Μονάδα:
Τμήμα ΦιλολογίαςΒιβλιοθήκη Φιλοσοφικής Σχολής
Ημερομηνία κατάθεσης:
2022-01-22
Στοιχεία επταμελούς επιτροπής:
Σοφία Παπαϊωάννου , Καθηγήτρια, Τμήμα Φιλολογίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (Επιβλέπουσα)
Ανδρέας Μιχαλόπουλος , Καθηγητής, Τμήμα Φιλολογίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (Συμβουλευτική επιτροπή)
Ιωάννης Ξούριας, Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Φιλολογίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (Συμβουλευτική επιτροπή)
Βάϊος Βαϊόπουλος , Καθηγητής, Τμήμα Φιλολογίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (Εξεταστική επιτροπή)
Διονύσης Μπενέτος , Καθηγητής, Τμήμα Φιλολογίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (Εξεταστική επιτροπή)
Ρουμπίνη Δημοπούλου , Επίκουρη Καθηγήτρια, Τμήμα Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (Εξεταστική επιτροπή)
Βασίλειος Παππάς, Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Φιλολογίας, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων (Εξεταστική επιτροπή)
Πρωτότυπος Τίτλος:
Η έμμετρη μετάφραση των Ηρωίδων του Οβιδίου από τον Χρήστο Χρηστοβασίλη. Μεταγραφή, επεξεργασία, αποκατάσταση και σχολιασμός.
Γλώσσες διατριβής:
Ελληνικά
Μεταφρασμένος τίτλος:
Η έμμετρη μετάφραση των Ηρωίδων του Οβιδίου από τον Χρήστο Χρηστοβασίλη. Μεταγραφή, επεξεργασία, αποκατάσταση και σχολιασμός.
Περίληψη:
Αντικείμενο της παρούσας διδακτορικής διατριβής αποτελεί η ανάδειξη της πρώτης μετάφρασης στη νέα ελληνική του λατινικού έργου του Οβιδίου Ηρωίδες από τον Χρήστο Χρηστοβασίλη (ΧΧ) και η αποτίμηση της επιτυχίας της βάσει υφολογικών κριτηρίων. Η διατριβή δομείται σε δύο βασικά κεφάλαια ενώ συνοδεύεται από πλούσια παραρτήματα και εκτενή βιβλιογραφία. Το πρώτο κεφάλαιο συνιστά το πλαίσιο (γλωσσικό, κοινωνικό, μεταφραστικό) στο οποίο εργάστηκε ο ΧΧ παρέχοντας συνάμα βασικές πληροφορίες για τη ζωή και το έργο του. Στο παρόν κεφάλαιο την αναφορά στη μοναδική ολοκληρωμένη μετάφραση του έργου από τον μοναχό Πλανούδη τον 13ο αιώνα , ακολουθεί η διερεύνηση των αιτιών επιλογής της μορφής του δημοτικού τραγουδιού και της δημοτικής ως γλώσσας της μετάφρασης ενός λατινικού κειμένου. Παράλληλα γίνεται προσέγγιση των λόγων που ώθησαν τον ΧΧ να μεταφράσει το λατινικό κείμενο των Ηρωίδων. Το δεύτερο κεφάλαιο, το οποίο ως προς την έκταση καλύπτει και το μεγαλύτερο μέρος της παρούσας διατριβής, αποτελεί ενδελεχή παρουσίαση των μεταφραστικών επιλογών του ποιητή. Πιο συγκεκριμένα γίνεται αναφορά στις γλωσσικές του επιλογές, καθώς το έργο είναι γραμμένο στη δημοτική με αρκετές λαϊκές λέξεις, λέξεις της ηπειρώτικης ντοπιολαλιάς , επιβιώσεις της καθαρεύουσας και σύνθετες κατά το ομηρικό πρότυπο λέξεις αρμονικά συνδεδεμένες με νεολογισμούς του ποιητή για την επαρκή αποτύπωση του λατινικού κειμένου. Στη συνέχεια ακολουθούν οι στιχουργικές επιλογές καθώς ο ποιητής επιλέγει να μεταφράσει το ελεγειακό δίστιχο με ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο στίχο. Ο εμπλουτισμός και οι προσθήκες στο λατινικό πρότυπο με στόχο την κατανόηση του υπαινικτικού οβιδιανού ύφους δημιουργούν ένα μεταφραστικό κείμενο εκτενέστερο με το κάθε ελεγειακό δίστιχο να μεταφράζεται σε 4στιχο, 6στιχο ή 8στιχο δεκαπεντασύλλαβο στίχο. Οι γραμματικές και συντακτικές επιλογές του ποιητή διαφαίνονται μέσα από την αντιπαραβολή επιλεγμένων χωρίων της μετάφρασης με το λατινικό πρότυπο. Σε κάθε περίπτωση οι διαφοροποιήσεις υποκινούνται με στόχο την μετρική και νοηματική εξυπηρέτηση του μεταφρασμένου κειμένου. Υπό αυτή την οπτική ο μεταφραστής δεν ακολουθεί με απόλυτη συνέπεια τα σχήματα λόγου του Οβιδίου, επιλέγοντας κυρίως τα αντίστοιχα σχήματα που εμφανίζονται στο δημοτικό τραγούδι. Ως αποτέλεσμα ο ποιητής-μεταφραστής αναγεννά το λατινικό κείμενο δίνοντας εκ νέου στη μορφή της ελληνικής δημοτικής ποίησης φωνή στις ηρωίδες και τη διαχρονική προβληματική που έθεσαν για την ανθρώπινη φύση και συμπεριφορά. Τα Συμπεράσματα ολοκληρώνουν εποπτικά την έρευνα που πραγματοποιήθηκε αναδεικνύοντας τις εκφραστικές δυνατότητες της δημοτικής γλώσσας στη μετάφραση έργων της λατινικής ελεγειακής ποίησης, το μεταφραστικό έργο του συγκεκριμένου νεοέλληνα ποιητή, και τη διαμόρφωση κριτηρίων συνδυαστικά με τη Θεωρία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας για τη μελέτη και αποτίμηση ενός μεταφραστικού έργου. Στο Παράρτημα πραγματοποιείται η μεταγραφή της μετάφρασης του λατινικού κειμένου, παρουσιάζεται η πορεία των διορθώσεων και επεμβάσεων του έγκριτου φίλου του Χρήστου Χρηστοβασίλη , Μιχαήλ Κρίσπη, και γίνεται κριτική επιλογή των ορθών γραφών με βάση το κείμενο της Loeb.
Κύρια θεματική κατηγορία:
Γλώσσα – Λογοτεχνία
Λέξεις-κλειδιά:
Χρηστοβασίλης Χρήστος, Ηρωίδες, Λογοτεχνική μετάφραση ως διαπολιτισμική επικοινωνία
Αρ. σελίδων ευρετηρίου:
0
Αρ. βιβλιογραφικών αναφορών:
2164
