Στοιχεία επταμελούς επιτροπής:
Δημήτριος Τούσουλης, Ομότιμος Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Γεώργιος Στεργίου, Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Κωνσταντίνος Τσιούφης, Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Κωνσταντίνα Αγγέλη, Καθηγήτρια, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Αναστάσιος Κόλλιας, Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Ευστάθιος Μανιός, Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Δημήτριος Τσιαχρής, Επίκουρος Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Εισαγωγή: Οι μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις που περιλαμβάνουν την εφαρμογή των ενδεδειγμένων αλλαγών στον τρόπο ζωής αποτελούν τη θεραπεία «πρώτης γραμμής» για τη διαχείριση της υψηλής φυσιολογικής αρτηριακής πίεσης και της υπέρτασης σταδίου 1, που δε συνοδεύεται από επιπλοκές, αλλά και για τη βελτίωση των καρδιομεταβολικών παραγόντων κινδύνου. Ωστόσο, στη βιβλιογραφία δεν υπάρχουν μελέτες που να συγκρίνουν άμεσα τις επιδράσεις της δίαιτας DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension) και της Μεσογειακής δίαιτας με παράλληλο περιορισμό του άλατος.
Σκοπός: Σκοπός της τυχαιοποιημένης κλινικής μελέτης DASH-MedDiet (Dietary Approaches to Stop Hypertension-Mediterranean Diet) ήταν να αξιολογήσει σε σχέση με την καμία/ελάχιστη παρέμβαση τις επιδράσεις στην αρτηριακή πίεση και στους καρδιομεταβολικούς παράγοντες κινδύνου μιας 3μηνης διαιτολογικής παρέμβασης που περιελάμβανε περιορισμό του άλατος είτε ως μόνη παρέμβαση, είτε στο πλαίσιο της δίαιτας DASH και της Μεσογειακής δίαιτας σε ασθενείς με υψηλή φυσιολογική αρτηριακή πίεση ή υπέρταση σταδίου 1 που δε λάμβαναν αντιυπερτασική φαρμακευτική αγωγή.
Μεθοδολογία: Μετά την πραγματοποίηση του ελέγχου καταλληλότητας, οι συμμετέχοντες ασθενείς τυχαιοποιήθηκαν σε μια από τις τέσσερις ομάδες της μελέτης: στην ομάδα ελέγχου, στην ομάδα περιορισμού του άλατος, στην ομάδα της δίαιτας DASH με περιορισμό του άλατος ή στην ομάδα της Μεσογειακής δίαιτας με περιορισμό του άλατος. Κατόπιν της τυχαιοποίησης, όλοι οι ασθενείς παρακολουθούνταν μια φορά τον μήνα για 3 μήνες σε ατομικές συνεδρίες. Οι ασθενείς στην ομάδα ελέγχου έλαβαν γενικές προφορικές συμβουλές σχετικά με τις διατροφικές αρχές που οφείλουν να εφαρμόζουν για τον έλεγχο της αρτηριακής τους πίεσης, ενώ στις τρεις ομάδες της παρέμβασης εφαρμόστηκε μια εντατική διαιτολογική παρέμβαση. Στην ομάδα περιορισμού του άλατος οι ασθενείς έλαβαν ένα αναλυτικό, εικονογραφημένο φυλλάδιο και εντατική εκπαίδευση για να αυξήσουν τη συμμόρφωσή τους με τον περιορισμό του άλατος στα 5 g/ημέρα. Οι ασθενείς στις ομάδες της δίαιτας DASH και της Μεσογειακής δίαιτας με παράλληλο περιορισμό του άλατος έλαβαν ένα πιο αναλυτικό, εικονογραφημένο φυλλάδιο, το οποίο ήταν αντίστοιχο με την ομάδα της δίαιτας στην οποία ανήκαν, ένα εξατομικευμένο διαιτολόγιο, στο οποίο είχαν ενσωματωθεί οι αρχές της δίαιτας DASH ή της Μεσογειακής δίαιτας και εντατική εκπαίδευση για να αυξήσουν τη συμμόρφωσή τους τόσο με τον περιορισμό του άλατος στα 5 g/ημέρα, όσο και με το καθορισμένο διατροφικό πρότυπο. Όλοι οι ασθενείς αξιολογήθηκαν ως προς τα ανθρωπομετρικά χαρακτηριστικά, τη συμμόρφωση με τη δίαιτα, το επίπεδο της σωματικής δραστηριότητας και την αρτηριακή πίεση ιατρείου στην αρχή της μελέτης και σε κάθε μια από τις επόμενες τρεις επισκέψεις επανελέγχου. Επιπλέον, 24ωρη περιπατητική καταγραφή της αρτηριακής πίεσης, αιμοληψία, συλλογή ούρων 24ώρου και η κλινική διάγνωση του μεταβολικού συνδρόμου πραγματοποιήθηκαν στην αρχή και στο τέλος της 3μηνης παρέμβασης. Το πρωτεύον καταληκτικό σημείο ήταν οι επιτευχθείσες διαφορές στη μέση συστολική αρτηριακή πίεση ιατρείου μεταξύ των ομάδων της μελέτης στο τέλος της 3μηνης διαιτολογικής παρέμβασης.
Αποτελέσματα: Στη μελέτη τυχαιοποιήθηκαν 240 ασθενείς με κατανομή 1:1:1:1 στις τέσσερις ομάδες. Μετά την τυχαιοποίηση, 11 ασθενείς αποκλείστηκαν για συγκεκριμένους λόγους και 25 ασθενείς εγκατέλειψαν τη μελέτη. Συνολικά, τη μελέτη ολοκλήρωσε το 85% των ασθενών. Σύμφωνα με την ανάλυση της «πρόθεσης για θεραπεία» (intention to treat, ITT), η μέση συστολική και διαστολική αρτηριακή πίεση ιατρείου, καθώς και η 24ωρη περιπατητική συστολική και διαστολική αρτηριακή πίεση μειώθηκαν συγκριτικά με την ομάδα ελέγχου σε όλες τις ομάδες της παρέμβασης. Επιπλέον, η Μεσογειακή δίαιτα βρέθηκε ότι υπερείχε ως προς τη μείωση της συστολικής αρτηριακής πίεσης στο ιατρείο, σε σύγκριση τόσο με τον απλό περιορισμό του άλατος, όσο και με τη δίαιτα DASH (ομάδα Μεσογειακής δίαιτας με περιορισμό του άλατος vs. ομάδα περιορισμού του άλατος: ΜΔ = -7,5 mmHg, 95% ΔΕ: -9,8, -5,3 και vs. ομάδα δίαιτας DASH με περιορισμό του άλατος: ΜΔ = -3,2 mmHg, 95% ΔΕ: -5,4, -1,0). Στους 3 μήνες μετά την παρέμβαση η δίαιτα DASH και η Μεσογειακή δίαιτα δε διέφεραν στη διαστολική αρτηριακή πίεση στο ιατρείο, καθώς και στην 24ωρη περιπατητική συστολική αρτηριακή πίεση, αλλά και οι δύο δίαιτες σε συνδυασμό με περιορισμό του άλατος αποδείχθηκαν περισσότερο αποτελεσματικές για τη μείωση της αρτηριακής πίεσης ιατρείου, σε σχέση με τον απλό περιορισμό του άλατος. Επιπρόσθετα, η 3μηνη διαιτολογική παρέμβαση μείωσε σε σχέση με την καμία/ελάχιστη παρέμβαση την ολική και την LDL χοληστερόλη, τη γλυκόζη νηστείας και την HbA1c. Σε σύγκριση με τον απλό περιορισμό του άλατος, η δίαιτα DASH μείωσε την HbA1c, ενώ η Μεσογειακή δίαιτα μείωσε επιπλέον τη γλυκόζη νηστείας, την ολική και την LDL χοληστερόλη. Τέλος, σε σχέση με την ομάδα ελέγχου, οι ομάδες της δίαιτας DASH και της Μεσογειακής δίαιτας είχαν στο τέλος της μελέτης 71% και 85%, αντίστοιχα, μικρότερη πιθανότητα παρουσίας του μεταβολικού συνδρόμου. Ωστόσο, σε σχέση με την ομάδα περιορισμού του άλατος, μόνο η ομάδα της Μεσογειακής δίαιτας είχε 75% μικρότερη πιθανότητα παρουσίας του μεταβολικού συνδρόμου.
Συμπεράσματα: Η διαιτολογική παρέμβαση διάρκειας 3 μηνών που εφαρμόστηκε στο πλαίσιο της μελέτης DASH-MedDiet είχε ως αποτέλεσμα τη σημαντική βελτίωση της αρτηριακής πίεσης και του καρδιομεταβολικού προφίλ των ασθενών σε σχέση με την καμία/ελάχιστη παρέμβαση. Το σημαντικό εύρημα της μελέτης μας ήταν ότι στον συγκεκριμένο πληθυσμό ασθενών η Μεσογειακή δίαιτα υπερείχε ως προς τη μείωση της συστολικής αρτηριακής πίεσης στο ιατρείο, σε σύγκριση με τη δίαιτα DASH. Ωστόσο, όσον αφορά στη μείωση της διαστολικής αρτηριακής πίεσης στο ιατρείο και της 24ωρης περιπατητικής συστολικής αρτηριακής πίεσης, καθώς και στη μείωση του επιπολασμού του μεταβολικού συνδρόμου, οι δύο δίαιτες αποδείχθηκαν ισάξιες. Επομένως, οι διαιτολογικές παρεμβάσεις που περιλαμβάνουν την υιοθέτηση μιας υγιεινής, ισορροπημένης δίαιτας σε συνδυασμό με περιορισμό του άλατος αναδεικνύονται ως μεγάλης σημασίας για τη δημόσια υγεία, καθώς μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως μια ρεαλιστική και αποτελεσματική εναλλακτική λύση αντί της φαρμακευτικής αγωγής για τη διαχείριση της αυξημένης αρτηριακής πίεσης και τη βελτίωση των καρδιομεταβολικών παραγόντων κινδύνου.
Αριθμός εγγραφής: NCT05669404 clinicaltrials.gov/
