Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Ν. Παπαντωνίου, Ομότιμος Καθηγητής, Ιατρική, ΕΚΠΑ
Δ. Κασσάνος, Ομότιμος Καθηγητής, Ιατρική, ΕΚΠΑ
Χ. Χρέλιας, Αναπληρωτής Καθηγητής, Ιατρική, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Η εγκυμοσύνη είναι μία περίοδος αξιοσημείωτων αλλαγών της φυσιολογικής λειτουργίας του νευροενδοκρινικού, καρδιαγγειακού καθώς και του ανοσολογικού συστήματος. Κατά την εγκυμοσύνη επισυμβαίνουν φυσιολογικές βιοχημικές και ανατομικές μεταβολές τόσο σε συστηματικό, όσο και σε τοπικό επίπεδο. Πιο συγκεκριμένα η εγκυμοσύνη είναι μία περίοδος η οποία ενέχει τον κίνδυνο αυξημένης ευπάθειας σε λοιμώξεις και το μητρικό ανοσοποιητικό σύστημα είναι αποκλειστικά υπεύθυνο για την άμυνα έναντι σε λοιμογόνους μικροοργανισμούς και την προστασία του εμβρύου καθώς η ανοσολογική απόκριση τόσο του εμβρύου όσο και του πλακούντα είναι περιορισμένη. Παράλληλα, αναπτύσσονται πολύπλοκοι «ανοσοκατασταλτικοί» μηχανισμοί προστασίας του εμβρύου. Τα Natura Killers (dNK ) «βοηθούν» τη διήθηση της τροφοβλάστης μέσα στον φθαρτό και ενισχύουν την αγγειακή ανάπτυξη. Η φυσική ανοσία διατηρείται ή ενισχύεται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, ιδίως κατά τη διάρκεια του 2ου και 3ου τριμήνου. Η πλειονότητα των λευκοκυττάρων του φθαρτού κατά το πρώτο τρίμηνο της κύησης είναι κύτταρα φυσικοί φονείς(70%), μακροφάγα(20%), Τ- κύτταρα (10-20%), ενώ δενδριτικά κύτταρα και μακροφάγα είναι σπάνια. Τα κύτταρα της ανοσίας που συσσωρεύονται στο ενδομήτριο τη στιγμή της δημιουργίας του φθαρτού παίζουν διάφορους σημαντικούς ρόλους στην εμβρυομητρική επιφάνεια, συμπεριλαμβανόμενων λειτουργιών όπως η εμφύτευση, ο σχηματισμός του πλακούντα και η ανοσία έναντι λοιμώξεων. Η διέγερση της μητρικής ανοσίας κατά την εγκυμοσύνη δρά ως περιβαλλοντικός παράγοντας κινδύνου ο οποίος επηρεάζει την ανάπτυξη του εγκεφάλου και του ανοσοποιητικού συστήματος του παιδιού. Οι βακτηριακές λοιμώξεις οι οποίες διαπερνούν Οι λοιμώξεις που εμφανίζονται στις μη έγκυες γυναίκες είναι δυνατόν να εμφανιστούν τόσο στη διάρκεια της κύησης, όσο και στη λοχεία και να επηρεάσει δυσμενώς την ομαλή εξέλιξη της εγκυμοσύνης. Η μεγαλύτερη σημασία των περιγεννητικών λοιμώξεων έγκειται στις επιδράσεις των λοιμογόνων παραγόντων στο έμβρυο, μερικοί από τους οποίους μπορεί να επιφέρουν τερατογόνο δράση στα αναπτυσσόμενα όργανα του εμβρύου ή να προκαλέσουν ακόμη τον πλακούντα πυροδοτούν προφλεγμονώδη απόκριση η οποία οδηγεί στην εμφάνιση ενδομήτριας λοίμωξης. Είναι σαφές από μελέτες ότι η ισορροπία μεταξύ προφλεγμονωδών και αντιφλεγμονωδών επιδράσεων είναι κρίσιμη για την επιτυχή έκβαση της εγκυμοσύνης. Οι κύριοι λοιµογόνοι παράγοντες που µπορούν να µεταδοθούν στο κύηµα και να προκαλέσουν συγγενείς λοιµώξεις, ενδοµήτριες ή περιγεννητικές αναφέρονται µε το ακρωνύµιο TORCH, από τα αρχικά Τoxoplasma, Others (ιός ανεµευλογιάς-ζωστήρα, ιός Parvo B19, HIV), Rubella, Cytomegalovirus, Ηerpes simplex. Το κύημα μολύνεται ενδομήτρια, στη διάρκεια του τοκετού ή μετά τον τοκετό.
Ο πλακούντας αποτελεί το πρώτο όργανο με το οποίο έρχονται σε επαφή παθογόνα στοιχεία που δυνητικά κυκλοφορούν στο μητρικό αίμα. Ο πλακούντας παίζει σημαντικό ρόλο στην προστασία του αναπτυσσόμενου οργανισμού έναντι των εισβολέων. Η εκπαίδευση των εγκύων σχετικά με την πρόληψη των λοιμώξεων και την πρώιμη αναγνώριση και κατάλληλη θεραπεία των λοιμώξεων κατά τη διάρκεια της κύησης παραμένει η σημαντικότερη στρατηγική για την προστασία της υγείας της μητέρας και του εμβρύου. Η έκθεση σε αντιβιοτικά κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης έχει συσχετιστεί με βραχυπρόθεσμες (συγγενείς ανωμαλίες) και μακροπρόθεσμες (άσθμα, ατοπική δερματίτιδα) επιδράσεις στο νεογνό.
Η συγγενής τοξοπλάσμωση μπορεί να καταλήξει σε αυτόματη αποβολή , εμβρυϊκό θάνατο, μικροκεφαλία, μικροφθαλμία, ηπατοσπληνική διόγκωση, ίκτερο και υδροκέφαλο. Τα κλινικά σημεία του CMV κυμαίνονται από υποκλινικές νευροαισθητήριες απώλειες στην ανάπτυξη, την ψυχική και κινητική επιβράδυνση και την βλάβη του κεντρικού νευρικού συστήματος. Η λοίμωξη από Parvovirus B19 μπορεί να προκαλέσει άμβλωση και βλάβη πολλαπλών οργάνων. Τα πρώτα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της συγγενής σύφιλης περιλαμβάνουν διάχυτο κηλιδωτό εξάνθημα και ρινίτιδα. Η ενδομήτρια μόλυνση με ιό του HIV φαίνεται ότι προκαλεί στα έμβρυα ορισμένες δυσμορφίες στο πρόσωπο και στο σώμα. Το νεογνό με Ηπατίτιδα Β μπορεί να εμφανίσει ίκτερο, ηπατοσπληνομεγαλία, αιμολυτική αναιμία μέχρι και κίρρωση και ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα. Οι κλινικές εκδηλώσεις του συγγενούς συνδρόμου ανεμοβλογιάς και του απλού έρπητα είναι κυρίως οι δερματικές βλάβες και οι νευρολογικές ανωμαλίες. Η πιο σοβαρή εκδήλωση του εμβρύου από τον ιό της γρίπης είναι πνευμονία, σύνδρομο οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας και νευρολογικές επιπλοκές. Ενώ, τα προσβεβλημένα βρέφη που μολύνονται από νεογνική μηνιγγίτιδα πεθαίνουν ή εμφανίζουν νευρολογικά προβλήματα και προβλήματα ακοής και όρασης.
