Μονάδα:
Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας ΔιοίκησηςΒιβλιοθήκη Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης - Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης - Τουρκικών Σπουδών και Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών - Κοινωνιολογίας
Ημερομηνία κατάθεσης:
2024-04-30
Συγγραφέας:
Ναστούλης Άγγελος
Στοιχεία επταμελούς επιτροπής:
Παναγιωτόπουλος Παναγής-Γεώργιος, Αναπληρωτής καθηγητής, Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης, ΕΚΠΑ
Λέκκας Παντελής, Καθηγητής, Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης, ΕΚΠΑ
Ανδριάκαινα Ελένη, Αναπληρώτρια καθηγήτρια, Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας, Πάντειο Πανεπιστήμιο
Τσάκωνας Παναγιώτης, Καθηγητής, Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης, ΕΚΠΑ
Τσιώλης Γεώργιος, Καθηγητής, Τμήμα Κοινωνιολογίας, Πανεπιστήμιο Κρήτης
Βαμβακάς Βασίλειος, Αναπληρωτής καθηγητής, Τμήμα Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ, ΑΠΘ
Μαραγκουδάκης Μανούσος, Καθηγητής, Τμήμα Κοινωνιολογίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου
Πρωτότυπος Τίτλος:
Αποσιώπηση και αναγνώριση: για μια κοινωνιολογία των θυμάτων τρομοκρατικής και κρατικής βίας στην Ελλάδα 1974 – 2018
Γλώσσες διατριβής:
Ελληνικά
Μεταφρασμένος τίτλος:
Silencing and Recognition: towards a sociology of victims of terrorist and state violence in Greece, 1974-2018
Περίληψη:
Η παρούσα διατριβή εξετάζει τον τρόπο με τον οποίο η ελληνική κοινωνία προσλαμβάνει την τρομοκρατική/πολιτική και κρατική βία κατά το χρονικό διάστημα 1974 – 2018. Μελετώντας την κοινωνική πρόσληψη των θυμάτων πολιτικής και κρατικής βίας της – κατά κοινή παραδοχή – πιο ειρηνικής περιόδου της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας μπορούμε να εντοπίσουμε κοινωνικές δυναμικές που, ως τώρα, ξέφευγαν από την κοινωνιολογική και ιστορική παρατήρηση. Βλέποντας την Ελλάδα, υπό το πρίσμα των θυμάτων, η παρούσα μελέτη υποστηρίζει ότι μπορούμε να οδηγηθούμε σε μία σοβαρή επανεκτίμηση της πρόσφατης ιστορικής διαδρομής, αλλά και να έρθουμε αντιμέτωποι με αναπάντεχα ευρήματα.
Για τους σκοπούς της παρούσας μελέτης θεωρήσαμε απαραίτητη την υιοθέτηση μίας διεπιστημονικής προσέγγισης, στην οποία επιχειρήθηκε η αξιοποίηση στοιχείων από τα πεδία της πολιτικής επιστήμης, της ιστορίας και της κοινωνιολογίας. Ειδικότερα, αντλήσαμε από το πεδίο της κοινωνιολογίας τις έννοιες του «κοινωνικού σκανδάλου» και της «κοινωνικής υπόθεσης», ώστε να αναζητήσουμε τον τρόπο με τον οποίο η ελληνική κοινωνία υποδέχθηκε τα συμβάντα τρομοκρατικής/πολιτικής και κρατικής βίας κατά την υπό εξέταση περίοδο.
Η μελέτη βασίστηκε σε δύο κεντρικά πεδία παρατήρησης. Αρχικά, για να αναζητήσουμε το ίχνος των θυμάτων, είχαμε ως κύρια πηγή άντλησης δεδομένων τον ημερήσιο αθηναϊκό Τύπο της χρονικής περιόδου 1974-2018. Οι πηγές που συγκεντρώσαμε, περιλαμβάνουν τεκμήρια λόγου που έχουν παραχθεί από καθοδηγητές γνώμης, διανοούμενους, αρθρογράφους, αλλά και από το αναγνωστικό κοινό, το οποίο εμφανίζεται στις στήλες των εφημερίδων κατά τη δεκαετία του ‘80. Η αξία του υλικού που αντλείται από τον Τύπο για την κατανόηση της ιστορικής εμπειρίας, συνίσταται στο ρόλο που επιτελεί όσον αφορά τη διαμόρφωση σχημάτων σκέψης, νοοτροπιών και κοσμοθεωριών.
Το δεύτερο πεδίο παρατήρησης, αφορά το υποκείμενο - θύμα που άθελά του εμπλέκεται σε μία τραυματική διαδικασία. Σε αυτό το επίπεδο ανάλυσης, χρησιμοποιήθηκε η ποιοτική μέθοδος των ημι-δοδημένων συνεντεύξεων σε βάθος, εν είδει αφηγήσεων ζωής γύρω από το τραυματικό συμβάν. Πρόκειται για τις συνεντεύξεις που συλλέξαμε από τους συγγενείς των θυμάτων και από αυτόπτες μάρτυρες δολοφονιών. Με αυτό τον τρόπο, μπορέσαμε στην παρούσα έρευνα να αποκτήσουμε γνωστική πρόσβαση σε συλλογικούς τρόπους νοηματοδότησης και στις εμπειρίες των υποκειμένων που είναι στο επίκεντρο της ανάλυσής μας.
Τα βασικά συμπεράσματα που προέκυψαν από την έρευνα είναι τα εξής: η μεταπολιτευτική κοινωνική ειρήνη, δεν αποτέλεσε το υπόστρωμα για το μετασχηματισμό των κοινωνικών σχέσεων. Η ακραία πολεμική ρητορική, η έντονη υπερπολιτικοποίηση, και η συνεχής κομματική/πολιτική αναμέτρηση μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων, δεν άφησαν χώρο για την ανάδυση νέων ταυτοτήτων, όπως αυτή του θύματος. Επιπλέον, η περίπτωση των θυμάτων τρομοκρατίας, μάς δείχνει ότι ο κίνδυνος της τρομοκρατικής δράσης δεν συγκαταλέχθηκε στις ανησυχίες/αγωνίες της ελληνικής κοινωνίας. Ο εγκιβωτισμός της προσωπικής καταστροφής μέσα στον άνθρωπο, εξοβέλισε τον κίνδυνο από την κοινωνική οργάνωση και εντέλει περιθωριοποίησε το άτομο που υπέστη την βλάβη, με συνέπεια τα θύματα τρομοκρατίας να Συνεπώς, όταν ένα γεγονός πολιτικής βίας, φιλτράρεται αποκλειστικά μέσω του πολιτικού ανταγωνισμού, η αξία της ανθρώπινης ζωής απορροφάται εξαιτίας της διαπάλης μεταξύ των συλλογικών ταυτοτήτων που εμπλέκονται στη νοηματοδότηση του γεγονότος. Η σύνταξη, των ατόμων πίσω από συλλογικές (πολιτικές) ταυτότητες, υποδαυλίζει την διεύρυνση του κύκλου της ατομικότητας, και της ουσιαστικής πολιτικής χειραφέτησής τους.
Κύρια θεματική κατηγορία:
Κοινωνικές, Πολιτικές και Οικονομικές επιστήμες
Λέξεις-κλειδιά:
Θύματα τρομοκρατίας, πολιτική βία, Μεταπολίτευση, θυματοποίηση
Αρ. σελίδων ευρετηρίου:
0
Αρ. βιβλιογραφικών αναφορών:
1493
