Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Μαλλιώρη Μινέρβα –Μελπομένη, Ομότιμη Καθηγήτρια , Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Παπαρηγόπουλος Θωμάς, Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Τριανταφύλλου Καλλιόπη, Phd, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Εισαγωγή: Αποτελεί γεγονός, πως το μεγαλύτερο ποσοστό των προβληματικών χρηστών εξαρτησιογόνων ουσιών είναι πιθανό να εκτίσει ποινή φυλάκισης για παραβίαση του νόμου περί ναρκωτικών. Επιπλέον, οι συνέπειες της παραβατικότητας και της ουσιοεξάρτησης επηρεάζουν δυσμενώς τη δημόσια υγεία. Από έρευνες, αναφορικά με τους χρήστες που παραβατούν, έχει προκύψει επίσης συννοσηρότητα με ψυχιατρικές διαταραχές. Λίγα, ωστόσο παραμένουν τα στοιχεία τόσο για τις γυναίκες όσο και για ευάλωτους πληθυσμούς, όπως η κοινότητα των Ρομά, στην Ελλάδα.
Σκοπός: Η παρούσα μελέτη εστιάζει στον πληθυσμό των γυναικών Ρομά, οι οποίες βρίσκονται κρατούμενες σε σωφρονιστικό κατάστημα, ώστε να διερευνηθεί η πιθανότητα συσχέτισης μεταξύ της χρήσης εξαρτησιογόνων ουσιών και της παραβατικότητας σε συνάρτηση με την υπάρχουσα ψυχοπαθολογία τους.
Μεθοδολογία: Συγχρονική μελέτη διεξάχθηκε σε δείγμα 184 γυναικών Ρομά 50,5% (μέση ηλικία 42,4 έτη SD=11,6) και μη Ρομά 49,5% (μέση ηλικία 43,7 έτη SD=10,8)κρατούμενων στο σωφρονιστικό κατάστημα της Θήβας, από τον Νοέμβριο έως τον Ιανουάριο του 2024. Για την ανίχνευση συχνότητας πρότερης χρήσης ουσιών χρησιμοποιήθηκε το εργαλείο DUDIT και για τη διερεύνηση επιθετικής – αποκλίνουσας συμπεριφοράς το εργαλείο Aggression Questionnaire. Επιπλέον χορηγήθηκε το ερωτηματολόγιο DASS21, ώστε να συλλέξουμε δεδομένα για πιθανά συμπτώματα άγχους, κατάθλιψης και στρες, αλλά και το ερωτηματολόγιο Self-esteemScale 10 του Rosenberg με σκοπό την αξιολόγηση αυτοεκτίμησης. Τέλος, οι συμμετέχουσες κλήθηκαν να συμπληρώσουν το ερωτηματολόγιο κοινωνικο-δημογραφικών χαρακτηριστικών που θα προσέφερε στην έρευνα περισσότερες και σημαντικές πληροφορίες.
Αποτελέσματα: Από το συνολικό δείγμα το 50,5% ήταν Ρομά κρατούμενες και το 49,5% μη Ρομά. Η στατιστική ανάλυση ανέδειξε, ότι οι Ρομά βρέθηκαν σημαντικά επιβαρυμένες ως προς την κλίμακα DASS21 (p<0,001), AQ (p<0,001), RSES (p<0,001), ενώ στην κλίμακα DUDIT (p<0,154, p<0,005) δεν υπήρξε στατιστικά σημαντική διαφορά μεταξύ των δύο ομάδων. Επιπλέον, τα κοινωνικοδημογραφικά στοιχεία μεταξύ των δύο ομάδων σημείωσαν διαφορές κυρίως ως προς το εκπαιδευτικό επίπεδο, τη μητρότητα, την οικογενειακή και εργασιακή κατάσταση. Οι Ρομά γυναίκες ήταν πιο συχνά έγγαμες, με παιδιά και δεν εργάζονταν με τα αντίστοιχα ποσοστά να είναι ίσα με 51,6%, 45,2% και 91,4%, ενώ για τις γυναίκες που δεν ήταν Ρομά ήταν 36,3%, 28,6% και 64,8%. Τέλος, ανάμεσα σε όσες είχαν παιδιά, οι Ρομά είχαν σημαντικά μεγαλύτερο αριθμό παιδιών.
Συμπεράσματα: Η παρούσα μελέτη αποτέλεσε την πρώτη προσπάθεια αποτύπωσης της σχέσης ανάμεσα στην ουσιοεξάρτηση και την παραβατικότητα σε γυναίκες κρατούμενες και πιο συγκεκριμένα του πληθυσμού των Ρομά, σε συσχέτιση με συμπτώματα κατάθλιψης, στρες, άγχους κι επίπεδα αυτοεκτίμησης. Τα ευρήματα που προέκυψαν καταδεικνύουν την ευαλωτότητα των γυναικών Ρομά σε όλους τους τομείς που διερευνήθηκαν. Τόσο η πολιτεία, όσο κι οι ειδικοί υγείας λαμβάνοντας γνώση για την υπάρχουσα κατάσταση μπορούν να προβούν σε περαιτέρω έρευνες και σχεδιασμό πλαισίων πρόληψης κι υποστήριξης των γυναικών αυτών.
Λέξεις-κλειδιά:
Γυναίκες Ρομά, Ουσιοεξάρτηση, Παραβατικότητα, Ψυχικές διαταραχές, Επιθετική συμπεριφορά, Αυτοεκτίμηση
