Περίληψη:
Φαινόμενο της τελευταίας δεκαετίας, με τη ορμή και την ευρύτητά της η παγκόσμια οικονομική
ύφεση που ξέσπασε μονοπώλησε το ενδιαφέρον όλης της επιστημονικής κοινότητας.
Οικονομολόγοι, νομικοί και κοινωνιολόγοι από όλον τον κόσμο προέβησαν σε εκπόνηση
εμπεριστατωμένων ερευνών και συγγραφή μακροσκελών δοκιμίων για κάθε ζήτημα γύρω από
την κρίση, αναζητώντας τα αίτια, την πιθανή εξέλιξη και τη λύση της. Μέσα στον πανικό της
κρίσης και το χάος της συγγραφικής υπερπαραγωγής, μοιραία ήρθε στο προσκήνιο η ανάγκη για
επενδύσεις και το περιβόητο άνοιγμα στις διεθνείς αγορές, γεγονός που ώθησε τους πολίτες
όλου του κόσμου να εξοικειωθούν με την έννοια της επένδυσης στην οικονομική της έκφανση,
πράγμα καθόλου εύκολο και καθόλου αυτονόητο.
Ως εκ τούτου, καταδείχθηκε καταρχήν η ανάγκη της Ελληνικής αγοράς να καλωσορίσει και να
υποδεχτεί επενδυτές από την παγκόσμια κοινότητα προκειμένου να ενισχύσει την οικονομική
της θέση και να αναβαθμίσει τις επιχειρηματικές της συνθήκες και την παραγωγική της δύναμη.
Ως προϋπόθεση για την έξοδο από την κρίση, καταδείχθηκε η επιστροφή της ελληνικής
οικονομίας σε τροχιά ανάπτυξης. Και τούτο διότι όσο η ύφεση συνεχίζεται, οι δημοσιονομικοί
στόχοι παραμένουν ανέφικτοι, ανατροφοδοτώντας το έλλειμμα και το χρέος. Κατά συνέπεια,
ανέφικτη παραμένει και η πρόσβαση στις διεθνείς αγορές, οι οποίες αμφισβητούν όλο και
εντονότερα τις προοπτικές ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας. Ο μόνος τρόπος για να σπάσει
αυτός ο φαύλος κύκλος είναι η δημιουργία πρόσθετων ρυθμών ανάπτυξης, με αιχμή και
κινητήριο δύναμη τον ιδιωτικό τομέα. Κατέστη δηλαδή σαφές ότι η Ελλάδα χρειάζεται άμεσα
νέες εγχώριες και ξένες επενδύσεις. Χρειάζεται νέες επιχειρηματικές πρωτοβουλίες, οι οποίες
τονώνουν την απασχόληση, αναθερμαίνουν την αγορά, κινητοποιούν τον ανταγωνισμό και
συνεισφέρουν στα έσοδα του κράτους. Με δεδομένο ότι επενδυτικές ευκαιρίες υπήρχαν και
υπάρχουν, παρά την κρίση, αυτό που έλειπε και λείπει, είναι το κατάλληλο περιβάλλον για
μπορέσουν να αξιοποιηθούν και να παράγουν καρπούς. Ένα περιβάλλον σταθερό, υγιές, με
ξεκάθαρους κανόνες, με κίνητρα που ενθαρρύνουν την ανάληψη πρωτοβουλιών.1
Περαιτέρω, στο μικρόκοσμο της Ελληνικής πραγματικότητας, η κρίση έφερε στο προσκήνιο τον
επενδυτή ως άτομο που στόχο έχει συνήθως τη επαύξηση του αποταμιευτικού του κεφαλαίου
λαμβάνοντας επενδυτικό ρίσκο άλλοτε μεγαλύτερου και άλλοτε μικρότερου βεληνεκούς. Στη
συνείδηση του μέσου Έλληνα πολίτη, που για χρόνια ήταν ανεξοικείωτος εν γένει με το χώρο
1 Η κρίση ως ευκαιρία: Επενδύσεις στην Ελλάδα σήμερα, ομιλία Προέδρου ΚΕΕΕ και ΕΒΕΑ, Κ.Μιχαλού στην
εκδήλωση «Από την Ελλάδα της κρίσης στην κρίση της Ευρωζώνης», 29.09.2012
5
των επενδύσεων, ο επενδυτής είχε αρνητικό πρόσημο. Και τούτο διότι θεωρούταν εκείνος ο
οποίος είχε την οικονομική άνεση να ρισκάρει και ως εκ τούτου δεν χρειαζόταν περαιτέρω
προστασία γιατί εν γνώσει του έμπαινε σε μια διαδικασία με κίνδυνο χρηματικής απώλειας.
Ωστόσο, αυτό που κάποτε φαινόταν απλό, ξεκάθαρο και δίκαιο, είναι το δίχως άλλο με τα
σημερινά δεδομένα αρκετά πολύπλοκο και με καθόλου αυτονόητες συντεταγμένες.
Η έννοια του επενδυτή δεν πρέπει να είναι συνυφασμένη άνευ ετέρου με εκείνον που ρισκάρει
τα χρήματά του τοποθετώντας τα σε χρηματιστηριακά προϊόντα με σκοπό αποκλειστικά το
εύκολο και γρήγορο κέρδος. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που κάποιος προέβη σε
χρηματιστηριακή πράξη και κατέστη επενδυτής με αποκλειστικό σκοπό την διασφάλιση μάλλον
παρά την επαύξηση του αποταμιευτικού του κεφαλαίου.2 Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση
των ομολόγων της Ευρωπαϊκής Τράπεζα Επενδύσεων που υπεδείχθησαν σε χιλιάδες καταθέτες
ως ασφαλείς λιμένες και ως τρόπος θωράκισης των αποταμιευτικών καταθέσεων, προκειμένου
να αποφευχθεί ο κίνδυνος του «κουρέματος» των ελληνικών καταθέσεων και να ξεπεραστεί η
αναταραχή του πολιτικού τοπίου στην Ελλάδα. 3 Πράγματι, τα εν λόγω ομόλογα, μολονότι
χρηματιστηριακά προϊόντα και μάλιστα Ευρωπαϊκής και όχι εγχώριας προέλευσης, κάθε άλλο
παρά ριψοκίνδυνο μέσο απόκτησης γρήγορου πλούτου μπορούν να θεωρηθούν. Οι κάτοχοι των
συγκεκριμένων ομολόγων θα χαρακτηρίζονταν από κάποιο βιαστικό και ίσως λιγότερο γνώστη
της χρηματιστηριακής αγοράς ως επενδυτές και θα έμπαιναν τρόπον τινά στην ίδια μοίρα με
εκείνον που επενδύει σε μετοχές, παράγωγα και αμοιβαία. Στην πραγματικότητα τα κίνητρα και
το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα της επένδυσης διευρύνουν κατά πολύ το φάσμα των επενδύσεων
και δημιουργούν κατηγορίες επενδυτών με αντίστοιχα δικαιώματα που διαφέρουν μεταξύ τους.
Με άλλα λόγια, εκείνο που πρέπει σε κάθε περίπτωση να καταστεί σαφές ήδη από τον πρόλογο
είναι ότι όλοι όσοι αναπτύσσουν χρηματιστηριακή δραστηριότητα δεν μπορούν να ενταχθούν
στην ίδια κατηγορία και να τους αποδοθεί ο χαρακτηρισμός του επενδυτή άνευ ετέρου. Ανάλογα
με τις επιδιώξεις και το προφίλ του κάθε ατόμου δημιουργούνται αντίστοιχες κατηγορίες
επενδυτών που συνεπάγονται διαφορετικά δικαιώματα.
Σκοπός της παρούσας διπλωματικής εργασίας είναι να εκθέσει και να αναλύσει τις αστικές
αξιώσεις του επενδυτή που απορρέουν από τα αντίστοιχα δικαιώματά του στο πλαίσιο της
παροχής επενδυτικών υπηρεσιών. Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, ο κλάδος των επενδύσεων
στην Ελλάδα εξελίχθηκε παράλληλα με την κρίση και τα αποτελέσματα τους φαίνονται σήμερα
περισσότερο από ποτέ. Ακόμη και όσοι δεν ασχολήθηκαν με νομικές ή οικονομικές επιστήμες
2 http://www.capital.gr/story/2203205
3 http://www.moneyguru.gr/symboyles/pioi-i-asfalis-limenes-gia-hrimata-mu-5175
6
έχουν ακούσει για ζητήματα όπως το PSI, τα δάνεια σε ελβετικό φράγκο και τα παράγωγα
χρηματιστηριακά προϊόντα που μολονότι προωθήθηκαν ως ασφαλείς προθεσμιακές καταθέσεις
αποδείχτηκαν επισφαλή ομόλογα. 4 Όλα τα περαιτέρω καταδεικνύουν το βαθμό στον οποίο οι
επενδύσεις με τον έναν ή με τον άλλο τρόπο έχουν εισβάλει στη ζωή μας και απαιτούν να
είμαστε γνώστες όχι μόνο των υποχρεώσεων αλλά και των δικαιωμάτων που έχει ένας
επενδυτής.
