Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Δημήτριος Φωτεινός, Επίκουρος Καθηγητής, ΦΠΨ, Φιλοσοφική, ΕΚΠΑ
Γεώργιος Παπακωνσταντίνου, Καθηγητής, ΦΠΨ, ΕΚΠΑ
Γεώργιος Πασιάς, Καθηγητής, ΦΠΨ, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Μέσα στην τελευταία εικοσαετία, στο πεδίο της Ιστορίας της Εκπαίδευσης, άρχισε να καλλιεργείται το ερευνητικό ενδιαφέρον προς τη μελέτη της επίδρασης που άσκησε η ίδρυση και η ιστορική πορεία νέων ελληνικών πανεπιστημιακών τμημάτων στις διδακτικές επιλογές, στη μεθοδολογία, στη δομή, καθώς και στη λειτουργία της ελληνικής μέσης εκπαίδευσης. Η μετά χείρας διπλωματική εργασία αφορμάται από την παραπάνω διαπίστωση και επιχειρεί να εξετάσει, πώς η αλληλεπίδραση των τμημάτων Φιλολογίας (ειδικά δε της Κατεύθυνσης Κλασικής Φιλολογίας) και Θεατρικών Σπουδών της Φιλοσοφικής Σχολής του ΕΚΠΑ αποτυπώνεται στην εκπαιδευτική πολιτική για τη διδασκαλία του αρχαίου δράματος στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, όπως αυτή καταγράφεται στα ΑΠΣ που δημοσιεύτηκαν στο τελευταίο τέταρτο του περασμένου αιώνα.
To πρώτο μέρος της εργασίας μας καταγράφει την πρόσληψη του αρχαίου δράματος από τα ΑΠΣ της ελληνικής μέσης εκπαίδευσης, μεταξύ των ετών 1975 και 2000, σε συνάρτηση με την εκάστοτε ιστορική συγκυρία, τις εξελίξεις στην εκπαιδευτική πολιτική της χώρας και τους φορείς δράσης που επηρέασαν τη διαμόρφωσή τους. Για τον σκοπό αυτό διατυπώνονται και απαντώνται τα παρακάτω ερευνητικά ερωτήματα: α) Πόσο σημαντική θέση κατέχει η διδασκαλία του αρχαίου δράματος στα ΑΠΣ της μέσης εκπαίδευσης από το 1974 ως το 2000; β) Ποιους στόχους καλείται το αρχαίο δράμα να υπηρετήσει; γ) Ποιο είναι το περιεχόμενο σπουδών του αρχαίου δράματος στη μέση εκπαίδευση αναλυτικά;
To δεύτερο μέρος της εργασίας μας ερευνά σε ποιο βαθμό η σπουδή του θεάτρου ως αυτόνομου πανεπιστημιακού αντικειμένου στην ελληνική τριτοβάθμια εκπαίδευση και ειδικότερα στο τμήμα Θεατρικών Σπουδών του ΕΚΠΑ ανανεώνει την πρόσληψη του αρχαίου δράματος από τα ΑΠΣ της μέσης εκπαίδευσης, στην τελευταία δεκαετία του εικοστού αιώνα. Το δεύτερο μέρος της παρούσας εργασίας επιχειρεί να απαντήσει στα δύο ακόλουθα ερωτήματα, που αποτελούν το τέταρτο και πέμπτο κατά σειρά ερώτημα της έρευνάς μας: α) Προσφέρει το τμήμα Θεατρικών Σπουδών του ΕΚΠΑ, στη διάρκεια της δεκαετίας του 1990, νέα εκπαιδευτική γνώση για το αρχαίο δράμα σε σύγκριση με αυτήν που προσφέρει το τμήμα Φιλολογίας; β) Συντελεί το νέο τμήμα σε μια διαφορετική πρόσληψη του αρχαίου δράματος από τα ΑΠΣ της μέσης εκπαίδευσης, κυρίως στη δεκαετία του 1990;
Από την έρευνά μας προκύπτει ότι το αρχαίο δράμα, ως γνωστικό αντικείμενο στην ελληνική δευτεροβάθμια εκπαίδευση, μελετάται κατά βάση, μέχρι τα τέλη σχεδόν του εικοστού αιώνα, όχι ως θεατρικό γεγονός, δηλαδή ως υβριδικό μόρφωμα, που εμπεριέχει στο κειμενικό του σώμα στοιχεία, τα οποία εγκυμονούν την παραστατική του εγκοσμίωση, αλλά ως είδος λογοτεχνικό της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, σχεδόν αυτόνομο από τη σκηνική του παράσταση. Εξαίρεση αποτελούν τα πρώτα curricula που δημοσιεύονται στο τέλος της δεκαετίας του 1990: τόσο στο γυμνασιακό όσο και στο λυκειακό, η κατανόηση από μέρους των μαθητών του θεατρικού χαρακτήρα του αρχαίου δράματος αποτελεί έναν από τους βασικούς στόχους της διδασκαλίας του στη μέση εκπαίδευση.
Η φιλοδοξία όλων των κυβερνήσεων της μεταπολίτευσης ως το 2000 και της εκάστοτε πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου Παιδείας στο ίδιο χρονικό διάστημα να επιφέρουν αλλαγές στα αναλυτικά προγράμματα σπουδών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, στην περίπτωση του αρχαίου δράματος πραγματώνεται μερικώς μόλις το 1999. Η στατικότητα στο περιεχόμενο των αναλυτικών προγραμμάτων του συγκεκριμένου γνωστικού αντικειμένου ευνοεί την τυποποίηση του τρόπου διδασκαλίας του. Συντηρείται έτσι η αρχαιογνωστική και φορμαλιστική προσέγγισή του απότοκο της πρόσληψης και της επιστημονικής προσπέλασης του είδους από τα φιλολογικά πανεπιστημιακά τμήματα, που το αντιμετωπίζουν ως ηγεμονική γνώση, υπεύθυνη για την αναπαραγωγή του εθνικού αφηγήματος στη μέση εκπαίδευση (Περσιάνης, 2002:166-168). Εξαίρεση αποτελούν τα curricula του 1999 (Υ.Α. Γ2/1087/99 και Γ2/1090/99). Στα τέλη της δεκαετίας του 1990, μέσα στο ευρύ πλαίσιο των εκπαιδευτικών καινοτομιών (ΕΠΠΣ, μετάβαση από το αναλυτικό πρόγραμμα στο curriculum), η πρόσληψη του αρχαίου δράματος δέχεται την ανανεωτική επίδραση της νέας επιστημονικής γνώσης του νεοσύστατου τμήματος Θεατρικών Σπουδών, με αποτέλεσμα να θεσμοθετείται η διδασκαλία του αρχαίου δράματος, όχι μόνον ως κειμενικού σώματος αλλά και ως παραστατικού γεγονότος στην ελληνική μέση εκπαίδευση (Γ2/1087/99, σελ: σελ: 4875). Και πάλι όμως μέχρι το 2000, δηλαδή ως το τέλος της περιόδου που η παρούσα διπλωματική εργασία μελετά, στη διδασκαλία του αρχαίου δράματος στο ελληνικό γυμνάσιο και λύκειο, η έμφαση στην κειμενική διάσταση του είδους υπερισχύει της θεατρικής του λειτουργίας (Γ2/1087/99, σελ:4878).
Λέξεις-κλειδιά:
Αρχαίο δράμα, Ελληνική Μέση Εκπαίδευση, Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών, Φιλοσοφική Σχολή ΕΚΠΑ, Τμήμα Φιλολογίας, Τμήμα Θεατρικών Σπουδών
