Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Νικόλαος Αρκαδόπουλος, Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Γεώργιος Ζωφράφος, Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Φλώρα Ζαγουρή, Καθηγήτρια, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Στον Ελλαδικό χώρο το 2012 η επίπτωση του καρκίνου μαστού ήταν 58,6 νέα περιστατικά/100.000 γυναίκες σύμφωνα με μελέτη σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, με θνησιμότητα που άγγιξε τους 21 θανάτους/100.000 ασθενείς,
τοποθετώντας τον καρκίνο μαστού στην πρώτη θέση αιτίας θανάτου από νεοπλασία
στις Ελληνίδες. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, στην Ελλάδα ο
καρκίνος μαστού αντιστοιχούσε σε 11,5% του συνόλου καρκίνου και στο 6,6% της
θνησιμότητας από καρκίνο, με 4.924 νέα περιστατικά το 2012 και 7.734 περιστατικά
το 2018, αναμένοντας σύμφωνα με τις δηλωμένες καταγραφές αύξηση σε 8.000 νέες
διαγνώσεις έως το 2040.
Παρά τα πολλαπλά γνωστά διεθνώς οφέλη των εθνικών
προγραμμάτων προκλινικού ελέγχου για τον καρκίνο μαστού, η Ελλάδα δεν έχει
υιοθετήσει υποχρεωτικό πρόγραμμα, με αποτέλεσμα να βρίσκεται τα τελευταία 25
χρόνια, μαζί με την Πορτογαλία, μεταξύ των Ευρωπαϊκών κρατών με τα πιο χαμηλά
ποσοστά πρόληψης έναντι της νόσου.
Οι εθνικές συστάσεις για την πρόληψη του καρκίνου μαστού προτάθηκαν από το 2014 (Ελληνική Εταιρεία Μαιευτικής-Γυναικολογίας) με ετήσιο μαστογραφικό έλεγχο σε ηλικίες 50-70 ετών, ενώ εθνικές κατευθυντήριες οδηγίες στη χειρουργική ογκολογία του μαστού προτάθηκαν ήδη από το 2013 (Γ.Κ.Ζωγράφος και συν., Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ). Η απουσία όμως ενός συστηματικού εθνικού προγράμματος έχει ως αποτέλεσμα τον ευκαιριακό προληπτικό έλεγχο, προτεινόμενο συνηθέστερα από Ιατρούς μεμονωμένα και με κριτήρια παραγόντων κινδύνου, όπως ηλικία, παχυσαρκία, οικογενειακό ιστορικό, πυκνότητα μαζικού αδένα, παρουσία ενθεμάτων μαστού κλπ. Αποτέλεσμα, επίσης, αποτελεί και η
απουσία εθνικών δημογραφικών στοιχείων και στατιστικών δεδομένων σε κοινό
αρχείο καταγραφής και άντλησης επιστημονικών δεδομένων, ώστε να υπάρχει
δυνατότητα βελτίωσης επιβαρυντικών παραμέτρων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα
είναι ότι οι Ελληνίδες ακολουθούν διαφορετικές συστάσεις προσυμπτωματικού
ελέγχου ανάλογα με την ειδικότητα του Ιατρού που συμβουλεύονται ή χωρίς τέτοια,
ανάλογα με το γνωστικό επίπεδο, το κοινωνικό και οικονομικό περιβάλλον κόκ.
Συγκεκριμένα, τελευταία καταγραφή σε πανελλαδικό επίπεδο το 2009 αναδεικνύει
ότι το 53,8% των γυναικών 50-60 ετών είχαν υποβληθεί σε μαστογραφία κατά μέσο όρο ανά 3έτη, με τετραπλάσια αναλογία στην 4ετία ηλικίας 50-54 ετών και προοδευτική μείωση στα επόμενα χρόνια.
Ιδιαιτερότητα στον δημογραφικό χάρτη της Ελλάδος, που φαίνεται ίσως να αποτελεί και ιδιαιτερότητα στον υγειονομικό χάρτη του καρκίνου μαστού, είναι οι πληθυσμοί μουσουλμανικής θεολογίας σε ομοιογενείς κοινότητες με ιδιαίτερα ήθη και έθιμα και διαφορετική αντίληψη της γυναικείας κοινωνικής παρουσίας στη βόρεια-ανατολική ευρύτερη περιφέρεια. Οι ιδιαιτερότητες στο σύνολό τους και ξεχωριστά φαίνεται να επηρεάζουν σημαντικά την ενημέρωση αλλά και την αντίληψη της ανάγκης προληπτικού ελέγχου για τον καρκίνο μαστού, ακόμη και την αναγνώριση συμπτωμάτων και σημείων από τον μαστό αλλά και την έγκαιρη αναζήτηση Ιατρικής εκτίμησης. Η Ελληνική αυτή μειονότητα, πολιτικό αποτέλεσμα της Συνθήκης της Λωζάνης (1923), συνεχίζουν να είναι τουρκικής ομιλούσας γλώσσας και να ακολουθούν ένα διαφορετικό μοντέλο ζωής όπου ενσωματώνεται ισχυρά η θέση της γυναίκας.
Επιπλέον, στην Ελλάδα την τελευταία 30ετία έχουν φιλοξενηθεί παροδικά αλλά και μόνιμα πληθυσμοί οι οποίοι έχουν μεταναστεύσει από Ασία και Αφρική και στην πλειοψηφία τους είναι ετερόκλητου πολιτισμικού, αλλά κοινού θεολογικού χαρακτήρα. Η μεταναστευτική αυτή κρίση που έπληξε σοβαρά την χώρα μας έχει σοβαρές συνέπειες και στην υγειονομικό χάρτη και επέβαλε την ανάγκη περίθαλψης και αυτών των πληθυσμών με εξαιρετικά δυσχερή την εφαρμογή ή οργάνωση σε στρατηγικές πρόληψης υγείας.
Στην παρούσα μελέτη, η επίδραση του γλωσσικού, κοινωνικού και θεολογικού υποβάθρου στην αναζήτηση προσυμπτωματικού ελέγχου και στη διάγνωση του καρκίνου του μαστού ελέγχθηκε μέσω των δεδομενων της προσέλευσης και του αιτίου αυτής στο Τακτικό Εξωτερικό Ιατρείο Μαστού του Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Αλεξανδρούπολης κατά τα έτη 2018-2022, καθώς και δεδομένων ιατρικού φακέλου και σταδιοποίησης του καρκίνου του μαστού στις ασθενείς που εξετάστηκαν στο Ιατρείο, διαγνώστηκαν με καρκίνο μαστού και αντιμετωπίστηκαν χειρουργικά.
Κατά τα πέντε έτη από το 2018 μέχρι και το 2022,
προσήλθαν στο Τακτικό Εξωτερικό Ιατρείο Μαστού 402 ασθενείς γυναίκες άνω των
25 ετών, από τις οποίες 326 ήταν χριστιανές (80.6%) και 76 ήταν μουσουλμάνες
(19.4%). 19.3% των χριστιανών ασθενών προσήλθαν για προληπτικό-προσυμπτωματικό έλεγχο, 63.2% για συμπτωματικό έλεγχο και 17.5% για την παρακολούθηση μετεγχειρητικής ή άλλης κατάστασης. Συγκριτικά, μόνο 3.9% των μουσουλμάνων ασθενών προσήλθαν για προληπτικό-προσυμπτωματικό έλεγχο, 78.9% για συμπτωματικό έλεγχο και 17.2% για την παρακολούθηση μετεγχειρητικής ή άλλης κατάστασης.
Όσον αφορά στην διάγνωση καρκίνου, με ψηλαφητή μάζα μαστού (Τ≥2) προσήλθε το 64.9% των χριστιανών ασθενών και το 96.7% των μουσουλμάνων ασθενών (ΟR==15.7 για τις μουσουλμάνες ασθενείς), ψηλαφητική λεμφαδενική διήθηση (Ν>10) υπήρχε σε 14.9% των χριστιανών ασθενών και σε 20% των μουσουλμάνων ασθενών (ΟR=1.45), ενώ μεταστατική νόσος παρουσιάστηκε κατά την αρχική διερεύνηση σε 13.55% των χριστιανών ασθενών και σε 20% των μουσουλμάνων ασθενών (ΟR=1.6).
Η μελέτη και καταγραφή και επεξεργασία δεδομένων επιτρέπει τη συνδυαστική αξιολόγηση παραμέτρων που δυνατόν να επιτρέπουν βελτίωση προγραμματισμού οικογενειακής υγείας καθώς ο καρκίνος μαστού είναι η νόσος που σημαντικά και ίσως περισσότερο από άλλες νεοπλασίες επηρεάζει τη δημογραφία της οικογένειας.
Λέξεις-κλειδιά:
Καρκίνος μαστού, Προσυμπτωματικός έλεγχος, Γλώσσα, Θρησκεία, Επίπεδο εκπαίδευσης, Εξωτερικό ιατρείο μαστού
