Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Παπανικολάου Αικατερίνη, Καθηγήτρια, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Κολαίτης Γεράσιμος, Ομότιμος Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Γιαννακόπουλος Γεώργιος, Επίκουρος Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Θεωρητικό Υπόβαθρο: Οι γονείς και τα αδέρφια των παιδιών με διαταραχή φάσματος αυτισμού (ΔΑΦ) επιβαρύνονται ψυχολογικά περισσότερο, σε σχέση με τους γονείς-αδέρφια παιδιών τυπικής ανάπτυξης (ΤΑ).
Σκοπός: Η διερεύνηση επίδρασης της ΔΑΦ στην ψυχική υγεία των γονέων και στα ΤΑ αδέρφια, καθώς και των γονεϊκών στρατηγικών που χρησιμοποιούνται για τη διαχείριση άγχους σε δύσκολες καταστάσεις/κρίσεις της οικογένειας.
Μεθοδολογία: Το δείγμα προήλθε από την περιοχή της Εύβοιας με τη συμμετοχή 97 οικογενειών από συλλόγους γονέων-κηδεμόνων ειδικών σχολείων (ομάδα ΔΑΦ) και 100 οικογενειών από δημόσιο δημοτικό σχολείο (ομάδα ελέγχου). Η Μέση ηλικία γονέα για τις ομάδες ΔΑΦ-Ελέγχου ήταν τα 47 έτη (ΤΑ 6,95) & 45 έτη (ΤΑ 5,11) αντίστοιχα. Η μέση ηλικία παιδιών και για τις δύο ομάδες ήταν τα 13 έτη με (ΤΑ 3,63) & (ΤΑ 3,08) αντίστοιχα. Σε ότι αφορά την αντιπροσωπευτικότητα φύλου, παρουσιάστηκε αριθμητική υπεροχή των γυναικών και στις δύο ομάδες γονέων, ενώ στα παιδιά, ίσος αριθμός κοριτσιών και αγοριών και στις δύο ομάδες.
Μέσα συλλογής δεδομένων: Χορηγήθηκαν τα παρακάτω ερωτηματολόγια-κλίμακες: Αυτοσχέδιο Ερωτηματολόγιο γονέα-παιδιού, Κλίμακα Παιδικού άγχους (Spense Children’s Anxiety(S-CAS), Κλίμακα Παιδικής κατάθλιψης (Children’s Depression Inventory (CDI), Κλίμακα Γονεϊκού άγχους (Parenting Stress (PSI-SF), Κλίμακα προσωπικής εκτίμησης οικογενειακής κρίσης (Family Crisis Oriented Personal Evaluation Scales (F-COPES).
Αποτελέσματα: Οι γονείς της ΔΑΦ ομάδας, εμφανίζουν μεγαλύτερο άγχος στο γονεϊκό τους ρόλο σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου (p<0,05), καθώς βρέθηκε στατιστικά σημαντική διαφορά μεταξύ τους. Ωστόσο, δεν βρέθηκε σημαντική διαφορά ανάμεσα στις δύο ομάδες ως προς το βαθμό συμπτωμάτων άγχους στα ΤΑ αδέρφια ούτε ως προς τις στρατηγικές που χρησιμοποιούν οι οικογένειες σε δύσκολες καταστάσεις/κρίσεις. Στις αναλύσεις παλινδρόμησης, στο σύνολο του δείγματος, βρέθηκε ότι η επιβάρυνση του γονέα σχετιζόταν σημαντικά θετικά με την κατάθλιψη των παιδιών (β=0,008,p=0,002), με τη διαταραχή πανικού-αγοραφοβία (β=0,008,p=0,015), την κοινωνική φοβία (β=0,005,p=0,026), και την ψυχαναγκαστική συμπεριφορά (β=0,008, p=0,001). Η αμυντική απάντηση του γονέα σχετιζόταν σημαντικά θετικά με τη Γενικευμένη αγχώδη διαταραχή (β=0,014,p=0,001). Η αναζήτηση πνευματικής υποστήριξης σχετιζόταν σημαντικά θετικά με τη ψυχαναγκαστική συμπεριφορά (β=0,013,p=0,003) και η Κινητοποίηση της οικογένειας για βοήθεια σχετιζόταν σημαντικά θετικά με τη Διαταραχή άγχους αποχωρισμού (β=0,015,p=0,015).
Συμπεράσματα: Oι γονείς με ΔΦΑ παιδιά και ΤΑ αδέρφια, εμφανίζουν μεγάλο άγχος στο γονεϊκό τους ρόλο και αυτός είναι ένας από τους βασικούς παράγοντες που επηρεάζει το άγχος και η κατάθλιψη των παιδιών. Επομένως, επειδή, η μελέτη των συναισθηματικών δυσκολιών στα ΤΑ αδέρφια κρίνεται σημαντική, η συγκεκριμένη έρευνα, θα παρέχει τη βάση για να διερευνήσει εκ νέου μελλοντικά, τόσο το άγχος των ΤΑ αδερφών, όσο και των γονέων.
