Περίληψη:
Στην Ελλάδα η υποχρέωση πληροφόρησης απορρέει από δύο νόμιμες πηγές, δηλαδή τις συμβατικές υποχρεώσεις μεταξύ ιατρού και ασθενούς, δηλαδή την υποχρέωση πίστης των συναλλαγών. Πρόκειται για μια υποχρέωση που προέρχεται από την αρχαιότητα και ιδιαίτερα από τον Ιπποκράτη. Υποχρέωση που σέβεται την προσωπικότητα και τον κανόνα της ιατρικής δεοντολογίας. Το άρθρο έντεκα του Κώδικα Ιατρικής Δεοντολογίας παρέχει δύο τύπους πληροφοριών από τις γενικές πληροφορίες ασθενούς για την κατάστασή του και επίσης, πληροφορίες σχετικά με το περιεχόμενο και τα αποτελέσματα της ιατρικής διαδικασίας , τους κινδύνους, τις εναλλακτικές προτάσεις, καθώς και τον πιθανό χρόνο ανάκτησης. Επιπλέον, η θεραπευτική ενημέρωση βασίζεται στο καθήκον επιμέλειας του ιατρού όπως ορίζεται στο έβδομο άρθρο του Κώδικα Ιατρικής Δεοντολογίας και συνδέεται με ένα ιατρικό λάθος. Πρόκειται για πληροφορίες των οποίων η παράλειψη αποτελεί επίσης ιατρικό σφάλμα και προορίζεται να προστατεύσει την υγεία του ασθενούς. Η νομική ιδιότητα που προστατεύεται εδώ είναι η σωματική ακεραιότητα, η υγεία και η ζωή του ασθενούς και όχι η ελευθερία, η αξιοπρέπειά του και η αυτοδιάθεση. Στο άρθρο 2 παρ. 3, 3 παρ. 3 και 10 παρ. 1 του HOM, η γενική αρχή είναι ότι το ιατρικό επάγγελμα ασκείται σύμφωνα με τους κανόνες της ιατρικής επιστήμης. Στο άρθρο 12 παράγραφος 2, τα προστατευόμενα από το CDM νομικά περιουσιακά στοιχεία είναι η ελευθερία, η αξιοπρέπεια και η αυτοδιάθεση του ασθενούς. Αυτό σημαίνει ότι οι γενικές πληροφορίες σχετικά με την προτεινόμενη ιατρική διαδικασία δεν αρκούν για να συνιστούν έγκυρη συγκατάθεση, αλλά είναι απαραίτητο να γίνει αναφορά στις συνέπειες και τους κινδύνους της ιατρικής πρακτικής. Οι πληροφορίες πρέπει να είναι πλήρης, ξεκάθαρες και κατανοητές. Δεν απαιτούνται λεπτομερείς πληροφορίες, αλλά γενικά μια "ενημέρωση". Εξαρτάται κυρίως από την ψυχική κατάσταση του ασθενούς και το επίπεδο εκπαίδευσής του, οπότε και το υποκειμενικό κριτήριο της ιδιαιτερότητας του ασθενούς πρέπει να θεωρείται επίσης. Παρόλα αυτά, οι πληροφορίες πρέπει να είναι ρεαλιστικές - δηλαδή ο γιατρός θα πρέπει να ενημερώνει τον ασθενή σχετικά με τους πιθανούς κινδύνους - και επίσης σαφείς, για να παρθεί η σωστή απόφαση σχετικά με την υγεία τους, έτσι ώστε να δοθεί ενημερωμένη συγκατάθεση. Το άρθρο έντεκα, παρ. 16 από το CDM επεκτείνει την ενημέρωση σε εναλλακτικές προτάσεις θεραπείας, δηλαδή σε άλλες κατάλληλες θεραπευτικές μεθόδους. Για να έχει ο ασθενής μια πλήρη εικόνα, η έκταση της ενημέρωσής του από τον θεράποντα ιατρό πρέπει να καλύπτει το οικονομικό κόστος της θεραπείας του. Και πάλι, η σύμβαση ιατρικής περίθαλψης είναι αυστηρά προσωπική και μη μεταβιβάσιμη. Τα τρίτα μέρη συχνά έχουν το δικαίωμα να ενημερώνονται για την κατάσταση του ασθενούς και να συμμετέχουν στις αποφάσεις. Είναι πιθανό ο γιατρός που χειρίζεται τον ασθενή να μπορεί να μεταβιβάσει την ευθύνη για την ενημέρωση του ασθενούς σε άλλους. Στα νοσοκομεία ο γενικός διευθυντής αναθέτει ιατρική περίθαλψη σε έναν νεαρό γιατρό, ο οποίος είναι υπό τις οδηγίες του και καθορίζει την προσωπική ευθύνη και των δύο. Τα νοσοκομεία παρέχουν συγκεκριμένες οδηγίες στους γιατρούς και καθορίζουν ποιος είναι υπεύθυνος για την ενημέρωση του ασθενούς. Ωστόσο, σε ιδιωτικές κλινικές ο γιατρός είναι υπεύθυνος προσωπικά για πληροφορίες. Συχνά ο ασθενής παραπέμπεται σε άλλο γιατρό, κλινική, νοσοκομείο και ο γιατρός δεν είναι υπεύθυνος για πληροφορίες από τον ιατρικό χώρο στον οποίο απευθύνεται ο ασθενής. Ο αποδέκτης των πληροφοριών θα πρέπει να είναι το πρόσωπο που θα συγκατατεθεί σε ιατρική διαδικασία και ο οποίος θα λάβει τη θεραπεία. Ένας ενήλικος ασθενής θεωρείται ικανός για συναίνεση. Ωστόσο, στην περίπτωση ανηλίκου, του μη έχων αισθήσεις ασθενή και του ψυχικά ασθενή, το δικαίωμα συγκατάθεσης ανήκει στους νόμιμους αντιπροσώπους. Εάν δεν συνοδεύεται από τον ασθενή, ο γιατρός δεν υποχρεούται να αναζητήσει κανέναν συγγενή, γονέα κλπ. Εάν υπάρχει επικείμενος κίνδυνος για τη ζωή και δεν υπάρχει άτομο που να τον συνοδεύει, ο γιατρός έχει το δικαίωμα να προχωρήσει στην κατάσταση έκτακτης ανάγκης χωρίς να ενημερώσει κανέναν. Οι πληροφορίες, καθώς και η συγκατάθεση του ασθενούς, δεν υποβάλλονται γραπτώς αλλά προφορικά. Ωστόσο, για την προστασία του γιατρού καλό είναι να παρέχονται στον ασθενή κατανοητές πληροφορίες πριν από την ιατρική διαδικασία. Ο τόπος εκπλήρωσης της υποχρέωσης πληροφόρησης είναι ο τόπος στον οποίο βρίσκεται ο ασθενής τη στιγμή που πρέπει να ενημερωθεί. Η ελεύθερη συγκατάθεση πρέπει να γίνει πριν από την ιατρική περίθαλψη. Η επάρκεια του χρόνου ενημέρωσης θα κριθεί με βάση την αρχή του καλού χρόνου (αστικός κώδικας διακόσια ογδόντα οκτώ). Ο γιατρός δεν έχει το δικαίωμα να ζητήσει από τους ασθενείς να πληροφορηθούν εάν επιθυμούν να ενημερωθούν ή όχι, αλλά η παραίτηση του ασθενούς πρέπει να είναι αποτέλεσμα της προσωπικής τους επαφής στο πλαίσιο της στενής εμπιστευτικής τους σχέσης. Η παραίτηση του δικαιώματος στην πληροφόρηση μπορεί να είναι ρητή ή σιωπηρή. Η ιατρική απόκρυψη είναι κατάλληλη για την ιατρική αλήθεια. Χωρίς τη θέληση του ασθενούς, αποτελεί θεραπευτικό προνόμιο. Ο γιατρός πρέπει να γνωρίζει την ύπαρξη ειδικής κατάστασης για να περιορίσει την υποχρέωση ενημέρωσης.
Στη Γαλλία, το καθήκον ενημέρωσης του ασθενούς θέτει τώρα, στο άρθρο 36, πριν από οποιαδήποτε παρέμβαση, τη συγκατάθεσή του. Το δικαίωμα ενημέρωσης του ασθενούς ασκείται a priori κατά τη διάρκεια της περίθαλψης και μετά από την ιατρική διαδικασία. Η απόφαση Mercier στις 20 Μαΐου 1931 έθεσε ότι η βάση της σχέσης μεταξύ του γιατρού και του πελάτη του ήταν αυτή της σύμβασης. Ο νόμος της 4ης Μαρτίου 2002 θεσπίζει δικαίωμα διαφάνειας των πληροφοριών. Ο γιατρός ενδέχεται μερικές φορές να συστήσει την παρουσία ενός τρίτου ιατρικού προσώπου ή όχι για τη γνώση των πληροφοριών. Στην περίπτωση ανηλίκου, το δικαίωμα πρόσβασης στο ιατρικό φάκελο ασκείται από τον κάτοχο της γονικής μέριμνας. Οι πληροφορίες πρέπει να είναι σαφείς, απλοποιημένες, κατάλληλες (για παράδειγμα, ανάλογα με την ασθένεια) και πιστές χωρίς ψέματα. Οι πληροφορίες για την ποιότητα είναι η προϋπόθεση για τη συναινετική απόφαση. Ο Εθνικός Οργανισμός Διαπίστευσης και Αξιολόγησης της Υγείας εξέδωσε σύσταση που ορίζει για παράδειγμα αν οι πληροφορίες είναι προφορικές ή γραπτές. Αυτό το δικαίωμα πρόσβασης σε πληροφορίες αποτελεί εξαίρεση, για παράδειγμα σε ένα μέλος της οικογένειας του ασθενούς. Οι πληροφορίες προορίζονται μόνο για την επίτευξη της συνειδητής επιτάχυνσης τους. Πρώτα απ 'όλα ο ασθενής μπορεί να αρνηθεί μια απόφαση εάν δεν είναι επείγουσα. Στην περίπτωση αυτή, υπάρχουν πάντα λύσεις μετά από τις κατάλληλες πληροφορίες, οι οποίες επιβεβαιώνουν μια προσωπική προτίμηση σχετικά με την απόφαση ή αφήνουν τον γιατρό να αποφασίσει. Όταν η πρόγνωση είναι θανατηφόρα, ο ασθενής πρέπει να το γνωρίζει. Εάν ο ασθενής έχει πει στον γιατρό ότι αυτός ή αυτή θέλει να παραμείνει σε άγνοια για αυτό, τα μέλη της οικογένειας θα πρέπει να ενημερώνονται. Η απόφαση που εκδόθηκε από το Ανώτατο Δικαστήριο στις εικοσιπέντε Φεβρουαρίου, χίλια εννιακόσια ενενήντα επτά, αναστρέφει το βάρος της , ενημέρωσης του ασθενή στους γιατρούς και όχι για στους ασθενείς. Ο υπεύθυνος των ιδρυμάτων εξασφαλίζει την ενημέρωση των ασθενών. Γενικά, το νοσοκομείο ενημερώνει τον ασθενή, ο ασθενής καθορίζει την επιλογή του και η σιωπή του ασθενούς εξουσιοδοτεί το νοσοκομείο να επιλέξει τον τρόπο επικοινωνίας. Η εξαίρεση είναι ότι το νοσοκομείο μπορεί να ζητήσει την επικοινωνία μέσω ιατρού. Σε ιδιωτικές κλινικές, κάθε ένας από τους γιατρούς πρέπει να ενημερώνεται αμοιβαία. Η παράλειψη του ιατρού να παράσχει πληροφορίες προκαλεί αποζημίωση. Όσον αφορά το νόμο της 4ης Μαρτίου 2002, επιτρέπεται στον ανήλικο να αντιταχθεί στην αποκάλυψη του ιατρικού μυστικού στον γονέα. Και πάλι, ο γιατρός χειρίζεται τον μη συνειδητό ασθενή. Οποιοσδήποτε ενήλικος μπορεί να δηλώσει ένα αξιόπιστο πρόσωπο που θα είναι σε διαβούλευση. Ισχύει το ίδιο για τον ασθενή με ψυχικά προβλήματα. Η εμπιστευτικότητα είναι ο κανόνας εκτός αν ο ασθενής δεν βρίσκεται πλέον σε κατάσταση να συναινέσει στην παρέμβαση ο ίδιος. Η έννοια του δικαιούχου καλύπτει και όλους τους νόμιμους διαδόχους του αποθανόντος. Εναπόκειται στον δικαστή να αποφασίσει επί της ουσίας να εκτιμήσει κατά πόσο αυτή η αντίθεση τείνει να επιβάλει έννομο συμφέρον ή να αποκλείσει τα αποδεικτικά στοιχεία και να αντλήσει τις συνέπειες.
Η ατομική συνέντευξη είναι ο καλύτερος τρόπος για έναν γιατρό να ενημερώσει τον ασθενή του. Η λειτουργία του πληροφοριακού εγγράφου είναι να παρέχει γραπτώς τις πληροφορίες του ασθενούς και το παρόν έγγραφο δεν προορίζεται να δεχθεί την υπογραφή του ασθενούς. Οι πληροφορίες μπορούν να είναι προφορικές και να προκύπτουν από τις πύλες. Ωστόσο, είναι προτιμότερο οι πληροφορίες να είναι γραπτές, για προφανείς λόγους απόδειξης. Σε περίπτωση ιδρύματος, ο ασθενής πρέπει να διατυπώσει το αίτημά του. Η έννοια της συναίνεσης στο γαλλικό δίκαιο προϋποθέτει μια διπλή αρμοδιότητα, την ικανότητα κατανόησης και την ελεύθερη κατάληξη. Η απόφαση Teyssier ιδρύει την αναγνώριση από το Ανώτατο Δικαστήριο της υπεροχής του σεβασμού του ανθρώπου στην ιατρική δραστηριότητα και το δικαίωμα των ασθενών. Ο άρρωστος έχει δικαίωμα σεβασμού της αξιοπρέπειάς του. Και πάλι, ο κώδικας δημόσιας υγείας θέτει την αρχή της συναπόφασης μεταξύ ενός γιατρού και ενός ασθενούς. Στον τομέα της λήξης της ζωής, πρέπει να γίνεται σεβαστή η άρνηση της περίθαλψης. Τις περισσότερες φορές, η συναίνεση πρέπει να είναι γραπτή. Και πάλι, υπάρχει η θεραπευτική εξαίρεση, δηλαδή οι περιπτώσεις στις οποίες ο γιατρός μπορεί να παρεμβαίνει αν δεν μπορούσε να επιτύχει τη συμφωνία του ασθενούς, όπως η κατάσταση έκτακτης ανάγκης αν υπάρχει κίνδυνος για τη ζωή του ασθενούς και ψυχολογική αδυναμία.
Στην πραγματικότητα, οι πληροφορίες γιατρού είναι απαραίτητες σε όλες τις χώρες και υπάρχει η ελπίδα ότι μελλοντική έρευνα θα δείξει ποια τροποποίηση θα πρέπει να εφαρμοστεί για την καλύτερη προστασία και των δύο μερών, του γιατρού και του ασθενούς.
Λέξεις-κλειδιά:
Πρώτο μέρος: Δεοντολογία στην Ελλάδα, Δεύτερο Μέρος: Δεοντολογία στην Γαλλία, Το κάθε μέρος απαρτίζεται από: Κεφάλαιο Α1) Υποχρέωση ενημέρωσης στο πλαίσιο ενδοσυμβατικής ευθύνης, A2) Αντικείμενο ενημέρωσης, Κεφάλαιο Β1) Μέθοδος, Τόπος, Χρόνος ενημέρωσης του ασθενούς,Β2) Περιορισμός στο δικαίωμα ενημέρωσης
