Κατεύθυνση Κλασική Αρχαιολογία
Βιβλιοθήκη Φιλοσοφικής Σχολής

2017-02-17

2017

Παπαγεωργίου Αγγελική

Δημήτρης Πλάντζος, Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Ε.Κ.Π.Α.

Οι κήποι και τα ιερά άλση στην Ελλάδα από την αρχαϊκή έως και την ελληνιστική περίοδο

Ελληνικά

Οι κήποι και τα ιερά άλση στην Ελλάδα από την αρχαϊκή έως και την ελληνιστική περίοδο

Η βασική επιδίωξη της παρούσας μελέτης είναι να δοθούν όσο το δυνατόν περισσότερες πληροφορίες και ερεθίσματα για μία συνολική προσέγγιση του αρχαίου ελληνικού κήπου και την αποκατάσταση της εικόνας του σε ένα χρονικό πλαίσιο, που μεγάλο μέρος της ερευνητικής κοινότητας αγνοεί.
Η έννοια του κήπου είναι τόσο παλαιά που ανάγεται ταυτόχρονα με την εμφάνιση του πολιτισμού. Ο κήπος στην αρχαία Ελλάδα ήταν ένα δημιούργημα που φιλοδοξούσε να εντάξει χωροταξικά ψήγματα του φυσικού τοπίου εντός του πλαισίου της πόλης. Ένας κήπος είναι το αποτέλεσμα της πρόθεσης που υλοποιείται μέσω του σχεδιασμού. Σε όλους τους κήπους παρατηρείται η διαρκής προσπάθεια αποτύπωσης της επιδιωκόμενης εικόνας, αφενός μέσω του αυστηρού σχεδιασμού και αφετέρου με την παρουσία του ρεαλιστικού στοιχείου της φύσης. Ο κήπος είναι ένας χώρος που μεταβάλλεται διαρκώς, δεν έχει τελική μορφή και αμετάβλητο χαρακτήρα. Παρά τον εφήμερο χαρακτήρα του και την ευπάθεια του, ο κήπος έχει ορισμένα σταθερά στοιχεία.
Δεν σώζεται σήμερα πλήρης περιγραφή ή έστω αναπαράσταση ενός αρχαίου ελληνικού κήπου. Μόνο ένα πολύ μικρό τμήμα των πληροφοριών προέρχεται από εμπεριστατωμένη αρχαιολογική έρευνα και ανασκαφικά στοιχεία. Λόγω αυτών των ελλείψεων η έρευνα υποχρεωτικά επικεντρώνεται στην συγκέντρωση διάσπαρτων, ποικίλλων και αποσπασματικών αναφορών και απεικονίσεων, με σκοπό τη δημιουργία μιας όσο το δυνατόν πληρέστερης εικόνας για τον αρχαίο ελληνικό κήπο.
Στο πρώτο κεφάλαιο της εργασίας επιχειρείται η συγκέντρωση και παράθεση των γραμματειακών πηγών καθώς και των σωζόμενων επιγραφικών μαρτυριών, από τις οποίες αντλούμε πληροφορίες για την ύπαρξη και την μορφολογία των αστικών κήπων και των ιερών αλσών. Σημαντικές πηγές πληροφόρησης είναι ο Όμηρος, μέσα από τα έργα του οποίου εξάγονται σημαντικές πληροφορίες που συμβάλλουν στην εξαγωγή μιας ενδεικτικής τυπολογίας. Πραγματοποιείται συνοπτική αναφορά του φιλοσοφικού πλαισίου μέσα από το οποίο οριζόταν η σχέση ανθρώπου και φύσης, σε μία προσπάθεια να αντιληφθούμε τους λόγους που οδήγησαν τον άνθρωπο στην κατασκευή φυσικών χώρων, όπως είναι οι κήποι, στο άμεσο περιβάλλον του και τέλος γίνεται αναφορά στο έργο του Θεόφραστου o οποίος αποτέλεσε τον πρώτο βοτανολόγο και συνάμα την πληρέστερη πηγή πληροφόρηση σχετικά με τα είδη και τους τρόπους καλλιέργειας κατά την αρχαιότητα.
Επιπλέον, γίνεται αναφορά στους διάφορους τρόπους φύτευσης, σε τεχνικές διαμόρφωσης των φυτών, αλλά και σε όλα αυτά τα μεμονωμένα στοιχεία, που μπορούσε να συναντήσει κανείς σε έναν αρχαίο ελληνικό κήπο.
Ακολούθως, το δεύτερο κεφάλαιο ασχολείται με τους αστικούς κήπους. Δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην πόλη της Αθήνας, χωρίς να παραλείπονται αναφορές και σε άλλες ελληνικές πόλεις του ηπειρωτικού και νησιωτικού χώρου. Ακόμα μελετώνται τα ελληνιστικά ανάκτορα της Μακεδονίας, στα οποία πιθανολογείται ο σχεδιασμός μεγάλων κήπων στις κεντρικές περίστυλες αυλές των συγκροτημάτων.
Στο τρίτο κεφάλαιο, το κυρίως θέμα είναι οι κήποι και τα άλση που ανήκαν σε ιερά. Ο διαχωρισμός μεταξύ αστικών και ιερών κήπων αποσκοπεί στην συνολική και εις βάθος κατανόηση του ιδεολογικού υπόβαθρου και της ταυτότητας του κήπου στον αρχαίο ελληνικό χώρο κατά την αρχαϊκή, κλασική και ελληνιστική περίοδο. Τέλος με τον διαχωρισμό μεταξύ ιερών κήπων και ιερών άλσεων επιδιώκεται η εξαγωγή ενδεικτικής τυπολογίας και εν μέρει ποιοτικών χαρακτηριστικών μεταξύ των κοινών, βάσει ταυτότητας, χώρων.

Αρχαιολογία

κήπος, άλσος, καλλιέργειες, Θεόφραστος, ιεροί νόμοι, Αγορά των Ιταλιωτών, αρχιτεκτονική τοπίου, μακεδονικά ανάκτορα.

Όχι

0

Ναι

230

127

Δεν επιτρέπεται η πρόσβαση στο αρχείο. H πρόσβαση επιτρέπεται μόνο εντός του δικτύου του ΕΚΠΑ.

https://pergamos.lib.uoa.gr/uoa/dl/object/1327947