Περίληψη:
Καθώς τα τελευταία χρόνια οι φυσικές, τεχνολογικές ή τρομοκρατικές καταστροφές φαίνεται να είναι όλο και πιο συχνές και απειλητικές για τον άνθρωπο -όπως και για το φυσικό, αλλά και το δομημένο περιβάλλον-, αλλά και να εξελίσσονται με δυναμικότητα και καθώς σχεδόν καθημερινά εκτιθέμεθα σε ποικίλους κινδύνους εκδήλωσης αιφνίδιων (φυσικών ή ανθρωπογενών) φαινομένων, καλό είναι να υπολογίζουμε ότι αυτοί οι κίνδυνοι ίσως αυξηθούν με γεωμετρική πρόοδο όσο το περιβαλλοντικό-οικονομικό- κοινωνικό περιβάλλον χαρακτηρίζεται από τρωτότητα. Προκύπτει, λοιπόν, επιτακτική η ανάγκη για παρακολούθηση, προσαρμογή και πρόληψη έναντι αυτών των καταστάσεων, όπως και για ανάπτυξη πολύπλευρων συνεργασιών. Οι σχετικές δράσεις θεωρούνται παραπάνω από απαραίτητες και αναφέρονται στο σχεδιασμό και στην ορθή διαχείριση των ανάλογων κρίσεων.
Η παρούσα εργασία κάνει αναφορά στη διαχείριση τεχνολογικών και Na tech καταστροφών με γνώμονα την διαχείριση και την οργάνωση του ανθρώπινου παράγοντα. Στο πρώτο κεφάλαιο, γίνεται μια εισαγωγή στους κινδύνους που προκύπτουν από φυσικές, τεχνολογικές ή και Na Tech καταστροφές, στις δυνατότητες προστασίας από καταστροφές, στο πλαίσιο που ορίζει η νομοθεσία, στην Πολιτική Προστασία στην Ελλάδα, όπως και στη σημασία της καταγραφής των καταστροφών σε βάσεις δεδομένων. Επίσης, γίνεται μια πρώτη αναφορά στην αντιμετώπιση κινδύνων που απειλούν τις συλλογές και τις βιβλιοθήκες, καθώς σε επόμενο κεφάλαιο, αυτό θα είναι και το case study της εργασίας.
Στο δεύτερο κεφάλαιο, θα σχολιαστούν επιγραμματικά, αλλά ανά κατηγορία ορισμένα τεχνολογικά και Na tech ατυχήματα που διαδραματίζονται σε αστικό ιστό και σε κτίρια μεγάλων οργανισμών, όπως είναι τα διοικητικά κτίρια ή τα κτίρια πολιτιστικού ενδιαφέροντος, ή και τα εκπαιδευτικά κτίρια.
Στο τρίτο κεφάλαιο, την περίπτωση μελέτης (case study) θα αποτελέσει το κεντρικό κτίριο της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ), το οποίο καταλαμβάνει ολόκληρο οικοδομικό τετράγωνο στο κέντρο της Αθήνας (ανάμεσα στις οδούς Πανεπιστημίου, Εδ.Λω, Σταδίου, Ομήρου) και λειτουργεί ανελλιπώς στην ίδια θέση επί 80 χρόνια. Για την εποχή που κατασκευάστηκε (1938), το κτίριο αυτό αποτελούσε την πιο επίσημη και τεχνολογικά άρτια εκδοχή των κτιρίων γραφείων. Αναγέρθηκε για την εξυπηρέτηση των σκοπών της Τράπεζας, έτσι ώστε να προσδώσει συγχρόνως ανάλογο κύρος και συμβολισμό. Σταδιακά, το κτίριο ξεπεράστηκε σε επίπεδο τεχνολογίας και θωράκισης έναντι σύγχρονων προκλήσεων.
Σήμερα, η Τράπεζα της Ελλάδος, εκτός από το οικονομικό, έχει και ένα άλλο πρόσωπο, σχεδόν άγνωστο στο ευρύ κοινό, καθώς παίζει σημαντικότατο ρόλο στο πολιτιστικό «γίγνεσθαι» της χώρας, δεδομένου ότι διαθέτει πολιτιστικούς θησαυρούς και αναπτύσσει πολιτιστικές δράσεις που συνδέονται με:
- την πιο ενημερωμένη οικονομική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος (περιλαμβάνει περίπου 170.000 τεκμήρια, όπως και μία σημαντική συλλογή σπάνιων και παλαιών βιβλίων 1.000 τόμων),
- με το σημαντικότατο Ιστορικό Αρχείο (που συγκεντρώνει τα αρχεία των διοικητών, μέσα από τα οποία φανερώνεται η συμβολή της Τράπεζας στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη της χώρας στα τελευταία 80-90 χρόνια),
- με τις, ιδιαίτερης αξίας, Συλλογές έργων τέχνης που διαθέτει (3.000 περίπου εξαιρετικά έργα τέχνης ελλήνων καλλιτεχνών, όπως των Βολανάκη, Γύζη, Λύτρα, Μαλέα, Τσαρούχη κ.α.) και, φυσικά
- με το Μουσείο της Τράπεζας της Ελλάδος (το μόνο από τα παραπάνω που στεγάζεται σε –σύγχρονων προδιαγραφών- παρακείμενο από το κεντρικό κτίριο), το οποίο θεωρείται ένα από τα πιο μοντέρνα της ευρωζώνης και όπου κανείς περιηγείται στην οικονομική και νομισματική ιστορία της νεότερης ιστορίας της χώρας.
Δεδομένου, λοιπόν, του όγκου του κτιρίου, καθώς και του πλήθους των συλλογών και των πολιτιστικών «θησαυρών», όπως και της διασποράς τους στο κτίριο, αναδεικνύεται η σημασία της προστασίας τους. Με την παρούσα εργασία επιχειρείται να τονιστεί η σημασία της ανάπτυξης ενός σύγχρονου πλάνου έκτακτης ανάγκης για τη διαχείριση κινδύνου από διάφορες απειλές, με γνώμονα την αξιοποίηση/οργάνωση του ανθρώπινου παράγοντα, προσαρμοσμένο στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της περίπτωσης του ιδιαίτερου αυτού κτιρίου. Θα περιγραφούν ορισμένα αναγκαία προληπτικά μέτρα, ικανά να μειώσουν στο ελάχιστο τις πιθανότητες επικείμενων κινδύνων.
Λέξεις-κλειδιά:
βιβλιοθήκη, αρχειοστάσιο, τρωτότητα, τεχνολογικές και Na tech καταστροφές, αντιμετώπιση καταστροφών, επιπτώσεις καταστροφών, διαχείριση ανθρώπινου παράγοντα.
