Μονάδα:
Τμήμα Γεωλογίας και ΓεωπεριβάλλοντοςΒιβλιοθήκη Σχολής Θετικών Επιστημών
Ημερομηνία κατάθεσης:
2017-04-25
Στοιχεία επταμελούς επιτροπής:
Νίκη Ευελπίδου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Μιχαήλ Σταματάκης, Καθηγητής, Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Χαμπίκ Μαρουκιάν, Ομότιμος Καθηγητής, Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Christophe Morhange, Professor, Aix-Marseille University, CEREGE
Θεόδωρος Γκουρνέλος, Καθηγητής, Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Σεραφείμ Πούλος, Καθηγητής, Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Ευθύμιος Καρύμπαλης, Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Γεωγραφίας, Χαροκόπιο Πανεπιστήμιο
Πρωτότυπος Τίτλος:
Study of the geomorphological and environmental evolution of the coastal zone of Central Cyclades
Γλώσσες διατριβής:
Αγγλικά
Μεταφρασμένος τίτλος:
Μελέτη της γεωμορφολογικής και περιβαλλοντικής εξέλιξης της παράκτιας ζώνης των κεντρικών Κυκλάδων
Περίληψη:
Ο στόχος αυτής της διατριβής ήταν η συλλογή και μελέτη γεωμορφολογικών, ιζηματολογικών και αρχαιολογικών δεδομένων προκειμένου να εκτιμηθεί η εξέλιξη της θαλάσσιας στάθμης στις κεντρικές Κυκλάδες κατά το Αν. Ολόκαινο και η συμβολή σε αυτήν της τεκτονικής. O απώτερος στόχος ήταν η ανασύνθεση των παλαιο-ακτών στις Κεντρικές Κυκλάδες, οι επιπτώσεις των μεταβολών της θαλάσσιας στάθμης στην παλαιοπεριβαλλοντική εξέλιξη και η παλαιογεωγραφική τους αναπαράσταση κατά το Αν. Ολόκαινο.
Πραγματοποιήθηκε ανάλυση πολλών τύπων δεδομένων (multiproxy analysis) μέσω της μελέτης βυθισμένων ακτόλιθων, πυρήνων σε παράκτιες λιμνοθάλασσες και αρχαιολογικών δεδομένων προκειμένου να επιτευχθούν οι παραπάνω στόχοι. Πραγματοποιήθηκαν αναλυτικές υποβρύχιες έρευνες στους ακτόλιθους της Πάρου και της Νάξου, οι οποίοι εντοπίστηκαν σε βάθη έως -6 m. Για την χρονολόγηση των ακτόλιθων χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος της οπτικά διεγερμένης φωταύγειας, με τη χρήση τόσο χαλαζία όσο και άστριου. Επιπλέον πραγματοποιήθηκε πετρογραφική ανάλυση του συγκολλητικού υλικού των ακτόλιθων ώστε να χαρακτηριστεί ο τύπος του συγκολλητικού υλικού όπως και να καθοριστεί η χωρική σχέση μεταξύ της παλαιο-ακτής και της ζώνης δημιουργίας των ακτόλιθων. Όλα τα δείγματα ακτόλιθων που συσχετίστηκαν με την μεσοπαλιρροιακή ζώνη μετατράπηκαν σε σημεία-δείκτες στάθμης θάλασσας (RSL index point). Μελετήθηκαν επίσης ιζηματολογικά και παλαιοντολογικά δεδομένα από γεωτρήσεις που πραγματοποιήθηκαν σε παράκτια λιμνοθαλάσσια περιβάλλοντα και επιλεγμένα δείγματα χρονολογήθηκαν με ραδιοχρονολογήσεις. Παράλληλα επανεξετάστηκαν και αξιολογήθηκαν αρχαιολογικά ευρήματα προκειμένου να κατανοηθεί η σημασία τους στην εξέλιξη της παράκτιας ζώνης και των δύο νησιών.
Οι δυτικές ακτές της Νάξου χαρακτηρίζονται από την παρουσία πολλαπλών ακτόλιθων, ενώ στην Πάρο εντοπίστηκαν μόνο δυο θέσεις. Οι ακτόλιθοι φτάνουν σε μέγιστο βάθος -6,3 μ. Οι ακτόλιθοι στη Νάξο είναι σαφώς πιο εκτεταμένοι σε σύγκριση με την Πάρο. Αξίζει να σημειωθεί ότι, και στα δύο νησιά, το πάχος των ακτόλιθων κυμαίνεται μεταξύ 0,25-1 μ. Η μικροσκοπική εξέταση των δειγμάτων έδειξε ότι έχουν συγκολληθεί στην μεσοπαλιρροιακή ζώνη. Τα ρηχότερα δείγματα (<2 μ.) υποδηλώνουν άνοδο της θαλάσσιας στάθμης κατά ~2 m τα τελευταία 2000 χρόνια. Ωστόσο, στην περίπτωση των βαθύτερων δειγμάτων (-4 και -5.7 μ.), σημειώθηκαν ορισμένες ανακολουθίες σε ότι αφορά στις αναμενόμενες ηλικίες σε σχέση με το τεκτονικό καθεστώς της περιοχής μελέτης. Συνολικά, μέσω της μορφολογίας των βυθισμένων ακτόλιθων και της χρονολόγησης με την μέθοδο της οπτικά διεγερμένης φωταύγειας, διαπιστώθηκαν σημαντικές παλαιογεωγραφικές αλλαγές για μια σειρά παράκτιων περιοχών στα δυο νησιά.
Η ανάλυση παράκτιων πυρήνων από επιλεγμένες θέσεις στην Πάρο έδωσε την δυνατότητα να ανακατασκευαστεί η εξέλιξη του παράκτιου περιβάλλοντος και παράλληλα συλλέχθηκαν σημαντικά δεδομένα σχετικά με τις διακυμάνσεις της θαλάσσιας στάθμης. Τα νέα δεδομένα από δύο παράκτιες γεωτρήσεις στο δυτικό τμήμα της Πάρου επέτρεψαν την ανακατασκευή της παλαιογεωγραφικής εξέλιξης στα Λιβάδια Παροικιάς για τα τελευταία ~4500-4864 cal BP και στην Πούντα για τα τελευταία ~721-986 cal BP. Οι ιζηματολογικές και παλαιοντολογικές παρατηρήσεις έδειξαν ότι μια ημίκλειστη λιμνοθάλασσα υπήρχε τουλάχιστον μέχρι ~780-436 π.Χ. (2385-2729 cal BP) στα Λιβάδια (Κόλπος Παροικιάς), η οποία επηρεαζόταν από τα ρέματα της περιοχής. Η λιμνοθάλασσα στην συνέχεια έκλεισε, πιθανώς λόγω ανθρωπογενών δραστηριοτήτων, ωστόσο είναι δύσκολο να καθοριστεί ο χρόνος,. Αντιθέτως, η Πούντα έχει επηρεαστεί κυρίως από παράκτιες-θαλάσσιες διεργασίες και η εξέλιξη του παράκτιου τοπίου είναι πιο πρόσφατη.
Όλα τα δεδομένα που προέκυψαν από αυτή τη διατριβή συγκεντρώθηκαν με σκοπό να παραχθούν σημεία-δείκτες της θαλάσσιας στάθμης (RSL index points) και να ανακατασκευαστούν οι σχετικές μεταβολές της θαλάσσιας στάθμης. Τα δεδομένα που πρόεκυψαν συγκρίθηκαν με ανακατασκευές και από άλλα διαθέσιμα δεδομένα στις κεντρικές Κυκλάδες. Η ανάλυση έδειξε ότι η σχετική θαλάσσια στάθμη αυξήθηκε κατά ~2 μ. τα τελευταία 2000 χρόνια, με μέσο ρυθμό ~1,2 χιλιοστά / έτος. Επιπλέον, τα νέα σημεία-δείκτες (RSL index points) δείχνουν ότι η σχετική θαλάσσια στάθμη αυξήθηκε τουλάχιστον κατά ~3,9 μ. τα τελευταία ~4.500 χρόνια. Μια σχετική καμπύλη στάθμης της θάλασσας προτάθηκε με βάση το σύνολο των δεδομένων. Συνολικά, τα δεδομένα έδειξαν μια μικρή υποεκτίμηση της θέσης της θαλάσσιας στάθμης στην Πάρο και τη Νάξο, η οποία μπορεί να υποδεικνύει υψηλότερους ρυθμούς βύθισης για το Αν. Ολόκαινο. Αυτή η παρατηρούμενη βύθιση μπορεί να είναι το συνδυαστικό αποτέλεσμα της ευστατικής ανόδου της θαλάσσιας στάθμης και της τεκτονικής βύθισης. Η παρουσία βυθισμένων παλιρροιακών εγκοπών δείχνει ότι τουλάχιστον ένα μέρος της βύθισης οφείλεται σε συν-σεισμικά γεγονότα που έλαβαν χώρα κατά τη διάρκεια των τελευταίων ~ 2.800 χρόνων.
Συνολικά, αυτή η διατριβή συνέβαλε στην καλύτερη κατανόηση των σχετικών μεταβολών της θαλάσσιας στάθμης στην Πάρο και τη Νάξο και βελτίωσε το χρονολογικό πλαίσιο για το Αν. Ολόκαινο. Έδειξε ακόμα τη σημασία της χρήσης πολλών τύπων δεδομένων (multiproxy analysis) για την καλύτερη αξιολόγηση της εξέλιξης της στάθμης της θάλασσας. Επιπλέον, ανέδειξε τη μεγάλη δυνατότητα που παρέχουν οι ακτόλιθοι ως εργαλεία αφενός μεν της παρακολούθησης σημαντικών μεταβολών της ακτογραμμής, αφετέρου δε της εκτίμησης της παλαιογεωγραφικής εξέλιξης της παράκτιας ζώνης, ιδιαίτερα στην ανατολική Μεσόγειο.
Κύρια θεματική κατηγορία:
Γεωμορφολογία
Λοιπές θεματικές κατηγορίες:
Γεωλογία
Λέξεις-κλειδιά:
μεταβολές στάθμης θάλασσας, ακτόλιθοι, παλαιογεωγραφία, παράκτια γεωμορφολογία, γεωαρχαιολογία, κεντρικές Κυκλάδες, Οπτικά Διεγερμένη Φωταύγεια, Ολόκαινο
Αρ. σελίδων ευρετηρίου:
0
Αρ. βιβλιογραφικών αναφορών:
309
