Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Βασιλική-Αναστασία Σύψα, Επίκουρη Καθηγήτρια, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Παναγιώτα Τουλούμη, Καθηγήτρια, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Δημήτριος Παρασκευής, Επίκουρος Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Εισαγωγή:
Στη παρούσα μελέτη παρουσιάζονται συγκεντρωτικά τα δεδομένα της Ελλάδας αναφορικά με τα σοβαρά κρούσματα εργαστηριακά επιβεβαιωμένης γρίπης με νοσηλεία σε ΜΕΘ για τις περιόδους 2011-2012, 2012-2013, 2013-2014. Τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα, συγκριτικά με άλλες χώρες της Ευρώπης, έχει καταγραφεί αυξημένος αριθμός σοβαρών κρουσμάτων γρίπης αλλά και θανάτων αυτών, με κορύφωση την περίοδο γρίπης 2013-2014.
Σκοπός:
Σκοπός της μελέτης μας ήταν η εκτίμηση δεικτών νοσηρότητας και θνησιμότητας των ασθενών που νοσηλεύθηκαν με γρίπη σε ΜΕΘ στον ελληνικό πληθυσμό ανά έτος αλλά και η διερεύνηση των παραγόντων που επηρεάζουν την επιβίωση τους κατά τη διάρκεια της νοσηλείας τους.
Μέθοδοι:
Για τους σκοπούς της μελέτης αναλύθηκαν στοιχεία του ΚΕΕΛΠΝΟ για σοβαρά κρούσματα εργαστηριακά επιβεβαιωμένης γρίπης που νοσηλεύθηκαν σε ΜΕΘ στην Ελλάδα κατά τις περιόδους γρίπης 2011-2012, 2012-2013, 2013-2014 και υπολογίστηκαν δείκτες επίπτωσης, θνησιμότητας και θνητότητας. Στη συνέχεια η βασική ανάλυση των δεδομένων έγινε με τη μέθοδο της λογαριθμιστικής παλινδρόμησης για κάθε περίοδο γρίπης αλλά και συνολικά για όλες τις περιόδους για να διερευνηθούν οι παράγοντες που σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο θανάτου στη ΜΕΘ. Επιπλέον διερευνητική ανάλυση πραγματοποιήθηκε με τη μέθοδο ανάλυσης επιβίωσης συνολικά για τις τρεις περιόδους με τη μέθοδο Kaplan-Meier και με μοντέλο αναλογικών κινδύνων του Cox.
Αποτελέσματα:
Συνολικά κατά τις τρεις περιόδους γρίπης, 578 σοβαρά κρούσματα γρίπης δηλώθηκαν και 268 θάνατοι, εκ των οποίων 245 θάνατοι σε ασθενείς κατά τη νοσηλεία τους σε ΜΕΘ. Η επίπτωση σοβαρών κρουσμάτων εργαστηριακά επιβεβαιωμένης γρίπης που νοσηλεύθηκαν σε ΜΕΘ για τις δύο πρώτες περιόδους ήταν 1-1,2 (ανά 100.000 πληθυσμού), ενώ τριπλασιάστηκε το 2013-2014 (3/100.000 πληθυσμού). Αντίστοιχη ήταν η εικόνα για τη θνησιμότητα που για τα δυο πρώτα έτη ήταν 0,45-0,5 θάνατοι/100.000 πληθυσμού και 1,4 (θάνατοι/100.000 πληθυσμού) για το 2013-2014. Παρόλα αυτά δεν εμφανίστηκε καμία διαφορά στη θνητότητα των ασθενών ανά έτος που υπολογίσθηκε ότι ήταν 41/42%. Η πλειοψηφία των ασθενών που νοσηλεύθηκαν σε ΜΕΘ κατά τις τρεις περιόδους γρίπης είχαν τουλάχιστον ένα υποκείμενο νόσημα/προϋπάρχουσα κατάσταση: χρόνια καρδιολογικά προβλήματα (42%), κάπνισμα (38%), παχυσαρκία (32%), μεταβολικό νόσημα (29%), χρόνια αναπνευστικά(27%), νόσο που προκαλεί ανοσοκαταστολή(22%), χρόνια νεφρική ή ηπατική διαταραχή (12%). Από τη πολυμεταβλητή ανάλυση βρέθηκε στατιστικά σημαντική διαφορά στον κίνδυνο θανάτου στη ΜΕΘ των ασθενών με χρόνια νεφρική ή ηπατική νόσο (OR (95% ΔΕ): 3,0 (1,6-5,6), αλλά και σε άτομα με νόσο που προκαλεί ανοσοκαταστολή (OR (95% ΔΕ): 1,9 (1,2-3,1)). Επιπλέον, στο δείγμα μας μεγάλο ποσοστό των ασθενών παρουσίασαν τουλάχιστον μια επιπλοκή κατά τη νοσηλεία τους και οι πιο συχνές επιπλοκές ήταν η πνευμονία κατά την εισαγωγή τους (74%), το σύνδρομο οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας (55%) και οι καρδιαγγειακές επιπλοκές (26%). Σύμφωνα με τη πολυμεταβλητή ανάλυση βρέθηκε αυξημένος κίνδυνος θανάτου στη ΜΕΘ σε ασθενείς που παρουσίασαν ARDS (OR (95% ΔΕ): 2,59 (1,7-4), καταπληξία (shock) (OR (95% ΔΕ): 5,1 (2,8-9,2) και οξεία νεφρική ανεπάρκεια (OR (95% ΔΕ): 2,2 (1,2-3,9) κατά τη νοσηλεία τους στη ΜΕΘ. Επιπρόσθετα όσον αφορά τον εμβολιασμό, για το 80% των ασθενών που η πληροφορία αυτή ήταν διαθέσιμη, το 79% αυτών άνηκε σε ομάδα υψηλού κινδύνου για τους οποίους συστήνεται ο ετησίως εμβολιασμός αλλά μόλις το 15% αυτών ήταν εμβολιασμένοι κατά της γρίπης.
Συμπεράσματα:
Σύμφωνα με τα δεδομένα μας, τη περίοδο γρίπης 2013-2014 η επίπτωση και η θνησιμότητα ήταν ιδιαίτερα αυξημένη σε σχέση με τα προηγούμενα δύο έτη και πιθανότατα λόγω της μεγαλύτερης κυκλοφορίας του ιού τύπου Α(H1N1pdm2009). Η θνητότητα ήταν αυξημένη και στα ίδια επίπεδα κατά τις τρεις περιόδους. Τα αποτελέσματα της συγκεκριμένης μελέτης αν αξιοποιηθούν κατάλληλα θα μπορούσαν να βοηθήσουν και να υποστηρίξουν φορείς Δημόσιας Υγείας στη προσπάθειά τους για τη βελτίωση της εμβολιαστικής κάλυψης στην Ελλάδα που κρίνεται απαραίτητη, ειδικά σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας και άτομα με υποκείμενες καταστάσεις και χρόνια νοσήματα. Αν και το εμβόλιο για την εποχική γρίπη δεν προσφέρει πλήρη προστασία, εξακολουθεί να είναι σημαντικό εργαλείο για την πρόληψη σοβαρής ασθένειας από γρίπη, νοσηλεία σε ΜΕΘ και θανάτου ακόμα και όταν η αποτελεσματικότητα του είναι μερική και διαφέρει ανά περίοδο. Ταυτόχρονα, σημαντική είναι η εξασφάλιση της πρώιμη εισαγωγής των ασθενών για νοσηλεία, η έγκαιρη διάγνωση και η παροχή έγκαιρης αντιικής θεραπείας ώστε να διασφαλιστεί η βελτίωση της έκβαση των ασθενών που έχουν μολυνθεί με γρίπη. Τέλος, ιδιαίτερη φροντίδα πρέπει να δίδεται σε άτομα με χρόνια νοσήματα και υποκείμενες καταστάσεις κατά τη νοσηλεία τους σε ΜΕΘ ώστε να προλαμβάνονται αλλά και να αντιμετωπίζονται άμεσα οι επιπλοκές που προκύπτουν κατά τη νοσηλεία τους.
Λέξεις-κλειδιά:
Γρίπη, Σοβαρά κρούσματα γρίπης, Εμβολιασμός, Θνησιμότητα, Θνητότητα, ΜΕΘ, Νοσηλεία, Ελλάδα, Περίοδοι γρίπης
