Στοιχεία επταμελούς επιτροπής:
Δημήτρης Αγγελάτος, Καθηγητής Νεοελληνικής Φιλολογίας και Θεωρίας της Λογοτεχνίας Τμήμα Φιλολογίας, Τομέας Νεοελληνικής Φιλολογίας, EKΠΑ
Prof. Dr. Johannes Ungelenk, General and Comparative Literature, Institute for Arts and Media, University of Potsdam
Θανάσης Αγάθος, Αναπληρωτής Καθηγητής Νεοελληνικής Φιλολογίας Τμήμα Φιλολογίας, Τομέας Νεοελληνικής Φιλολογίας, ΕΚΠΑ
Πέγκυ Καρπούζου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Θεωρία της Λογοτεχνίας, Τμήμα Φιλολογίας, Τομέας Νεοελληνικής Φιλολογίας, ΕΚΠΑ
Prof. Dr. Andreas Köstler, History of Art, Institute for Arts and Media, University of Potsdam
Prof. Dr. Heiko Christians, Media culture history, Institute for Arts and Media, University of Potsdam
Prof. Dr. Dirk Wiemann, English literature, Department of English and American Studies, University of Potsdam
Περίληψη:
Ερευνητικό πεδίο της προκείμενης διατριβής είναι η διαμεσικότητα, εστιασμένη πρωτίστως σε παραδείγματα σύναψης λόγου και εικόνας, και συγκεκριμένα η υποκατηγορία που ονομάζεται σκηνοθετημένη διαμεσικότητα. Ο περιγραφικός αυτός όρος, αν και παρών σε συναφείς μελέτες, δεν έχει, ωστόσο, ερευνηθεί συστηματικά. Η σκηνοθετημένη διαμεσικότητα αφορά διαμεσικά φαινόμενα κατά τα οποία δύο διαφορετικά μεταξύ τους μέσα έρχονται σε επαφή εντός του ίδιου μέσου. Ένα μόνο μέσο είναι, δηλαδή, ορατό, το οποίο μιμείται και σκηνοθετεί ένα ξένο μέσο στο μεσικό του πλάτωμα. Αυτή η ορατότητα, ωστόσο, δεν συνεπάγεται και επικυριαρχία του ορατού μέσου έναντι του αοράτου. Ο ρόλος του ξένου μέσου, το οποίο χωροποιείται στα πλαίσια ενός μονάχα μεσικού σώματος, δεν είναι παρασιτικός, αλλά συμπληρωματικός, ορίζοντας μια σχέση συνύπαρξης και συμβίωσης. Τα διαμεσικά όρια στο φαινόμενο της σκηνοθετημένης διαμεσικότητας δεν είναι σαφή, επειδή η συρραφή ανάμεσα στον λόγο και την εικόνα είναι αόρατη. Το μέσο που σκηνοθετεί και αυτό που σκηνοθετείται λειτουργούν ως πολλαπλότητες, οι οποίες συναντώνται στο μεσικό πλάτωμα, διαμορφώνοντας μια ριζωματική δομή. Το μέσο αποτελεί ανοιχτό πεδίο δυνατοτήτων και εντάσεων, όπου οι μεσικές συγκλίσεις υπακούουν στην λογική του «σαν να». Μια λογοτεχνική φιγούρα δείχνει, δηλαδή, σαν να ήταν εικόνα ή μια εικαστική λεπτομέρεια αρχίζει να αφηγείται, όπως κάνουν οι λέξεις, ή ακόμη και να σιωπά. Το εκάστοτε μέσο αναλαμβάνει τον ρόλο του μίμου, ενώ αντικείμενο μίμησης είναι οι τρόποι αναπαράστασης του έτερου μέσου. Στόχος, λοιπόν, της παρούσης εργασίας είναι η διαμόρφωση ενός σχήματος προσέγγισης τέτοιων παραδειγμάτων σκηνοθετημένης διαμεσικότητας, κατά το οποίο θα οριστούν εκ νέου τρεις παραδειγματικές αισθητικές κατηγορίες, η τεχνοφάνεια, η Stimmung και η άρνηση. Αυτές λειτουργούν ως μεθοδολογικά εργαλεία αλλά και ως ερμηνευτικά κλειδιά για την ανάλυση και την ερμηνεία τέτοιας τάξεως παραδειγμάτων. Η ιδιαιτερότητα, ωστόσο, της προκείμενης ερευνητικής εργασίας έγκειται στον ειδολογικό της χαρακτήρα, καθώς η διατριβή παίρνει την μορφή ενός θεατρικού έργου, ενός δράματος, ακολουθώντας την πυραμιδοειδή δομή που προτείνει ο Gustav Freytag στο έργο του Η τεχνική του δράματος (Die Technik des Dramas, 1863). Το έργο δομείται, ακολούθως, σε πέντε πράξεις: έκθεση (έναρξη της δράσης), κατάσταση (ανοδική πορεία της δράσης), περιπέτεια (κορύφωση), καθοδική πορεία δράσης και έξοδος (καταστροφή/λύση). Τα μέσα της λογοτεχνίας και της ζωγραφικής αποτελούν τον χορό του δράματος, ο οποίος συντονίζει κίνηση και φωνή, για να αφηγηθεί το πεπρωμένο των κεντρικών ηρώων. Ακριβώς, αυτός ο συντονισμός είναι που καθιστά δυνατή την διαμεσικότητα. Κεντρικοί ήρωες του δράματος είναι οι τρεις αισθητικές κατηγορίες, καθώς λειτουργούν ως μοχλός κινητοποίησης της πλοκής και είναι αυτές που θα διανοίξουν νέα περάσματα στην διαμεσική χαρτογράφηση.
