Στοιχεία επταμελούς επιτροπής:
Επταμελής εξεταστική επιτροπή
1. Σταματία Κουτσουλέλου-Μίχου (επιβλέπουσα): Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Γλωσσολογίας στον Τομέα Γλωσσολογίας (Τμήμα Φιλολογίας) του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
2.Διονύσης Γούτσος: Καθηγητής Κειμενογλωσσολογίας στον Τομέα Γλωσσολογίας (Τμήμα Φιλολογίας) του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
3. Ελένη Παναρέτου: Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Γλωσσολογίας στον Τομέα Γλωσσολογίας (Τμήμα Φιλολογίας) του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
4. Αμαλία Μόζερ: Καθηγήτρια Θεωρητικής Γλωσσολογίας στον Τομέα Γλωσσολογίας (Τμήμα Φιλολογίας) του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
5. Αγγελική Τζάννε: Καθηγήτρια Γλώσσας και Γλωσσολογίας του Τμήματος Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
6. Μαρία Ιακώβου: Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Γλωσσολογίας στον Τομέα Γλωσσολογίας (Τμήμα Φιλολογίας) του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
7. Γεωργία Φραγκάκη: Επίκουρη Καθηγήτρια Γλωσσολογίας στο Τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου
Περίληψη:
Η παρούσα διδακτορική διατριβή εντάσσεται στο σύνολο των γλωσσολογικών ερευνών που αναζητούν τα χαρακτηριστικά ειδών (genres) επιστημονικού/ακαδημαϊκού λόγου. Διερευνάται ένα είδος (προετοιμασμένου και προσχεδιασμένου) ακαδημαϊκού μονολόγου, η προφορική ανακοίνωση σε συνέδριο (conference presentation), το οποίο, παρά τον σημαντικό ρόλο του στο ευρύτερο περιβάλλον των ακαδημαϊκών κοινοτήτων, δεν έχει διερευνηθεί σε δεδομένα από τον ελληνικό επιστημονικό χώρο.
Σε δεδομένα προφορικών ανακοινώσεων που δόθηκαν σε δύο πανελλήνια συνέδρια διαφορετικών επιστημών (ιατρικής και φιλολογίας), αναζητήθηκαν συγκεκριμένοι γλωσσικοί μηχανισμοί, οι οποίοι, με βάση το πρότυπο μεταλόγου (metadiscourse) του Hyland (2005a, b), θεωρούνται γλωσσικοί μηχανισμοί με αυξημένη διαπροσωπική λειτουργία (interactional resources). Η έρευνα επικεντρώθηκε στους μετριαστικούς μηχανισμούς (hedges), στους εμφατικούς μηχανισμούς (emphatics) και στους δείκτες διάθεσης (attitude markers), οι οποίοι αναζητήθηκαν στα οργανωτικά μέρη (κινήσεις και βήματα) των ομιλιών, όπως αυτά προσδιορίστηκαν με βάση το θεωρητικό μοντέλο ανάλυσης σε κινήσεις (move analysis) του Swales (1990, 2004). H χρήση των μηχανισμών αυτών συσχετίστηκε με τις λειτουργίες και τα καταστασιακά χαρακτηριστικά (contextual features) του είδους της προφορικής ανακοίνωσης σε συνέδριο και, κυρίως, με τους στόχους των ομιλητών. Παράλληλα, στο πλαίσιο του γλωσσολογικού ενδιαφέροντος που έχει αναπτυχθεί για διεπιστημονικές συγκρίσεις στα είδη του επιστημονικού/ακαδημαϊκού λόγου, διερευνήθηκαν στα δύο δείγματα των ομιλιών διαφοροποιήσεις (ποσοτικές και ποιοτικές) στη χρήση και στη λειτουργία των συγκεκριμένων μηχανισμών μεταλόγου, οι οποίες συσχετίστηκαν και με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των δύο επιστημών. Από την έρευνα διαπιστώθηκε πως οι τρεις γλωσσικοί μηχανισμοί προωθούν τόσο τον κύριο στόχο των ομιλητών, να εξασφαλίσουν την αποδοχή των (επιστημονικών) ισχυρισμών τους από το ακροατήριο, όσο και τους επιμέρους στόχους τους, όπως αυτοί διαφοροποιούνται στα επιμέρους οργανωτικά μέρη των ομιλιών. Παράλληλα, οι γλωσσικές επιλογές τους αναφορικά με τους τρεις μηχανισμούς μεταλόγου υπηρετούν τις συμβάσεις του επιστημονικού/ακαδημαϊκού λόγου αλλά και επηρεάζονται τόσο από τα χαρακτηριστικά του είδους της προφορικής ανακοίνωσης σε συνέδριο όσο και από τους κανόνες των συγκεκριμένων επιστημονικών κοινοτήτων και το ρητορικό ύφος που τις χαρακτηρίζει. Περαιτέρω συγκρίσεις που διενεργήθηκαν μεταξύ των δειγμάτων ομιλιών από τα δύο συνέδρια έδειξαν διαφοροποιήσεις -ποσοτικές και ποιοτικές- στη χρήση των συγκεκριμένων γλωσσικών μηχανισμών, οι οποίες συσχετίστηκαν και με τα διαφορετικά χαρακτηριστικά και τις ιδιαιτερότητες των δύο επιστημών. Τα αποτελέσματα που προέκυψαν μπορούν να συμβάλουν στην κατανόηση του είδους αυτού αλλά και να εφαρμοστούν στον χώρο της διδακτικής των ακαδημαϊκών ειδών. Έτσι, οι νέοι επιστήμονες θα ασκηθούν στη χρήση των συγκεκριμένων μηχανισμών για τη διαμόρφωση μιας αποτελεσματικής παρουσίασης σε εξειδικευμένο ακροατήριο, η οποία αποτελεί σημαντικό εφόδιο, προκειμένου να εδραιώσουν τη θέση τους στον επιστημονικό χώρο και, συνακόλουθα, να επαυξήσουν τις προϋποθέσεις για να επεκτείνουν και να προαγάγουν την έρευνά τους.
Λέξεις-κλειδιά:
προφορική ανακοίνωση σε συνέδριο, σχηματική οργάνωση, στοιχεία διεπίδρασης, μεταλόγος, μετριαστικoί μηχανισμοί, εμφατικοί μηχανισμοί, δείκτες διάθεσης
