Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Καλλιόπη Σπανού, Καθηγήτρια, Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης & Δημόσιας Διοίκησης, ΕΚΠΑ.
Ιωάννης Τασόπουλος, Καθηγητής, Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης & Δημόσιας Διοίκησης, ΕΚΠΑ.
Μαρία-Ηλιάνα Πραβίτα, Λέκτορας, Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης & Δημόσιας Διοίκησης, ΕΚΠΑ.
Περίληψη:
Η επιλογή της θεματικής της «Ψηφιακής Υπογραφής και της Ηλεκτρονικής Διακίνησης Εγγράφων στη Δημόσια Διοίκηση», πραγματοποιήθηκε για δύο βασικούς λόγους. Κατ’ αρχάς, η προσωπική μου ενασχόληση και εμπλοκή σε θέματα ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, στο πλαίσιο της εικοσαετούς θητείας μου στη δημόσια διοίκηση και κατά το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα αυτής, σε θέσεις ευθύνης, μου έδωσε τη δυνατότητα να παρατηρήσω εκ του σύνεγγυς, τις επανειλημμένες απόπειρες εφαρμογής του εν λόγω μέτρου, αποκτώντας προσωπικές προσλαμβάνουσες για τις διοικητικές, τεχνολογικές και νομικές προεκτάσεις της νέας αυτής δημόσιας πολιτικής.
Επιπρόσθετα, η πρόσφατη τοποθέτηση μου στην νευραλγική θέση του Υπευθύνου Προστασίας Δεδομένων του Δήμου Αθηναίων (DPO), με ώθησε στην εντατικότερη μελέτη της βιβλιογραφίας που σχετίζεται με τη «Νομική Πληροφορική», ενός νέου σχετικά κλάδου της νομικής αλλά και της διοικητικής επιστήμης, στο πεδίο του οποίου, εντάσσεται και η εξεταζόμενη μεταρρύθμιση της «υποχρεωτικής και καθολικής εφαρμογής της ψηφιακής υπογραφής και ηλεκτρονικής διακίνησης εγγράφων στη ελληνική δημόσια διοίκηση».
Κριτήριο για την επιλογή των επιμέρους θεματικών ενοτήτων που πρόκειται να αναλυθούν στην παρούσα εργασία, αποτέλεσε η ανάγκη να αναδειχθούν τα σημεία, για τα οποία ο διοικητικός επιστήμονας απαιτείται να διαθέτει αντίληψη των τεχνολογικών εξελίξεων, χωρίς ωστόσο, η ανάπτυξη τέτοιων ικανοτήτων να συναρτάται με τη σώρευση εξειδικευμένων τεχνικών γνώσεων αλλά με τη βαθύτερη κατανόηση των τεχνολογικών καινοτομιών και εφαρμογών, που επηρεάζουν είτε την ίδια τη διοικητική επιστήμη είτε την αντίληψή μας για το δίκαιο γενικότερα.
Πιο συγκεκριμένα στο εισαγωγικό κεφάλαιο περιγράφεται σχηματικά η σταδιακή μετατόπιση παραδείγματος του εφαρμοστέου μοντέλου δημόσιας διοίκησης, με προφανή έμφαση στις χώρες της Ένωσης, ως απότοκο της παγιωμένης ψηφιακής πραγματικότητας, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της τελευταίας 20ετίας. Παράλληλα, εντοπίζεται και αναλύεται, η σημασιολογική συνεισφορά της προσθήκης του προθέματος “e” στους όρους της δημόσιας διοίκησης αλλά και της διακυβέρνησης.
Στο δεύτερο κεφάλαιο σκιαγραφείται η θεωρητική θεμελίωση της ηλεκτρονικής δημόσιας διοίκησης ως ένα νέο γνωστικό αντικείμενο που προέκυψε από την επαφή της διοικητικής επιστήμης με τις Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) και ταυτόχρονα παρουσιάζεται μια σύντομη συγκριτική ανάλυση των εννοιών της «Ηλεκτρονικής Κυβέρνησης» (“e-government”) και της «Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης» (“e-governance), αναδεικνύοντας τις ποιοτικές τους διαφορές.
Στο τρίτο κεφάλαιο επιχειρείται μια ευρύτερη παρουσίαση του θεσμικού πλαισίου των «Συστημάτων Ηλεκτρονικής Διακίνησης Εγγράφων» (ΣΗΔΕ), αναδεικνύοντας ταυτόχρονα τα πλεονεκτήματα του, έναντι του παραδοσιακού (paper based) τρόπου παραγωγής, διεκπεραίωσης και αρχειοθέτησης των δημοσίων εγγράφων που διακινούνται στη διοίκηση. Αναφορά γίνεται επίσης στην ενδεχόμενη διαφοροποίηση της νομικής πρόσληψης των ηλεκτρονικών διοικητικών πράξεων (επί της ουσίας αφορά στην πλειονότητα των ηλεκτρονικών δημοσίων εγγράφων), ως προς τα έννομα αποτελέσματα και τις δεσμευτικές υποχρεώσεις που παράγουν στη σχέση μεταξύ διοίκησης και διοικούμενων.
Στο τέταρτο κεφάλαιο προσδιορίζονται οι τεχνολογικές, νομικές και διοικητικές πτυχές της ψηφιακής υπογραφής, αρχικά μέσω μιας περιεκτικής ιστορικής αναδρομής της τεχνολογικής εξέλιξης της εφαρμογής (από την απλή ηλεκτρονική στην προηγμένη ψηφιακή υπογραφή), και στη συνέχεια μέσω της παρουσίασης του κανονιστικού και ρυθμιστικού πλαισίου, σε εθνικό, ενωσιακό και διεθνικό επίπεδο.
Τέλος, στο καταληκτικό πέμπτο κεφάλαιο, πραγματοποιείται μια απόπειρα ανάλυσης των χρόνιων παθολογιών της ελληνικής δημόσιας διοίκησης, οι οποίες, όπως θα επιχειρηθεί να αποδειχθεί, ευθύνονται κατά κύριο λόγο για την αδικαιολόγητη καθυστέρηση της εφαρμογής της εν λόγω διοικητικής μεταρρύθμισης, η οποία κατόπιν επανειλημμένων νομοθετικών τροπολογιών και παρελκυστικών πολιτικών κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας, εξακολουθεί να τυγχάνει νέων αναβολών (τουλάχιστον έως τον Ιούλιο του 2019), στερώντας από το κράτος τα ποικίλα οικονομικά, διοικητικά και περιβαλλοντικά οφέλη που θα επιφέρει η καθολική και υποχρεωτική εφαρμογή της μεταρρύθμισης.
Κύρια θεματική κατηγορία:
Κοινωνικές, Πολιτικές και Οικονομικές επιστήμες
