Μονάδα:
Τμήμα Ιστορίας και ΑρχαιολογίαςΒιβλιοθήκη Φιλοσοφικής Σχολής
Ημερομηνία κατάθεσης:
2024-06-20
Συγγραφέας:
Ψηλακάκου Βασιλική-Κυριακή
Στοιχεία επταμελούς επιτροπής:
Επιβλέπουσα: Ελένη Ψωμά, Καθηγήτρια Αρχαίας Ιστορίας, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Μέλος: Κωνσταντίνος Μπουραζέλης, Ομότιμος Καθηγητής Αρχαίας Ιστορίας, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Μέλος: Σοφία Ανεζίρη, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Αρχαίας Ιστορίας, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Μέλος: Νικόλαος Γιαννακόπουλος, Αναπληρωτής Καθηγητής Αρχαίας Ιστορίας, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Μέλος: Σοφία Κρεμύδη, Ερευνήτρια Α΄ βαθμίδας, Τομέας Ελληνικής και Ρωμαϊκής Αρχαιότητας, Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών
Μέλος: Αλέξανδρος Μαζαράκης-Αινιάν, Καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας, Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Μέλος: Πασχάλης Πασχίδης, Ερευνητής Α΄ βαθμίδας, Τομέας Ελληνικής και Ρωμαϊκής Αρχαιότητας, Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών
Πρωτότυπος Τίτλος:
Η νομισματοκοπία της Ιστιαίας και η χρηματοδότηση των Μακεδονικών πολέμων
Γλώσσες διατριβής:
Ελληνικά
Μεταφρασμένος τίτλος:
Η νομισματοκοπία της Ιστιαίας και η χρηματοδότηση των Μακεδονικών πολέμων
Περίληψη:
Στην παρούσα διδακτορική διατριβή εξετάζονται τα «ύστερης τεχνοτροπίας» αργυρά νομίσματα με την κεφαλή της νύμφης Ιστιαίας ως εμπροσθότυπο και τη νύμφη Ιστίαια καθήμενη σε πρύμνη πλοίου ως οπισθότυπο, τα οποία έθεσε σε κυκλοφορία κατά την Ελληνιστική εποχή η πόλη Ιστίαια στη βόρεια Εύβοια. Αυτά κόπηκαν σε πολύ μεγάλες ποσότητες, σε μία μόνο υποδιαίρεση, και κυκλοφόρησαν ευρέως. Σε σημαντικό αριθμό ευρετηρίων του ιερού του Απόλλωνα στη Δήλο (198-140/139 π.Χ. περ.) μαρτυρούνται ως ἱστιαιϊκὸν ἀργύριον. Χαρακτηρίζονται από τεχνοτροπική ανομοιογένεια και πολλά από αυτά φέρουν ποικίλους συνδυασμούς συμβόλων, γραμμάτων και μονογραφημάτων που παραπέμπουν σε σύνθετο σύστημα ελέγχου της έκδοσής τους, ενώ αρκετά δε φέρουν ένδειξη νομισματοκοπείου. Ενδιαφέρον προξενούσε πάντοτε η διαπίστωση ότι ο εμπροσθότυπος των «αυτόνομων» νομισμάτων των Μακεδόνων με τους τύπους κεφαλή νύμφης στην εμπρόσθια όψη και πρύμνη στην οπίσθια όψη, αποτελεί πιστό αντίγραφο του εμπροσθότυπου ορισμένων εκδόσεων των ιστιαιϊκών αυτών νομισμάτων, με τα οποία έχουν το ίδιο βάρος. Νομίσματα δηλαδή της κυρίαρχης δύναμης στον ελλαδικό χώρο μετά τη μάχη της Χαιρώνειας (338 π.Χ.) απομιμούνταν νομίσματα μιας σχετικά μικρής πόλης, όπως ήταν η Ιστίαια. Επιπλέον, οι δύο νομισματοκοπίες συνυπάρχουν σε 14 θησαυρούς, στους 3 μάλιστα αποκλειστικά. Τα μακεδονικά αυτά νομίσματα χρονολογούνται πλέον μεταξύ των ετών 224 ή 221 και 197 π.Χ., σε μία εποχή δηλαδή κατά την οποία η Ιστίαια βρισκόταν υπό την επικυριαρχία των Μακεδόνων βασιλέων. Συνεπώς, στην παρούσα εργασία καλούμαστε να προσδιορίσουμε το χρονικό διάστημα κατά το οποίο εκδίδονταν τα ιστιαιϊκά αυτά νομίσματα και να αναδείξουμε τους λόγους έκδοσής τους.
Η διάρθρωση της διατριβής έχει ως εξής: στην εισαγωγή περιγράφεται το βασικό αντικείμενο εξέτασης, παρατίθενται τα ερευνητικά ερωτήματα, η μεθοδολογία και οι πηγές της έρευνας. Στο πρώτο μέρος εξετάζεται η γεωγραφία, η τοπογραφία, η αρχαιολογία, οι παραδόσεις και η ιστορία της πόλης. Στο δεύτερο μέρος εξετάζεται η οικονομία της, ανεξάρτητα από τη νομισματική παραγωγή. Το τρίτο μέρος αποτελεί ο νομισματικός κατάλογος, ο οποίος αριθμεί 2.889 νομίσματα, τα οποία προέρχονται από θησαυρούς, μουσεία και συλλογές, καθώς και από έντυπους και ηλεκτρονικούς καταλόγους δημοπρασιών. Εκτός από τα νομίσματα που αποτελούν το κατεξοχήν αντικείμενο μελέτης στην παρούσα εργασία (2.590), περιλαμβάνονται τα αργυρά νομίσματα «πρώιμης τεχνοτροπίας» με τους ίδιους τύπους (64) και τα αργυρά νομίσματα με τον ίδιο εμπροσθότυπο και βοῦν ως οπισθότυπο (235), το σύνολο δηλαδή των αργυρών νομισμάτων της Ιστιαίας. Τα νομίσματα ταξινομούνται βάσει περιόδου νομισματικής παραγωγής (Περίοδος Α΄ και Β΄), σειράς (Σειρά Α΄ και Β΄) και έκδοσης. Τα νομίσματα της κάθε σειράς χωρίζονται σε εκδόσεις συνήθως βάσει ενδείξεων νομισματοκοπείου. Στο τέταρτο μέρος της διατριβής εξετάζεται η εικονογραφία των νομισμάτων, η μετρολογία και οι σταθμητικοί κανόνες, η κυκλοφορία τους μέσω της μαρτυρίας των θησαυρών και, τέλος, η χρονολόγηση και η ερμηνεία τους. Στο πέμπτο μέρος παρατίθενται τα συμπεράσματα που προέκυψαν από την έρευνα. Η εργασία συνοδεύεται από ένα παράρτημα για το Ὀνομαστικόν και την Προσωπογραφία των Ιστιαιέων. Στο τέλος παρατίθενται πίνακες με εικόνες νομισμάτων του καταλόγου.
Από την ενδελεχή και συνδυαστική εξέταση όλων των σχετικών μαρτυριών οδηγούμαστε στο συμπέρασμα ότι η Ιστίαια εγκαινίασε τη μαζική παραγωγή τριώβολων μειωμένου αιγινητικού σταθμητικού κανόνα μετά το 250 και πριν από το 220 π.Χ., η οποία συνεχίστηκε το αργότερo έως το 197 π.Χ., για την πληρωμή του σιτηρεσίου των στρατιωτών οι οποίοι συμμετείχαν σε στρατιωτικές επιχειρήσεις των Αντιγονιδών. Το μεγαλύτερο μέρος της μαζικής παραγωγής πιθανώς συνδέεται με τον πόλεμο του Αντιγόνου Δώσωνα κατά του Κλεομένη Γ΄ της Σπάρτης (224-222 π.Χ.) και με τον Συμμαχικό πόλεμο (220-217 π.Χ.). Η έκδοση νομίσματος από την Ιστίαια για λογαριασμό των Αντιγονιδών ερμηνεύεται επαρκώς υπό το πρίσμα των μεταξύ τους σχέσεων, οι οποίες οφείλονταν πρωτίστως στη στρατηγικής σημασίας θέση της Ιστιαίας.
Κύρια θεματική κατηγορία:
Ιστορία
Λέξεις-κλειδιά:
Αρχαία Ελληνική Νομισματική, Εύβοια, Αντιγονίδες, Μακεδονικοί πόλεμοι, στρατιωτικές πληρωμές
Αρ. σελίδων ευρετηρίου:
0
Αρ. βιβλιογραφικών αναφορών:
1997
Αρχείο:
Δεν επιτρέπεται η πρόσβαση στο αρχείο έως 2027-06-20.
ΔΙΑΤΡΙΒΗ_ΨΗΛΑΚΑΚΟΥ.pdf
42 MB
Δεν επιτρέπεται η πρόσβαση στο αρχείο έως 2027-06-20.
