Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Τσάφος Βασίλειος, Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Περίληψη:
Τα τελευταία χρόνια ο αριθμός των παιδιών που διαγιγνώσκεται με μαθησιακές δυσκολίες έχει αυξηθεί δραματικά γεγονός που εγείρει ερωτήματα σχετικά με τους λόγους αύξησης του αφενός και αφετέρου για τους τρόπους διαχείρισης της παιδικής ηλικίας και το ρόλο του σχολείου σε αυτό. Αν και η ειδική αγωγή παρουσιάζεται ως μονόδρομος, στην ουσία οι μαθητές αυτοί βιώνουν αποκλεισμό και περιθωριοποίηση, τόσο μέσα όσο και έξω από την τάξη. Η ανάγκη να διερευνηθούν περιθωριοποιημένες ομάδες παιδιών σε κανονιστικά πλαίσια, όπως είναι το σχολείο, ταυτίζεται με τους στόχους της έρευνας για την ένταξη, που έχει σκοπό τον εντοπισμό και τον περιορισμό του αποκλεισμού, που βιώνουν οι μαθητές στο σχολικό πλαίσιο και κυρίως οι μαθητές με αναπηρία.
Σκοπός, λοιπόν, της παρούσας έρευνας είναι να αναδειχθούν οι ‘φωνές’ των παιδιών, που βιώνουν φραγμούς στη μάθηση και τη συμμετοχή εντός του εκπαιδευτικού πλαισίου, να διερευνηθούν οι λόγοι των παιδιών για τον αποκλεισμό και τις μορφές του, να αναδειχθούν οι τρόποι με τους οποίους προσλαμβάνουν και αντιμετωπίζουν τις ποικίλες μορφές αποκλεισμού και επιπλέον να αναζητηθούν οι κοινωνικές και ψυχολογικές παράμετροι της κατασκευής της ταυτότητας του ‘ανάπηρου’ παιδιού. Απώτερος στόχος είναι να διερευνηθεί πώς το ανάπηρο παιδί και γενικά η παιδική ηλικία κατασκευάζεται στο λόγο, σε κοινωνικοπολιτικό επίπεδο μέσα από τις ποικίλες σχέσεις εξουσίας εντός του σχολικού πλαισίου και τις μοντέρνες προσεγγίσεις τους.
Η παρούσα ερευνητική εργασία είναι μια ποιοτική έρευνα στην οποία συμμετείχαν πέντε (5) παιδιά, που φοιτούσαν στο Δημοτικό σχολείο και έφεραν τη διάγνωση των μαθησιακών δυσκολιών. Τα εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν για τη συλλογή των δεδομένων ήταν η ημιδομημένη συνέντευξη και το ημερολόγιο της ερευνήτριας και η ανάλυση των δεδομένων βασίστηκε στο συνδυασμό της θεματικής ανάλυσης περιεχομένου και της ανάλυσης λόγου, ώστε να διερευνηθούν εις βάθος όχι μόνο αυτά που λέγονται, αλλά και αυτά που αποσιωπούνται.
Από την ανάλυση αναδείχθηκαν οι κοινωνικοί και ψυχολογικοί παράγοντες που συντελούν στην κατασκευή της ταυτότητας του ανάπηρου μαθητή και πως αυτοί συντελούν στον αποκλεισμό του μαθητή από ολόκληρη τη σχολική ζωή. Ο ρόλος του μαθητή σε αυτό το πλαίσιο κατασκευάζεται ως παθητικός, ενώ η βαθμολογία, οι πρακτικές αξιολόγησης, ο ανταγωνισμός, η αποστήθιση, οι προκαταλήψεις και οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί αναδείχθηκαν ως φραγμοί στη μάθηση και τη συμμετοχή. Τέλος, λόγω της αποτυχίας, του αποκλεισμού και των διακρίσεων, που βιώνουν οι μαθητές στο σχολείο, καταφεύγουν σε κοινωνική σύγκριση για να επιτευχθεί μια θετική ταυτότητα, τοποθετώντας στα κατώτερα στρώματα της σχολικής ιεραρχίας μαθητές διαφορετικής εθνικότητας και φυλής.
Λέξεις-κλειδιά:
αποκλεισμός, παιδικές φωνές, ταυτότητα, αναπηρία, μαθησιακές δυσκολίες
