Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Ανδρονίκη Νάσκα, Καθηγήτρια, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Βασιλική Μπουντζιούκα, Επίκουρη Καθηγήτρια, Τμήμα Επιστήμης Τροφίμων και Διατροφής, Πανεπιστήμιο Αιγαίου
Christopher P. Nelson, Associate Professor, Department of cardiovascular sciences, University of Leicester
Περίληψη:
Εισαγωγή: Το μήκος του τελομερούς αποτελεί ένα σημαντικό βιοδείκτη ο οποίος συσχετίζεται αιτιολογικά με την εμφάνιση πληθώρας χρόνιων εκφυλιστικών νοσημάτων. Η πρόσληψη αντιοξειδωτικών βιταμινών και μετάλλων έχει διαπιστωθεί ότι εξομαλύνει την αρνητική επίδραση του οξειδωτικού στρες και της χρόνιας φλεγμονής, με αποτέλεσμα την πρόληψη χρόνιων νοσημάτων.
Σκοπός: Πρώτον, να διερευνηθεί εάν η συστηματική πρόσληψη βιταμινών ή/ και μετάλλων από συμπληρώματα καθώς και η διατροφική πρόσληψη μικροθρεπτικών συστατικών σχετίζονται με το μήκος των τελομερών στα λευκά αιμοσφαίρια. Δεύτερον, να αναζητηθούν πιθανοί παράγοντες που καθορίζουν τη συστηματική χρήση συμπληρωμάτων και τέλος, να εξεταστεί η σχέση μεταξύ της διατροφικής κατάστασης των συμμετεχόντων με το μήκος του τελομερούς.
Μέθοδος: Πρόκειται για μια συγχρονική μελέτη που χρησιμοποιεί δεδομένα που συλλέχθηκαν από 422,693 εθελοντές της Βιοτράπεζας του Ηνωμένου Βασιλείου, ηλικίας μεταξύ 40 και 69 ετών, κατά την περίοδο 2006-2010. Το μήκος των τελομερών των λευκοκυττάρων υπολογίστηκε ως η αναλογία του αριθμού των επαναλήψεων των τελομερών ως προς το ένα αντίγραφο γονίδιου, μετασχηματίστηκε λογαριθμιστικά και τυποποιήθηκε (z-LTL). Τα δεδομένα σχετικά με την πρόσληψη μικροθρεπτικών συστατικών από συμπληρώματα συλλέχθηκαν κατά την αρχική βασική εξέταση χρησιμοποιώντας ένα αυτοσυμπληρούμενο ηλεκτρονικό ερωτηματολόγιο συχνότητας τροφίμων, ενώ η αξιολόγηση της διατροφικής πρόσληψης μικροθρεπτικών συστατικών πραγματοποιήθηκε μέσω συμπλήρωσης ημερολόγιων ανάκλησης 24 ώρου από τους συμμετέχοντες μέσω του διαδικτύου. Η συσχέτιση μεταξύ της πρόσληψης μικροθρεπτικών συστατικών από συμπληρώματα ή διατροφή και του z-LTL αξιολογήθηκε χρησιμοποιώντας διαδοχικά μοντέλα πολλαπλής γραμμικής παλινδρόμησης έπειτα από προσαρμογή για δημογραφικά και κλινικά χαρακτηριστικά, καθώς και συμμεταβλητές που αφορούν τον τρόπο ζωής των συμμετεχόντων.
Αποτελέσματα: Περίπου το 50% (n=131,810) του δείγματος με πλήρη δεδομένα σε όλες τις συμμεταβλητές (n=261,204) ανέφερε συστηματική λήψη συμπληρωμάτων. Η τακτική χρήση συμπληρωμάτων, διαφοροποιείται ανάλογα με την ηλικία, το μορφωτικό επίπεδο, τη σωματική δραστηριότητα, το βαθμό προσήλωσης στη μεσογειακή διατροφή, την εθνικότητας, τις καπνιστικές συνήθειες, το βαθμό παχυσαρκίας, τα επίπεδα της LDL χοληστερόλης ή του GFR, και την παρουσία σακχαρώδους διαβήτη ή αγγειακής νόσου. Η διατροφική πρόσληψη μικροθρεπτικών συστατικών ήταν παρόμοια μεταξύ συστηματικών χρηστών συμπληρωμάτων και μη συστηματικών χρηστών. Η συνολική πρόσληψη συμπληρωμάτων δεν συσχετίστηκε με το z-LTL. Ωστόσο, παρατηρήθηκαν αρνητικές συσχετίσεις μικρού μεγέθους ανάμεσα στο z-LTL με τη συχνή κατανάλωση συμπληρώματος βιταμίνης Β (συντελεστής παλινδρόμησης (95% διαστήματα εμπιστοσύνης): -0.019SD (-0.041SD; 0.002SD); p=0.079) και βιταμίνης B9 (-0.027SD (-0.054SD; 0.000SD); p=0.054). Η συνδυαστική πρόσληψη βιταμίνης Β/Β9 συσχετίστηκε με μικρότερο z-LTL (-0.07SD (-0.11SD; -0.03SD), p=0.001) το οποίο ισοδυναμεί με 3 χρόνια σχετιζόμενη με την ηλικία μεταβολής του z-LTL. Τα αποτελέσματα από τα πολυπαραγοντικά μοντέλα παλινδρόμησης για τη διατροφική πρόσληψη μικροθρεπτικών αποκάλυψαν αρνητική συσχέτιση του z-LTL με το παντοθενικό οξύ (-0.019SD (-0.033SD; -0.005SD), p=0.005) και τη βιταμίνη Β6 (-0.018SD (-0.030SD; -0.005SD), p=0.005) και θετική συσχέτιση με το μαγνήσιο (0.021SD (0.002SD; 0.041SD); p=0.034) και το φυλλικό οξύ (0.014SD (0.0004SD; 0.027SD), p=0.043), ενώ μόνο η συσχέτιση του z-LTL με το παντοθενικό οξύ και τη βιταμίνη Β6 διατήρησε τη στατιστική σημαντικότητα έπειτα από τη διόρθωση Bonferroni (0.006). Μεταξύ αποκλειστικά των χρηστών συμπληρωμάτων, η ριβοφλαβίνη (βιταμίνη Β2) και η βιταμίνη D συσχετίστηκαν θετικά με το z-LTL (0.021SD (0.001SD; 0.041SD), p=0.043 και 0.018SD (0.005SD; 0.030SD), p=0.005, αντίστοιχα), ενώ ο σίδηρος συσχετίστηκε αρνητικά με το z-LTL (-0.024SD (-0.043SD; -0.005SD), p=0.013).
Συμπέρασμα: Η συνολική πρόσληψη μικροθρεπτικών συστατικών από συμπληρώματα δεν συσχετίστηκε με το μήκος των τελομερών, ενώ η τακτική πρόσληψη βιταμίνης Β και Β9 από συμπληρώματα συσχετίστηκε με το μήκος του τελομερούς των λευκοκυττάρων. Παρόλα αυτά, οι συσχετίσεις δεν ήταν ισχυρές και ισοδυναμούσαν με λιγότερο από ένα έτος της συσχετιζόμενης αλλαγής με την ηλικία στο μήκος του τελομερούς. Λαμβάνοντας υπόψη τη μικρή επίδραση των προαναφερθέντων συσχετίσεων και την αμελητέα κλινική σημασία της καθώς επίσης και το γεγονός ότι οποιαδήποτε σχέση μεταξύ τελομερούς και μικροθρεπτικών απαιτεί υψηλές προσλήψεις όπως αυτές που επιτυγχάνονται με τη λήψη συμπληρωμάτων, ο ρόλος της πρόσληψης μικροθρεπτικών συστατικών στο μήκος του τελομερούς παραμένει ασαφής. Περαιτέρω προοπτικές επιδημιολογικές μελέτες (παρατήρησης ή πειραματικές) είναι απαραίτητες για τη διερεύνηση των μηχανισμών δράσης με τους οποίους τα μικροθρεπτικά συστατικά σχετίζονται με το μήκος των τελομερών και επιδρούν στις ασθένειες που σχετίζονται με την ηλικία.
Λέξεις-κλειδιά:
Mικροθρεπτικά συστατικά, Mήκος τελομερούς, Aντιοξειδωτικά, Xρόνιες παθήσεις, Συμπληρώματα
