Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Μωραΐτης Κωνσταντίνος Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Στρατάκος Γρηγόριος Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Μιχαλέας Σπυρίδων Επιστημονικός συνεργάτης, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Η παρούσα μελέτη αποτελεί μια βιβλιογραφική ανασκόπηση της ιστορικής, κοινωνικής και ιατρικής εξέλιξης της λέπρας (ή αλλιώς, της νόσου του Χάνσεν) από την αρχαιότητα έως τον 20ό αιώνα στην Ευρώπη με έμφαση στον ελλαδικό χώρο. Διερευνάται, ακόμη, η αντιμετώπιση των νοσούντων, σε επίπεδο ιατρικό-θεραπευτικό και κοινωνικό, ενώ, από την άλλη, αναδεικνύεται ο σημαντικότατος και ταυτόχρονα αμφιλεγόμενος ρόλος των λεπροκομείων, ως ιδρυμάτων απομόνωσης των ασθενών, με σκοπό την προστασία του υγιούς πληθυσμού. Παράλληλα, μελετάται η διασύνδεση της συμπτωματολογίας της νόσου με την περιθωριοποίηση και το κοινωνικό στίγμα.
Στο πρώτο κεφάλαιο γίνεται μια προσπάθεια κατανόησης της νόσου με όρους ιατρικούς, με ταυτόχρονη παρουσίαση των συμπτωμάτων που εκδηλώνονται εξαιτίας αυτής. Αποτυπώνεται, επίσης, στο κεφάλαιο αυτό, η ρηξικέλευθη συνεισφορά του Νορβηγού ιατρού Gerhard Henrik Armauer Hansen (1841- 1912), ο οποίος, το 1873, επιβεβαιώνει τη μολυσματικότητα της λέπρας. Στη συνέχεια, θεωρήθηκε σκόπιμη μια σύντομη ιστορική αναδρομή στην εμφάνιση και εξέλιξη της νόσου από την προϊστορική περίοδο έως τη σημερινή εποχή.
Στο δεύτερο κεφάλαιο περιγράφεται το σύνολο των θεολογικών και κοινωνικών αντιλήψεων κατά τη διάρκεια εμφάνισης και πορείας της λέπρας, οι οποίες αναδύονται μέσα από την προκατάληψη που γέννησε ο φόβος στη θέα των αποκρουστικών συμπτωμάτων της νόσου, κατά τη μεσαιωνική, κυρίως, περίοδο. Στο ίδιο κεφάλαιο μελετάται, επίσης, η πρώτη προσπάθεια της κοινωνίας να περιορίσει την εξάπλωση της νόσου οριοθετώντας περιοχές απομόνωσης και φροντίδας των λεπρών, όπως ήταν τα λεπροχώρια και τα λαζαρέττα.
Το τρίτο κεφάλαιο περιγράφει την ανάγκη ίδρυσης συγκεκριμένων χώρων απομόνωσης του νοσούντος πληθυσμού, μέσα στους οποίους γίνεται επίσης προσπάθεια θεραπευτικής αντιμετώπισης της ασθένειας, κυρίως κατά τον 19ο και 20ό αιώνα. Συγκεκριμένα, μελετώνται τα λεπροκομεία της Σπιναλόγκα, της Σάμου και της Χίου ενώ από τον ευρωπαϊκό κορμό, το λεπροκομείο Metković, του Memel, το, Saint-Thomas d’Aizier και το λεπροκομείο Ospedale di San Lazzaro. Εξαιρετική περίπτωση για την Ελλάδα αποτελεί επίσης η ίδρυση του Αντιλεπρικού Σταθμού Αθηνών στο Νοσοκομείο Λοιμωδών Νόσων στην Αγία Βαρβάρα. Στο κεφάλαιο αυτό εξυμνείται, επίσης, η σπουδαία συνεισφορά του Επαμεινώνδα Ρεμουντάκη στη διεκδίκηση δικαιωμάτων των έγκλειστων στο λεπροκομείο της Σπιναλόγκας.
Στο τέταρτο κεφάλαιο αποτυπώνεται η προσπάθεια της ιατρικής επιστημονικής κοινότητας προς αναζήτηση τρόπων περιορισμού και εξάλειψης της νόσου μέσα από την ανακάλυψη και εφαρμογή διαφόρων φαρμακευτικών θεραπευτικών μεθόδων, ιδιαίτερα κατά την περίοδο του 20ού αιώνα με τη χρήση των αντιβιοτικών.
Τέλος, με την ολοκλήρωση της μελέτης όλων των δεδομένων, τα οποία παρουσιάζονται και αναλύονται στα προαναφερθέντα κεφάλαια της παρούσας διπλωματικής εργασίας, εξάγονται συμπεράσματα για την επίδραση της λέπρας στη διαμόρφωση πρακτικών προστασίας της δημόσιας υγείας.
Λέξεις-κλειδιά:
Απομόνωση, Λαζαρέττο, Λεπροκομείο, Hansen, Πολυφαρμακευτική Θεραπεία (MDT), Επαμεινώνδας Ρεμουντάκης
