Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία
Βιβλιοθήκη Σχολής Επιστημών της Αγωγής

2019-11-11

2019

Κρεμμύδα Παναγιώτα

Μαρία Σφυρόερα, Επίκουρη Καθηγήτρια, Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία (Τ.Ε.Α.Π.Η.), Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (Ε.Κ.Π.Α.)

Ζητήματα διγλωσσίας και ταυτοτήτων σε πολιτισμικά διαφέροντα παιδιά προσχολικής ηλικίας: τρόποι αυτο-προσδιορισμού σε σχέση με τους πολλαπλούς ετερο-καθορισμούς τους

Ελληνικά

Ζητήματα διγλωσσίας και ταυτοτήτων σε πολιτισμικά διαφέροντα παιδιά προσχολικής ηλικίας: τρόποι αυτο-προσδιορισμού σε σχέση με τους πολλαπλούς ετερο-καθορισμούς τους

Με την πολυγλωσσία και την πολυπολιτισμικότητα να αποτελούν πλέον κανόνα μέσα στις σχολικές τάξεις, η εκπαίδευση καλείται να επαναπροσδιορίσει τον ρόλο της και να συμβάλει στην ομαλή ένταξη των παιδιών μεταναστευτικής καταγωγής στη σχολική και κοινωνική πραγματικότητα. Πρότερες έρευνες δείχνουν ότι οι ευκαιρίες για την καλλιέργεια της πολυγλωσσίας χάνονται μέσα στη σταθερή τάση για ομοιογένεια και τα παιδιά αντιμετωπίζονται σα να μην έχουν γλώσσα και πολιτισμικό υπόβαθρο. Σε μία προσπάθεια να δομήσουν τις ταυτότητές τους, τα παιδιά ισορροπούν ανάμεσα στις απαιτήσεις της οικογένειάς τους για γλωσσική και πολιτισμική διατήρηση και στις απαιτήσεις του σχολείου και της κυρίαρχης κοινωνίας για γλωσσική μετατόπιση και αφομοίωση στην κυρίαρχη κουλτούρα.

Το θεωρητικό πλαίσιο της παρούσας έρευνας αντλεί από το έργο του Jim Cummins, θέτοντας στο επίκεντρο της εκπαιδευτικής πράξης τη συνάντηση και τη διαπραγμάτευση των ταυτοτήτων των παιδιών, ώστε η παρουσία των πολιτισμικά διαφερόντων παιδιών να αντιμετωπιστεί ως ευκαιρία εμπλουτισμού της εκπαιδευτικής διαδικασίας με σκοπό την ενδυνάμωση όλων.

Η συγκεκριμένη ερευνητική προσπάθεια εστιάζει σε ένα δημόσιο νηπιαγωγείο της Αθήνας με υψηλό ποσοστό παρουσίας παιδιών μεταναστευτικής καταγωγής. Εξετάζει τον τρόπο με τον οποίο τα ίδια τα πολιτισμικά διαφέροντα παιδιά δομούν τις ταυτότητές τους και τις στάσεις τους απέναντι στις γλώσσες που τα περιβάλλουν σε συνάρτηση τόσο με τα μηνύματα που λαμβάνουν στο σχολείο σχετικά με τη θέση και τη δυνατότητα χρήσης των μητρικών τους γλωσσών όσο και σε σχέση με τις αντιλήψεις και τις πρακτικές των γονέων τους εκτός σχολικού πλαισίου. Χρησιμοποιήθηκε ως μεθοδολογικό εργαλείο η ημιδομημένη συνέντευξη με την εκπαιδευτικό και με εφτά γονείς, η απλή παρατήρηση των εκπαιδευτικών πρακτικών της νηπιαγωγού και των καθημερινών συναναστροφών της με τους γονείς των παιδιών, καθώς και οι συμμετοχικές παρατηρήσεις για τη διερεύνηση των αντιλήψεων των παιδιών.

Από την ανάλυση των δεδομένων αναδείχθηκε ότι οι θεωρητικές παραδοχές της νηπιαγωγού σχετικά με τη σημασία της ενδυνάμωσης των ταυτοτήτων των παιδιών δε μεταφράζονται σε αντίστοιχες εκπαιδευτικές πρακτικές. Λαμβάνοντας εκ των προτέρων υπόψη τα παιδιά ως πλήρως ενταγμένα στην ελληνική κοινωνία, υποθέτει πως οι γονείς τους δεν αποδίδουν αξία στις μητρικές τους γλώσσες, οπότε κρίνει πως η ίδια δεν έχει περιθώρια παρέμβασης. Στην πραγματικότητα, οι γονείς αποκαλύπτουν τη σημασία που έχει η συνέχιση της διγλωσσίας των παιδιών τους, ωστόσο δεν προχωρούν σε αντίστοιχες πρακτικές, εκφράζοντας τις ανησυχίες τους για το πώς θα ενταχθούν τα παιδιά τους στο ελληνόφωνο σχολείο. Σε αυτό το πλαίσιο, τα παιδιά εμφανίζονται να αλλάζουν συχνά στάσεις και αντιλήψεις απέναντι στα ταυτοτικά τους στοιχεία, ενώ επιλέγουν γλώσσες σε μία προσπάθεια να εξερευνήσουν τα πολιτισμικά στοιχεία που τους περιβάλλουν. Επίσης, παρατηρήθηκε ότι αισθάνονται περήφανα για τις γνώσεις τους όσον αφορά τις μητρικές τους γλώσσες και επιθυμούν να μάθουν περισσότερα, όμως οι γονείς τους δεν αντιλαμβάνονται με τον ίδιο τρόπο τις γλωσσικές ικανότητες και στάσεις των παιδιών τους.

Κοινωνικές, Πολιτικές και Οικονομικές επιστήμες

διγλωσσία, ταυτότητες, ενδυνάμωση, σχέσεις οικογένειας-σχολείου, οικογενειακές πρακτικές, προσχολική εκπαίδευση, ποιοτική έρευνα

Όχι

0

Ναι

68

252

Δεν επιτρέπεται η πρόσβαση στο αρχείο. H πρόσβαση επιτρέπεται μόνο εντός του δικτύου του ΕΚΠΑ.

https://pergamos.lib.uoa.gr/uoa/dl/object/2885216