Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Αποστολία Γαλάνη, Καθηγήτρια, ΠΤΔΕ ΕΚΠΑ
Ευαγγελία Μαυρικάκη, Καθηγήτρια, ΠΤΔΕ ΕΚΠΑ
Κωνσταντίνα Στεφανίδου, Ε.ΔΙ.Π, ΠΤΔΕ ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Η κλιματική κρίση όπως φαίνεται μέσα από τη βιβλιογραφία επηρεάζει τη διάρκεια και την ένταση των φυσικών καταστροφών στην Ευρώπη (United Nations, 2023). Τα κύματα καύσωνα, τα οποία συνδέονται άμεσα με την κλιματική κρίση είναι μεγίστης σημασίας, αφού: (α) σχετίζονται με την απώλεια ζωών. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Ένωση (2020), προκάλεσαν την απώλεια ζωής σε 77.637 άτομα, τα οποία αντιπροσωπεύουν το 85% των θανάτων που σχετίζονται με φυσικούς κινδύνους, (β) επιδρούν εκτεταμένα στα φυσικά οικοσυστήματα, επηρεάζοντας σημαντικά την βιοποικιλότητα (IPCC, 2023), (γ) μειώνουν την απόδοση στην παραγωγή των καλλιεργειών, επιδεινώνοντας την επισιτιστική ασφάλεια (Yale Climate Connections, 2022).
Στο αστικό περιβάλλον, οι καύσωνες αυξάνουν τα επίπεδα ανησυχίας της επιστημονικής κοινότητας, καθώς οι πόλεις είναι 3-8°C θερμότερες σε σχέση με τις αγροτικές περιοχές, ενώ ακόμη στις δυτικές κοινωνίες συγκεντρώνεται το μεγαλύτερος μέρος του πληθυσμού και των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων (Hulley, 2019). Ως εκ τούτου αναδύεται η αναγκαιότητα ανεύρεσης λύσεων για το ζήτημα. Η UNICEF προτείνει την αξιοποίηση της εκπαίδευσης ως απαραίτητο εργαλείο για την εισαγωγή των μαθητών/-τριών στην κλιματική κρίση, καθώς η εμπλοκή των μαθητών/-τριών με το ζήτημα αυτό, θα βοηθήσει στην καλλιέργεια δεξιοτήτων που θα μπορούν να μας εξασφαλίσουν ένα βιώσιμο μέλλον (UNICEF, 2021).
Η παρούσα διπλωματική εργασία επικεντρώνεται στη διερεύνηση και τροποποίηση των αντιλήψεων των μαθητών/-τριών πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης σχετικά με τα κύματα καύσωνα στο αστικό περιβάλλον. Προσεγγίζοντας το παραπάνω, χωρίσαμε την ερευνητική διαδικασία σε τρεις φάσεις: (α) προ–έρευνα (pre-research), (β) παρέμβαση (implementation), (γ) έρευνα μετά την παρέμβαση (post-research) (Marsden & Torgerson, 2012).
Κατά την προ-έρευνα οι μαθητές/-τριες συμπλήρωσαν ένα ψηφιακό ερωτηματολόγιο σχετικά με τις ιδέες τους για τα κύματα καύσωνα και την αντιμετώπιση αυτών στο αστικό περιβάλλον. Επιπλέον, οι μαθητές/-τριες δημιούργησαν ιχνογραφήματα σχετικά με τρόπους που θα μπορούσε να είναι διαμορφωμένο το αστικό περιβάλλον, ώστε να αντιμετωπίζονται τα κύματα καύσωνα. Τα δεδομένα της προ-έρευνας έδωσαν κάποια πρώτα εμπειρικά δεδομένα σχετικά με τις ιδέες των μαθητών/-τριών για τα κύματα καύσωνα, ενώ τροφοδότησαν το πλαίσιο υλοποίησης της παρέμβασης.
Η παρέμβαση πραγματοποιήθηκε μέσω του ψηφιακού παιχνιδιού «HEATWAVE CITY», όπου συλλέχθηκαν δεδομένα μέσω φύλλων εργασίας, τα οποία περιλάμβαναν δραστηριότητες που αντιστοιχούσαν σε κάθε φάση του παιχνιδιού. Τα δεδομένα αυτά συνέβαλαν στην διαμορφωτική αξιολόγηση των μαθητών/-τριών.
Στη διάρκεια της έρευνας μετά την παρέμβαση που πραγματοποιήθηκε, οι μαθητές/-τριες επανέλαβαν τη συμπλήρωση του αρχικού ερωτηματολογίου που τους είχε δοθεί, ενώ ακόμη τους ζητήθηκε να σχεδιάσουν ξανά σε νέα ιχνογραφήματα τρόπους με τους οποίους θα μπορούσε να είναι διαμορφωμένο το αστικό περιβάλλον προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα κύματα καύσωνα.
Τα αποτελέσματα της έρευνας υποδεικνύουν ότι οι ιδέες των μαθητών/-τριών σχετικά με τα κύματα καύσωνα στο αστικό περιβάλλον επιβεβαιώνουν την ήδη υπάρχουσα βιβλιογραφία ως προς τη σύνδεση τους με το φαινόμενο του θερμοκηπίου, την τρύπα του όζοντος και τον ορισμό των κυμάτων καύσωνα. Ωστόσο, αναφορικά με τη σχέση της κλιματικής κρίσης με τα κύματα καύσωνα, αποτελεί ενδιαφέρον εύρημα ότι οι μαθητές/-τριες σε αντίθεση με την υπάρχουσα βιβλιογραφία, αναγνωρίζουν την άμεση συσχέτιση αυτών των δύο. Σχετικά με τους τρόπους που μπορούν να αντιμετωπιστούν τα κύματα καύσωνα στο αστικό περιβάλλον, οι μαθητές/-τριες αναγνώρισαν ότι η αύξηση βλάστησης και των ανοιχτών πηγών νερού, η μείωση κατανάλωσης ενέργειας και η παθητική ψύξη συμβάλλουν ως μέτρα αντιμετώπισης του φαινομένου, χωρίς όμως να συμπεριλαμβάνουν τον αστικό σχεδιασμό ή και άλλους παράγοντες που αναδεικνύονται μέσα από το ψηφιακό παιχνίδι «HEATWAVE CITY». Όπως αποδείχτηκε μέσα από την έρευνα οι ιδέες και αντιλήψεις των μαθητών/-τριών μπορούν να τροποποιηθούν/βελτιωθούν, έπειτα από διδακτική παρέμβαση μέσω της εφαρμογής του ψηφιακού παιχνιδιού «HEATWAVE CITY».
