Στοιχεία επταμελούς επιτροπής:
Ρούτση Χριστίνα, Καθηγήτρια, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Κοτανίδου Αναστασία, Καθηγήτρια, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Βασιλειάδης Ιωάννης, Αναπληρωτής Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Ροβίνα Νικολέτα, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Φιλίππου Αναστάσιος, Αναπληρωτής Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Μαριδάκη Μαρία, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Τ.Ε.Φ.Α.Α, ΕΚΠΑ
Πιτταράς Θεόδωρος, Επίκουρος Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Εισαγωγή: Η χρόνια καρδιακή ανεπάρκεια (CHF) ορίζεται η αδυναμία του μυοκαρδίου να παρέχει την απαιτούμενη ποσότητα οξυγόνου στους ιστούς της περιφέρειας με σκοπό την κάλυψη των μεταβολικών απαιτήσεών της και αποτελεί το κλινικό σύνδρομο στο οποίο η αρχική βλάβη του μυοκαρδίου προκαλεί δευτερεύουσες παραμορφώσεις σε άλλα συστήματα του οργανισμού, επιφέροντας συμπτώματα όπως η δύσπνοια, η μυϊκή αδυναμία και η περιορισμένη ικανότητα για άσκηση. Τα παραπάνω έχουν ως απότοκο τον περιορισμό της καθημερινής σωματικής δραστηριότητας αυτών των ασθενών επηρεάζοντας κατ΄επέκταση δυσμενώς την ποιότητα ζωής τους. Μια από τις παρενέργειες της HF, αποτελεί η αύξηση των επιπέδων φλεγμονωδών βιοδεικτών όπως οι ιντερλευκίνες και η C αντιδρώσα πρωτεΐνη (C-Reactive Protein, CRP), που προκαλείται από την ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος και συμβάλει στην εξέλιξη της νόσου. Η άσκηση έχει δειχθεί ότι παρέχει ευεργετικά οφέλη στην HF, τα οποία είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με τον τύπο άσκησης που χρησιμοποιείται σε κάθε πρωτόκολλο (π.χ., αερόβια συνεχόμενη ή διαλειμματική, προπόνηση με αντιστάσεις).
Σκοπός: Σκοπός της παρούσας μελέτης, ήταν να αξιολογήσει τόσο τις οξείες όσο και τις επιδράσεις μετά από πρόγραμμα αποκατάστασης 36 συνεδριών άσκησης στην μικροκυκλοφορία σε ασθενείς με CHF, καθώς και τις επιδράσεις δύο διαφορετικών πρωτοκόλλων άσκησης (HIIT vs COM). Επιπρόσθετοι στόχοι ήταν να αξιολογηθούν, στην ίδια ομάδα ασθενών, συγκεκριμένοι παράγοντες φλεγμονής (κυτταροκίνες: IL-2, IL-6, IL-10) καθώς και ο αγγειογενετικός παράγοντας VEGF κατά την άσκηση τόσο στην οξεία όσο και στη χρόνια φάση.
Μέθοδος: 34 ασθενείς με σταθεροποιημένη CHF, [(M±SD) ηλικία: 56.5 ± 10 έτη, VO2peak: 18.5 ± 4.5 ml/kg/min] και μειωμένο κλάσμα εξωθήσεως 32.5 (29.5 – 40%) συμμετείχαν σε πρόγραμμα καρδιακής αποκατάστασης διάρκειας 36 συνεδριών. Οι συμμετέχοντες τυχαιοποιήθηκαν σε δύο διαφορετικές ομάδες άσκησης: α) στην ομάδα υψηλής έντασης αερόβια διαλειμματική άσκηση (HIIT, n=19) που εκτός από το πρόγραμμα διαλειμματικής προπόνησης περιλάμβανε επίσης κάποιες ασκήσεις ισορροπίας που πραγματοποιούνταν μετά το πέρας της αερόβιας άσκησης σε κάθε συνεδρία ή β) συνδυασμένης άσκησης (COM, n=15), η οποία εκτός από το πρόγραμμα διαλειμματικής προπόνησης περιλάμβανε επιπροσθέτως μυϊκή ενδυνάμωση για τις κύριες μυϊκές ομάδες άνω και κάτω κορμού (θωρακικοί μύες, τετρακέφαλοι μηριαίοι μύες, οπίσθιοι μηριαίοι μύες). Το πρόγραμμα της αερόβιας άσκησης και για τις δύο ομάδες άσκησης ήταν το ίδιο και περιλάμβανε τα κάτωθι: Προθέρμανση για 7 λεπτά στο 45% του VO2peak. Στη συνέχεια, οι ασθενείς εκτελούσαν 3 λεπτά στο 50% ακολουθούμενο από 4 κύκλους εναλλάσσοντας 4 λεπτά στο 80%, με 3 λεπτά στο 50% της VO2peak ενεργητική αποκατάσταση. Η συνολική διάρκεια της αερόβιας άσκησης ήταν 31 λεπτά και πραγματοποιήθηκε σε κυκλοεργόμετρο. Η προπόνηση μυϊκής ενδυνάμωσης περιλάμβανε ασκήσεις για τους θωρακικούς μύες, τον τετρακέφαλο και τους οπίσθιους μηριαίους μυς. Πιο συγκεκριμένα, οι ασθενείς αυτής της ομάδας πραγματοποιούσαν 3 σετ από 10 έως 12 επαναλήψεις με προοδευτική αύξηση της έντασης από 60-75% της 1 μέγιστης επανάληψης (1-RM). [3×(10-12 επαναλήψεις) 60-75% 1-Mέγιστης Eπανάληψης (1-ΜΕ)]. Τα δύο προγράμματα άσκησης ήταν ίσης χρονικής διάρκειας (31min). Όλοι οι δοκιμαζόμενοι, πριν και μετά το πρόγραμμα άσκησης που ακολούθησαν, πραγματοποίησαν μέγιστη καρδιοαναπνευστική δοκιμασία κόπωσης, για την εκτίμηση της μέγιστης πρόσληψης οξυγόνου (VO2peak), και δοκιμασία 1-ΜΕ για την αξιολόγηση της δύναμης στις προαναφερθείσες μυϊκές ομάδες.
Αποτελέσματα: Στο σύνολο των συμμετεχόντων παρατηρήθηκε αύξηση στο κλάσμα εξώθησης από (M±SD) 32.97±8.33 σε 37.18±8.73 %, p<0.001, 95% CI; -6.01 σε -2.41) και στο VO2peak από 18.46±4.46 σε 20.71±6.20 ml/kg/min, p=0.011, 95% CI; -3.96 σε -0.54) καθώς και σημαντική μείωση στην κλίση VE/VCO2 από 29.30±5.54 σε 26.59±6.61, p=0.019, 95% CI; 0.47 σε 4.95). Επίσης, σημαντική αύξηση είχαμε τόσο στο AT από 11.8±2.6 σε 13.2±3.0 ml/kg/min, p=0.006, όσο και στο έργο από 98.4±37.6 σε 117.5±43.5 watts/min, p=0.000. Δεν παρατηρήθηκαν σημαντικές διαφορές, όσον αφορά τις αλλαγές στις παραπάνω παραμέτρους, μεταξύ των δύο ομάδων άσκησης.
Συμπεράσματα: Συμπερασματικά, ένα πρόγραμμα HIIT σε συνδυασμό με προπόνηση με αντιστάσεις βελτίωσε τον ρυθμό κατανάλωσης οξυγόνου που αποτελεί δείκτη βελτιστοποίησης του οξειδωτικού μεταβολισμού. Επίσης, η αύξηση στον ρυθμό επαναιμάτωσης του ιστού μετά το πρόγραμμα αποκατάστασης σε συνδυασμό με την αύξηση του αγγειογενετικού ενδοθηλιακού αυξητικού παράγοντα VEGF ενισχύει την βελτιστοποίηση της ενδοθηλιακής λειτουργίας μετά από την αποκατάστασης. Επίσης τα αποτελέσματα ισχυροποιούν την άποψη για την αντιφλεγμονώδη επίδραση της άσκησης σε ασθενείς με CHF. Επιπρόσθετα, σημαντικές ήταν οι παρατηρηθείσες συσχετίσεις που προέκυψαν μεταξύ των αλλαγών της φλεγμονώδους απόκρισης (μετά το CPET, δηλαδή διαφορά φάσης 4 έναντι φάσης 2) και των αντίστοιχων καρδιοαναπνευστικών παραμέτρων (κλίση VE/VCO2, VO2peak). Εκτενέστερα, παρατηρήθηκαν αρνητικές συσχετίσεις μεταξύ των αλλαγών στις κυτταροκίνες IL-2, IL-6 και IL-10 και της κλίσης VE/VCO2, σε ολόκληρη την ομάδα ασθενών, ενώ περαιτέρω ανάλυση αποκάλυψε τη διατήρηση των συσχετίσεων μόνο στην ομάδα COM. Αυτοί οι συσχετισμοί πιθανότατα προκύπτουν από την ειδική δράση αυτού του τύπου άσκησης (προσθήκη προπόνησης δύναμης) στη λειτουργία των περιφερικών μυών.
