Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Ευαγγελία Μαυρικάκη, Καθηγήτρια ΠΤΔΕ, ΕΚΠΑ
Ευστράτιος Βαλάκος, Καθηγητής Τμήμα Βιολογίας, ΕΚΠΑ
Ελένη Γιαννούτσου, ΕΔΙΠ Τμήμα Βιολογίας, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Η κλιματική κρίση αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες απειλές για τον πλανήτη, επηρεάζοντας το περιβάλλον, την οικονομία και τις κοινωνίες παγκοσμίως. Η παρούσα έρευνα εστιάζει στην κατανόηση και αναγνώριση του φαινομένου της κλιματικής κρίσης από φοιτητές/-τριες στην Ελλάδα. Οι φοιτητές, ως μελλοντικοί επιστήμονες και διαμορφωτές πολιτικών, παίζουν κρίσιμο ρόλο στην κατανόηση της κλιματικής αλλαγής, καθώς και στην αντιμετώπισή της. Το θεωρητικό πλαίσιο της έρευνας αναλύει τη διάκριση μεταξύ του όρου «κλιματική αλλαγή» και «κλιματική κρίση» και εξετάζει τις διαφορετικές αντιλήψεις, συμπεριλαμβανομένων των αρνητών της κλιματικής αλλαγής, που υποστηρίζουν ότι οι μεταβολές στο κλίμα είναι φυσικές διεργασίες.
Η μεθοδολογία της έρευνας στηρίζεται σε ποσοτική ανάλυση με τη χρήση ερωτηματολογίου, το οποίο διανεμήθηκε σε φοιτητές/-τριες προπτυχιακούς, μεταπτυχιακούς και διδακτορικούς, διαφόρων τμημάτων ελληνικών πανεπιστημίων. Το ερωτηματολόγιο εξέτασε την αναγνώριση της κλιματικής αλλαγής από τους συμμετέχοντες, αλλά και την αποδοχή των ανθρωπογενών αιτιών της και τη συνειδητοποίηση των αρνητικών συνεπειών που επιφέρει, ο συνδυασμός των οποίων ορίστηκε ως ενδεικτικός της κατανόησης της κλιματικής αλλαγής. Επιπλέον, διερευνήθηκε η πιθανή συσχέτιση μεταξύ της εμπειρίας κλιματικής αλλαγής/κρίσης του κάθε συμμετέχοντα και των αντίστοιχων αντιλήψεών του για την κλιματική αλλαγή. Ως εμπειρία κλιματικής αλλαγής/κρίσης, ορίστηκε ο μέσος όρος του βαθμού προσωπικού επηρεασμού από την κλιματική κρίση (ακραία καιρικά φαινόμενα όπως καύσωνες, πυρκαγιές, πλημμύρες) και της ύπαρξης ή μη γνωστού προσώπου που επηρεάστηκε έντονα.
Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι η πλειονότητα των φοιτούντων του δείγματός μας αναγνωρίζει την κλιματική αλλαγή ως πραγματικό φαινόμενο σε σημαντικά μεγαλύτερο βαθμό από ότι την κατανοεί, με το μεγαλύτερο ποσοστό (96,3%) να συνειδητοποιεί την σοβαρότητα των συνεπειών της. Παρατηρήθηκε ότι ο μέσος όρος της συνειδητοποίησης των αρνητικών συνεπειών ήταν σημαντικά υψηλότερος από αυτόν της αποδοχής των ανθρωπογενών αιτιών, γεγονός που υποδηλώνει πως οι φοιτητές είναι περισσότερο ενήμεροι για τις σοβαρές επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης αγνοώντας τις ανθρωπογενείς αιτίες της. Ο μικρότερος παρατηρούμενος βαθμός των συμμετεχόντων του δείγματός μας είναι αυτός της αποδοχής των ανθρωπογενών αιτιών της κλιματικής αλλαγής (5,95 ± 1,28). Οι απόψεις των συμμετεχόντων στην έρευνά μας δεν διαφέρουν σημαντικά ανάλογα με το φύλο, ούτε με τον κύκλο σπουδών, ούτε με το Τμήμα/κατεύθυνση φοίτησης και ούτε με το εάν εργάζεται γονέας τους σε επάγγελμα σχετικό με τη φύση και το περιβάλλον. Καταγράφηκε όμως ότι ο βαθμός αναγνώρισης της κλιματικής αλλαγής και ο βαθμός συνειδητοποίησης των σοβαρών αρνητικών συνεπειών της κλιματικής αλλαγής των κατοίκων των μεγαλουπόλεων (Αθήνα, Θεσ/νίκη) είναι σημαντικά μεγαλύτερος από το βαθμό εκείνων που μένουν στα υπόλοιπα αστικά κέντρα, ίσως λόγω της πιο εύκολης πρόσβασης στα ειδησεογραφικά μέσα. Ξεχωριστό ενδιαφέρον προκαλεί το γεγονός ότι υπάρχει στατιστικά σημαντική διαφορά σε όλες τις απόψεις των ερωτηθέντων για την κλιματική αλλαγή, ανάλογα με την ηλικία. Οι βαθμοί αναγνώρισης της κλιματικής αλλαγής, κατανόησης της κλιματικής αλλαγής, αποδοχής ότι η κύρια αιτία της κλιματικής αλλαγής είναι οι ανθρώπινες δραστηριότητες και συνειδητοποίησης των σοβαρών αρνητικών συνεπειών της κλιματικής αλλαγής των ερωτηθέντων νεότερης ηλικίας (18-35 ετών) είναι σημαντικά μεγαλύτεροι από τους αντίστοιχους βαθμούς των συμμετεχόντων μεγαλύτερης ηλικίας (>36 ετών). Στατιστικά σημαντική θετική συσχέτιση αναδείχθηκε μεταξύ του βαθμού προσωπικού επηρεασμού από ακραία καιρικά φαινόμενα και της αναγνώρισης & κατανόησης της κλιματικής αλλαγής. Όσο αυξάνεται ο βαθμός προσωπικής εμπειρίας των συμμετεχόντων, τόσο αυξάνεται ο βαθμός αναγνώρισης και κατανόησης της κλιματικής αλλαγής, γεγονός που αποδεικνύει ότι η προσωπική εμπειρία παίζει καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση αντιλήψεων. Επιπλέον, και η ύπαρξη γνωστού προσώπου που έχει επηρεαστεί έντονα από την κλιματική κρίση επηρεάζει θετικά την κατανόηση και αποδοχή της κλιματικής αλλαγής από τους φοιτώντες της έρευνάς μας, δείχνοντας πως η επίδραση του άμεσου περιβάλλοντος συμβάλλει επίσης στη διαμόρφωση των απόψεων. Και επομένως, αντίστοιχη στατιστικά σημαντική θετική συσχέτηση αναδεικνύεται και μεταξύ του βαθμού εμπειρίας κλιματικής αλλαγής/κρίσης και της αναγνώρισης & κατανόησης της κλιματικής αλλαγής. Άραγε, πρέπει να «πάθουμε για να μάθουμε»;
Λέξεις-κλειδιά:
Κλιματική αλλαγή, εμπειρία κλιματικής αλλαγής/κρίσης, αποδοχή ανθρωπογενών αιτιών, συνειδητοποίηση σοβαρότητας συνεπειών, αντιλήψεις για την κλιματική αλλαγή
