Μονάδα:
Τμήμα Ιστορίας και Φιλοσοφίας της Επιστήμης (ΙΦΕ - πρώην ΜΙΘΕ)Βιβλιοθήκη Σχολής Θετικών Επιστημών
Ημερομηνία κατάθεσης:
2020-07-13
Συγγραφέας:
Ρουσομάνη Καλλιόπη
Στοιχεία επταμελούς επιτροπής:
Ψύλλος Στάθης, Καθηγητής, ΕΚΠΑ
Δημητρακόπουλος Κώστας, Καθηγητής, ΕΚΠΑ
Πορτίδης Δημήτρης, αν. Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Κύπρου
Στεφάνου Γιάννης, επ. Καθηγητής, ΕΚΠΑ
Χριστοδούλου Δήμητρα, επ. Καθηγήτρια, ΕΚΠΑ
Καπάνταης Δούκας, Ακαδημία Αθηνών
Λιβάνιος Βασίλης, επ. Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Κύπρου
Πρωτότυπος Τίτλος:
Σωματίδια και Ατομικότητα στη Κβαντική Φυσική: επαναπροσδιορίζοντας την έννοια του αντικειμένου
Γλώσσες διατριβής:
Ελληνικά
Μεταφρασμένος τίτλος:
Σωματίδια και Ατομικότητα στην Κβαντική Φυσική: επαναπροσδιορίζοντας την έννοια του αντικειμένου
Περίληψη:
Τα κβαντικά σωματίδια μπορούν να θεωρούνται αντικείμενα διότι η κβαντική φυσική τα περιγράφει ως φορείς ιδιοτήτων. Εντούτοις τα κβαντικά σωματίδια υπάρχουν με τρόπο που διαφέρει σημαντικά από τον τρόπο ύπαρξης των κλασικών σωματιδίων τα οποία και θεωρούνται εξιδανικεύσεις των καθημερινών πραγμάτων. Για το λόγο αυτό η έννοια του αντικειμένου χρήζει επαναπροσδιορισμού ώστε να εφαρμόζεται σε κάθε πτυχή της πραγματικότητας. Ο εντοπισμός των διαφορών μεταξύ κλασικών και κβαντικών σωματιδίων είναι το πρώτο βήμα προς το σκοπό αυτό.
Η μη διακρισιμότητα των κβαντικών σωματιδίων, έτσι όπως καταγράφεται στα ευρήματα της στατιστικής μελέτης κβαντικών συστημάτων, είναι η κύρια διαφορά μεταξύ κβαντικών και κλασικών σωματιδίων και τροφοδοτεί το διάλογο γύρω από τη φύση του υποατομικού κόσμου. Η Αρχή της Ταυτότητας των μη Διακρίσιμων – ΑΤμΔ του Leibniz βρέθηκε στο επίκεντρο της φιλοσοφικής έρευνας και γύρω από αυτή διαμορφώθηκαν η «κυρίαρχη» και η «εναλλακτική» άποψη. «Κυρίαρχη» και «εναλλακτική» άποψη αναγνωρίζουν η κάθε μια διαφορετικό κανονιστικό περιεχόμενο στην ΑΤμΔ: η μεν «κυρίαρχη» την επικαλείται ως αρχή ατομικότητας, για να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι αποτυγχάνει σ’ αυτό το ρόλο· η δε «εναλλακτική» την επικαλείται ως την αρχή πάνω στην οποία θεμελιώνεται η αριθμητική διαφορά των αντικειμένων, για να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι από όλα τα κβαντικά σωματίδια μόνο τα στοιχειώδη μποζόνια δεν μπορούν να θεωρούνται αντικείμενα.
Ωστόσο η όλη συζήτηση αγνοεί την σωματιδιακή πλευρά των κβαντικών σωματιδίων εφόσον αφορά μόνο τις καταστάσεις υπέρθεσης, όπου τα σωματίδια γίνονται μη διακρίσιμα και η εξατομίκευση τους είναι μεταφυσικά αδύνατη. Όμως η μη διακρισιμότητα δεν είναι ο μόνος τρόπος ύπαρξης των κβαντικών σωματιδίων· σύμφωνα με την αρχή του κυματοσωματιδιακού δυϊσμού για κάθε είδος σωματιδίου υπάρχουν συνθήκες υπό τις οποίες οι κυματικές ιδιότητες υποχωρούν έναντι των σωματιδιακών και τότε τα κβαντικά σωματίδια γίνονται διακρίσιμα και υπάρχουν ως άτομα.
Ο επαναπροσδιορισμός της έννοιας του αντικειμένου θα πρέπει να γίνει στη βάση της διττής φύσης των κβαντικών σωματιδίων, ώστε κάτι να μπορεί να είναι αντικείμενο χωρίς να συμπεριφέρεται κατ’ ανάγκη ως άτομο. Προς αυτή την κατεύθυνση η διάκριση μεταξύ των εννοιών της αριθμησιμότητας και της ατομικότητας είναι επιβεβλημένη: τα αντικείμενα πρέπει να υπάρχουν πάντα ως αριθμήσιμες οντότητες και μόνο στις κατάλληλες συνθήκες ως άτομα. Υπό αυτήν την εννοιολόγηση τα κβαντικά σωματίδια μπορούν να θεωρούνται αντικείμενα και δυνάμει άτομα.
Εν τούτοις η υπό συνθήκες εξατομίκευση των αντικειμένων δεν συνάδει με την ιδέα της εγγενούς ατομικότητας η οποία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με αναγωγιστικές μεταφυσικές θεωρίες περί αντικειμένων, όπως οι θεωρίες δέσμης και υποστρώματος. Αντ’ αυτών προβάλλεται η αριστοτελικής προέλευσης θεωρία υποστάσεων σύμφωνα με την οποία τα αντικείμενα υπάρχουν πάντα ως αντικείμενα κάποιου είδους και εξατομικεύονται κατά είδος.
Κύρια θεματική κατηγορία:
Θετικές Επιστήμες
Λοιπές θεματικές κατηγορίες:
Φιλοσοφία- Ψυχολογία
Λέξεις-κλειδιά:
(μη)διακρισιμότητα, αριθμησιμότητα, κυματοσωματιδιακός δυϊσμός, θεωρία υποστάσεων,
Αρ. σελίδων ευρετηρίου:
0
Αρ. βιβλιογραφικών αναφορών:
140
