Μονάδα:
Κατεύθυνση Κλασική ΑρχαιολογίαΒιβλιοθήκη Φιλοσοφικής Σχολής
Ημερομηνία κατάθεσης:
2024-06-18
Συγγραφέας:
Σακελλαράκη Θωμαΐς
Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Ευρυδίκη Κεφαλίδου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Κλασικής Αρχαιολογίας, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Στυλιανός Κατάκης, Αναπληρωτής Καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Νικόλαος Δημάκης, Επίκουρος Καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Πρωτότυπος Τίτλος:
Ανάγλυφοι Ελληνιστικοί Σκύφοι από τις σωστικές ανασκαφές του ΜΕΤΡΟ στον Πειραιά
Γλώσσες εργασίας:
Ελληνικά
Μεταφρασμένος τίτλος:
Ανάγλυφοι Ελληνιστικοί Σκύφοι από τις σωστικές ανασκαφές του ΜΕΤΡΟ στον Πειραιά
Περίληψη:
Με αφορμή το έργο της Αττικό Μετρό ΑΕ «Επέκταση της Γραμμής 3: Χαϊδάρι-Πειραιάς για την κατασκευή μητροπολιτικού σιδηροδρόμου στον Πειραιά, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Πειραιώς και Νήσων (πρώην ΚΣΤ΄ Ε.Κ.Π.Α) πραγματοποίησε σωστικές ανασκαφές. Η αρχαιολογική σκαπάνη στη θέση «Δημοτικό Θέατρο» έφερε στο φως πλήθος υπόγειων υδροδοτικών κατασκευών (φρέατα, δεξαμενές, σήραγγες), από τις οποίες προέρχεται κεραμικό σύνολο ανάγλυφων ελληνιστικών σκύφων, το οποίο, πιθανότατα, αποτέθηκε εκεί μετά την καταστροφική επιδρομή του Σύλλα (86 π.Χ.) όταν διενεργήθηκαν επισκευές στην ερημωμένη πόλη.
Στο τελευταίο τέταρτο του 3ου αι. π.Χ. εισάγεται στον αττικό Κεραμεικό η νέα τεχνική της ανάγλυφης κεραμκής σε μήτρα. Ως παραγόμενο προϊόν ο ανάγλυφος ελληνιστικός σκύφος εμφανίζεται περ. το 224/3 π.Χ., με διάρκεια παραγωγής μέχρι και περ. τα μέσα του 1ου αι. π.Χ. και χρήση τόσο ως επιτραπέζιο αγγείο πόσεως όσο και ως αγγείο που εξυπηρέτησε πλήθος δημόσιων και ιδιωτικών αναγκών.
Στόχος της εργασίας υπήρξε η ολοκληρωμένη μελέτη των 15 ανάγλυφων ελληνιστικών σκύφων με εικονιστικές παραστάσεις, οι οποίοι αποτελούν παραγωγές των αττικών εργαστηρίων πλην ενός, ο οποίος είναι κορινθιακής παραγωγής, όπως προέκυψε από την εξέταση της τεχνοτροπικής απόδοσης των παραστάσεων, των διακοσμητικών ζωνών του χείλους, του κάλυκα, το μετάλλιο αλλά και του πηλού, του επιχρίσματος και του σχήματος του αγγείου. Οι παραστάσεις της κύριας διακοσμητικής ζώνης κατηγοριοποιούνται σε 9 ευρείες ομάδες. Μεταξύ των παραστάσεων των σκύφων εντοπίστηκαν τόσο κοινά και δημοφιλή θέματα του ελληνιστικού ρεπερτορίου όσο και μοναδικά και ιδιαίτερα για τα οποία δεν εντοπίζονται παράλληλα. Για την αναγνώριση των παραστάσεων αναζητήθηκαν αντίστοιχα παράλληλα ευρήματα εντός και εκτός Αττικής. Από την εικονογραφική ιχνηλάτηση διαπιστώθηκαν σχέσεις των σκύφων του Πειραιά με τα πελοποννησιακά εργαστήρια, τα εφεσο-ιωνικά, των οποίων τα προϊόντα διακινούνται μέσω της Δήλου και αυτό της Λήμνου. Ακόμα, διαπιστώθηκε η δημιουργία ενός αττικού σκύφου με εισηγμένη από τη Δήλο μήτρα, ενώ, ίσως το πιο ενδιαφέρον εύρημα αποτελεί ο σκύφος με την επιγραφή ΜΕΝωΝΟC, του οποίου η επιγραφική και εικονογραφική εξέταση σε συνδυασμό με το ιστορικό πλαίσιο επιβεβαιώνει την άποψη περί ειδικών παραγγελιών σε προϊόν μαζικής παραγωγής και αποτελεί απόδειξη της ατομικότητας που χαρακτηρίζει την ελληνιστική περίοδο.
Σε δεύτερο επίπεδο, η μελέτη των δευτερευουσών σφραγίδων, των διακοσμητικών ζωνών του χείλους, του κάλυκα καθώς και το μετάλλιο αποτέλεσαν καθοριστικό παράγοντα και σημαντικά εργαλεία για την απόδοση στα επιμέρους εργαστήρια, ενώ ορισμένα από τα παραπάνω χαρακτηριστικά αποτελούν πρωτότυπες δημιουργίες των εργαστηρίων, τα οποία δεν έχουν βρεθεί αλλού.
Η επιλογή των θεμάτων είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την εικονογραφική παράδοση των προηγούμενων αιώνων, ενώ ταυτόχρονα, εμπνέεται και από τις σύγχρονες τάσεις. Ο ανάγλυφος σκύφος επειδή ακριβώς φέρει ανάγλυφη διακόσμηση συγκρίνεται περισσότερο με την γλυπτική παρά με την αγγειογραφία. Στους σκύφους από τον Πειραιά εντοπίστηκαν γλυπτικές μορφές των προτύπων του 5ου και 4ου αι. π.Χ. Ταυτόχρονα, όμως, συνδυάστηκαν και με τις αγαλματικές μορφές της ελληνιστικής περιόδου.
Κύρια θεματική κατηγορία:
Αρχαιολογία
Λέξεις-κλειδιά:
Πειραιάς, σωστικές ανασκαφές, υδροδοτικά συστήματα, ανάγλυφος ελληνιστικός σκύφος, εικονιστικές παραστάσεις, εργαστήρια ανάγλυφων σκύφων
Αρ. σελίδων ευρετηρίου:
0
Αρ. βιβλιογραφικών αναφορών:
237
Αρχείο:
Δεν επιτρέπεται η πρόσβαση στο αρχείο. H πρόσβαση επιτρέπεται μόνο εντός του δικτύου του ΕΚΠΑ.
Ανάγλυφοι Ελληνιστικοί Σκύφοι από τις σωστικές ανασκαφές του ΜΕΤΡΟ στον Πειραιά.pdf
19 MB
Δεν επιτρέπεται η πρόσβαση στο αρχείο. H πρόσβαση επιτρέπεται μόνο εντός του δικτύου του ΕΚΠΑ.
