Τμήμα Νομικής
Βιβλιοθήκη Νομικής Σχολής

2024-06-09

2024

Δημητριάδης Γεώργιος

Γεώργιος Γεραπετρίτης, Καθηγητής, Νομική Σχολή, Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Θεοδώρα Αντωνίου, Καθηγήτρια, Νομική Σχολή, Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Αικατερίνη Ηλιάδου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Νομική Σχολή, Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Νικόλαος Παπασπύρου, Αναπληρωτής Καθηγητής, Νομική Σχολή, Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Εμμανουήλ Περάκης, Αναπληρωτής Καθηγητής, Νομική Σχολή, Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Βασιλική Χρήστου, Επίκουρη Καθηγήτρια, Νομική Σχολή, Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Νικόλαος Σημαντήρας, Επίκουρος Καθηγητής, Νομική Σχολή, Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

The Member States’ Constitutional Identities in Light of EU Law

Αγγλικά

Η συνταγματική ταυτότητα των κρατών μελών υπό το φως του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Τις τελευταίες δεκαετίες, οι συνταγματικές ταυτότητες έχουν έρθει στο προσκήνιο τόσο της πολιτικής όσο και του δικαίου. Η ιδέα της κατοχύρωσης του σεβασμού της συνταγματικής ταυτότητας στο ανώτερο δυνατό επίπεδο έκανε την πρώτη εμφάνισή της στη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση με την εκδοχή αυτής που υιοθετήθηκε από τη Συνθήκη του Μάαστριχτ του 1992, προκειμένου σταδιακά να προσλάβει την πληρέστερα επεξεργασμένη μορφή της με τη Συνθήκη της Λισαβόνας του 2007. Τα ανώτατα δικαστήρια των Κρατών-μελών ακολούθησαν και άρχισαν να επικαλούνται τις συνταγματικές τους ταυτότητες σε μία προσπάθεια να υπεραμυνθούν εκείνων των ιδιόμορφων χαρακτηριστικών των εννόμων τους τάξεων απέναντι σε ανατρεπτικές αποφάσεις που προωθούνται από την ΕΕ. Στο πλαίσιο αυτών των παραδοχών, προσπάθησα σε όλη την έρευνα που πραγματοποιήθηκε για την παρούσα διατριβή να διαμορφώσω τις βάσεις για μια ολοκληρωμένη θεωρία δικαστικού ελέγχου της συνταγματικής ταυτότητας στο επίπεδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης που θα ήταν ικανή να επιλύσει τυχόν συνταγματικές διαφορές μεταξύ της ΕΕ και των Κρατών-μελών με επίκεντρο τη συνταγματική τους ταυτότητας.
Κατ’ αρχάς, εξετάζω τη χρησιμότητα που μπορεί να υπηρετεί ο σεβασμός στις ταυτότητες και ιδιαίτερα στις συνταγματικές ταυτότητες στο πλαίσιο ομοσπονδιακών συνταγματικών μορφωμάτων, όπως είναι η ΕΕ, και στη συνέχεια μεταθέτω την ανάλυσή μου στο πώς ο ερμηνευτής μπορεί να ανεύρει το περιεχόμενο μίας τόσο αφηρημένης έννοιας όπως αυτή της συνταγματικής ταυτότητας. Η ανάλυσή μου ουσιαστικά χωρίζεται σε τρεις διακριτούς τομείς όπου υποστηρίζω ότι υπάρχουν στοιχεία της συνταγματικής ταυτότητας: στους δεσμούς που αναπτύσσει ένα σύνταγμα με το κοινωνικοπολιτικό του πλαίσιο, στους τρόπους με τους οποίους ερμηνεύεται και αναθεωρείται ένα σύνταγμα. Από αυτές τις πηγές αντλώ ένα σύνολο επιχειρημάτων που συνηγορούν κατά της μεταβολής του συνταγματικού status quo, τα οποία προερχόμενα από την ιστορική προέλευση, τις έννοιες και αρχές, καθώς και από τις προοπτικές βελτίωσης ενός συντάγματος, θεωρούμενα μέσα από το πρίσμα ενός συνεκτικού αφηγήματος, προσδίδουν σε ένα σύνταγμα τη δυνατότητα μίας συνεχιζόμενης νομιμοποίησής του και ένα μοναδικό αποτύπωμα ταυτότητας.
Το τελευταίο κεφάλαιο της παρούσας διατριβής είναι αφιερωμένο σε ένα πεδίο που έχω ξεχωρίσει ως πιθανό πεδίο σύγκρουσης μεταξύ της ΕΕ και της Ελληνικής συνταγματικής ταυτότητας: Η θρησκεία στο δημόσιο χώρο. Η ιδιωτικοποίηση της θρησκείας, μέσω μιας σαφούς οριοθέτησης της δημόσιας από την ιδιωτική σφαίρα, είναι μόνο ένας δυνατός τρόπος επίλυσης των διαφορών που τυχόν ανακύπτουν από την αντιπαράθεση του δικαίου με τη θρησκεία, σίγουρα όμως ένας τρόπος άκρως περιοριστικός. Το να αφήνουμε ελάχιστα έως καθόλου περιθώρια ελιγμών στα Κράτη-μέλη (συμπεριλαμβανομένης, όπως υποστηρίζω, της Ελλάδας) που βλέπουν τα πράγματα με διαφορετικό τρόπο, πιθανότατα παραβιάζει το καθήκον της ΕΕ να σέβεται τη συνταγματική τους ταυτότητα. Η παρούσα διατριβή ολοκληρώνεται με μια αισιόδοξη πρόταση, ότι ο σεβασμός της συνταγματικής ταυτότητας των Κρατών-μελών τόσο στον τομέα του δικαίου και της θρησκείας όσο και σε άλλους ευαίσθητους τομείς, σε αντίθεση με τη συνήθη νομική υπόθεση, δεν θέτει σε κίνδυνο τη συνεπή και ομοιόμορφη εφαρμογή του δικαίου της ΕΕ· αντίθετα, όπως προτείνω, προφυλάσσει το δίκαιο της ΕΕ από τον κατακερματισμό επικυρώνοντας ένα μηχανισμό δυνατής παρέκκλισης μεν, οριοθετημένης δε.

Δίκαιο – Νομοθεσία

Συνταγματικό δίκαιο
Ευρωπαϊκό Δίκαιο

συνταγματικό δίκαιο, δίκαιο ΕΕ, φεντεραλισμός, συνταγματική ταυτότητα, μηχανισμός ελέγχου, δίκαιο και θρησκεία

Όχι

0

Όχι

194

282

https://pergamos.lib.uoa.gr/uoa/dl/object/3400768/file.pdf

https://pergamos.lib.uoa.gr/uoa/dl/object/3400768