Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Μαρία Κοσκολού, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλτισμού, ΕΚΠΑ
Νίκος Γελαδάς, Καθηγητής, Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλτισμού, ΕΚΠΑ
Γρηγόρης Μπογδάνης, Καθηγητής, Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλτισμού, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Η διατήρηση άρτιας φυσικής κατάστασης αποτελεί απαραίτητο εφόδιο για τους πιλότους, που τους καθιστά αποτελεσματικούς και διασφαλίζει την ασφάλεια των πτήσεων. Η ικανότητά τους να δρουν αποτελεσματικά αντανακλάται και μέσα από το χρόνο χρήσιμης συνείδησης (TUC), δηλαδή το χρονικό διάστημα μεταξύ της μείωσης της μερικής πίεσης του οξυγόνου στο εισπνεόμενο αέριο μείγμα και του σημείου στο οποίο επέρχεται σημαντικός βαθμός επηρεασμού της απόδοσης. Στους παράγοντες που επηρεάζουν τον TUC και τον χρόνο αντίδρασης (RT) συμπεριλαμβάνονται και η φυσική κατάσταση, αλλά και η ικανότητα μεταφοράς οξυγόνου από την αιμοσφαιρίνη. Μέχρι τώρα, τα αποτελέσματα μελετών για το ρόλο της αερόβιας ικανότητας, μέσω προσδιορισμού της μέγιστης πρόσληψης οξυγόνου (VO2max) σε γνωστικές αποκρίσεις στην υποξία παρουσιάζονται αντικρουόμενα. Ακόμα, δεν είναι γνωστό πώς σχετίζονται με γνωστικές και φυσιολογικές αποκρίσεις κατά την οξεία έκθεση στην υποξία η δύναμη χειρολαβής (MVC) και τα χαμηλά ποσοστά σωματικού λίπους (%BF), δείκτες εύρυθμης λειτουργίας του καρδιαγγειακού, καθώς και η μάζα αιμοσφαιρίνης (Hbmass), που σχετίζεται με την αερόβια ικανότητα.
Σκοπός της παρούσας έρευνας ήταν να διερευνήσει την πιθανή σχέση παραμέτρων φυσικής κατάστασης (όπως αυτή προσδιορίζεται από καρδιαγγειακούς, μυϊκούς, μεταβολικούς και αιματολογικούς δείκτες) με φυσιολογικές (καρδιακή συχνότητα, HR, και % κορεσμού αιμοσφαιρίνης σε οξυγόνο, SpO2) αλλά και γνωστικές απoκρίσεις ιπταμένων (TUC και RT), στην υποξία. Για το σκοπό αυτό, 21 συμμετέχοντες ολοκλήρωσαν δύο σειρές πειραματικών διαδικασιών. Στην πρώτη έγινε μέτρηση της Hbmass, της VO2max, της MVC και της σωματικής σύστασης των δοκιμαζομένων (%BF και δείκτης μάζας σώματος, ΔΜΣ) σε νορμοξία. Στη δεύτερη αξιολογήθηκε η απόκριση κατά την οξεία έκθεση σε υποβαρική υποξία σε προσομοίωση πτήσης σε ύψος 25.000 ft (7.620 m), μέσω μέτρησης του TUC, του RT σε απλό ερέθισμα (Mean Simple Reaction Time, MSRT) και σε σύνθετο ερέθισμα με επιλογή απάντησης (Mean Choice Reaction Time, MCRT), της HR και του SpO2.
H VO2max σε σχετικές τιμές (ml/kg/min) σχετίζεται με τον TUC θετικά [r(21) = .37 (p < .05)], ενώ με το MCRT αρνητικά [r(21) = -.45 (p < .05)]. Ακόμα, ο ΜCRT σχετίζεται αρνητικά με τον ΔΜΣ [r(21) = .62 (p < .01)] και θετικά με το ρυθμό πτώσης του SpO2 [r(21) = .81 (p < .01)]. Θετικά σχετίζεται και ο ΜSRT με το ρυθμό πτώσης του SpO2 [r(21) = .38 (p < .05)]. Επίσης, υπάρχει αρνητική συσχέτιση μεταξύ Hbmass σε σχετικές τιμές (ml/kgΑΣΜ) και μέσης τιμής HR κατά το CRT τεστ [r(21) = -.43 (p < .05)], αλλά και κορυφαίας τιμής HR στην υποξία [r(21) = - .38 (p < .05)]. Τέλος, αρνητικά σχετίζεται η μέση HR κατά το CRT τεστ με τον TUC [r(21) = -.40 (p < .05)].
Συμπερασματικά, φαίνεται πως κατά την προσομοίωση πτήσης σε ύψος 25.000 ft (7.620 m) η υψηλή αερόβια ικανότητα σχετίζεται με υψηλότερο TUC και μικρότερο MCRT, ενώ η MVC και το %BF δεν σχετίζονται με γνωστικές και φυσιολογικές αποκρίσεις των ιπταμένων. Επιπρόσθετα, μεγαλύτερες τιμές Hbmass σχετίζονται με διατήρηση χαμηλότερων τιμών HR σε αυτό το υψόμετρο.
Λέξεις-κλειδιά:
υποξία, ιπτάμενοι, φυσική κατάσταση, μάζα αιμοσφαιρίνης, χρόνος χρήσιμης συνείδησης, χρόνος αντίδρασης
