Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Δημήτριος Κωστόπουλος, Επίκ. Καθηγητής, Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος, Σχολή Θετικών Επιστημών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Πρωτότυπος Τίτλος:
METAMORPHIC PETROLOGY OF THE ARNA (PHYLLITE- QUARTZITE) AND MANI (PLATTENKALK) UNITS, WEST LACONIA, PELOPONNESUS, GREECE
Περίληψη:
Οι κύριες μεταμορφικές ενότητες των Εξωτερικών Ελληνίδων είναι η ενότητα Φυλλιτών- Χαλαζιτών(PQ) και η ενότητα Μάνης (PK). Αυτές οι ενότητες ήρθαν στην επιφάνεια κατά τη διάρκεια του δεύτερου επεισοδίου εκταφής που έλαβε χώρα στο Αιγαίο, κατά το Ολιγόκαινο-Μειόκαινο. Αποτελούν τις χαμηλότερες τεκτονικά ενότητες και εμφανίζονται σαν τεκτονικά παράθυρα μέσα από τα ανώτερα καλύμματα των Εξωτερικών Ελληνίδων, στην Πελοπόννησο, στην Κρήτη και στην ευρύτερης περιοχής του νοτίου Αιγαίου.
Η ενότητα Φυλλιτών- Χαλαζιτών είναι μια πρώην πηλιτική- ψαμμιτική ακολουθία που έχει μεταμορφωθεί
σε υψηλές πίεσης και χαμηλές θερμοκρασίες, εμφανίζοντας πετρώματα με κυανοσχιστολιθικά χαρακτηριστικά. Τα μεταμορφωμένα πετρώματα είναι κυρίως φυλλίτες, χαλαζίτες και κυανοσχιστόλιθοι. Για την προέλευση της ενότητας έχουν προταθεί πολλά σενάρια από τον επιστημονικό κλάδο, τα οποία
βασίζονται κυρίως στην ομοιότητα που παρουσιάζουν τα πετρώματα τις ενότητας με άλλα ίδιας ηλικίας και φάσης πετρώματα των Ελληνίδων, καθώς και την πιθανή γεωτεκτονική τους θέση. Τα τελευταία χρόνια, μελέτες που βασίζονται στην ραδιοχρονολόγησή ζιρκονίων, έχουν αποδείξει ότι, τα πετρώματα της
ενότητας Φυλλιτών- Χαλαζιτών προέρχονται από το νοτιοανατολικό περιθώριο της Γκοντβάνας, όπου τα πετρώματα της είχαν αποτεθεί κατά το Κάμβριο- Ορδοβίσιο. Άργότερα, μεταφέρθηκαν προς τα βόρεια εξαιτίας του ανοίγματος του ωκεανού της Νεοτηθύος κατά το Περμο- Τριαδικό, υποκύπτοντας σε διαδικασίες υπαγωγής-εκταφής στα τέλη του Καινοζωικού, οι οποίες οδήγησαν στην μεταμόρφωση και παραμόρφωσή τους.
Η ενότητα της Μάνης, αντίθετα, η οποία υπόκειται των Φυλλιτών- Χαλαζιτών, είναι μια πρώην ανθρακική πλατφόρμα που έχει υποστεί χαμηλότερου βαθμού μεταμόρφωση. Στη βάση αυτής της ενότητας, στην Πελοπόννησο, βρίσκονται οι Φυλλίτες της Καστανιάς, η οποία είναι μία ακολουθία, που αποτελείται από εναλλαγές μετα-ιζηματογενών και χαλαζιτών, τα οποία, αν και στο ύπαιθρο φαίνεται να φέρουν ίδια
χαρακτηριστικά με τα μεταμορφωμένα των Φυλλιτών- Χαλαζιτών, στην πραγματικότητα είναι χαμηλότερου βαθμού μεταμόρφωσης. Αυτή η πληροφορία μαζί με το γεγονός ότι υπάρχουν παρατηρήσεις στο ύπαιθρο που επιβεβαιώνουν ότι υπόκειται κανονικά των ανθρακικών πετρωμάτων της Μάνης, υποδηλώνουν ότι τα πετρώματα των Φυλλιτών της Καστανιάς αποτελούν το κατώτερο σχηματισμό της ενότητας της Μάνης.
Στην παρούσα έρευνα συλλέχθηκε ποικιλία δειγμάτων από τα πετρώματα της ενότητας της Άρνας (ως μέρος των Φυλλιτών- Χαλαζιτών) και από τους Φυλλίτες της Καστανιάς, στην Δ. Λακωνία, στην Πελοπόννησο ώστε να μελετηθούν όλες οι πιθανές λιθολογίες . Η πετρογραφική σύγκριση που έγινε μεταξύ των φυλλιτικών πετρωμάτων των δύο ακολουθιών έδειξε ότι τα πετρώματα των Φυλλιτών της Καστανιάς έχουν υποστεί χαμηλότερου βαθμού μεταμόρφωση, πράγμα το οποίο μαζί με τα ήδη ως τώρα
δεδομένα επιβεβαιώνει ότι ανήκουν στην ενότητα της Μάνης.
Μεταμαφικά πετρώματα που συλλέχθηκαν λίγα χιλιόμετρα ΝΑ του χωριού Άρνα έδειξαν ως παραγένεση: ± αμφίβολο ± λοσωνίτη ± ζωϊσίτη + φεγγίτη + χλωρίτη ± ακτινόλιθο + επίδοτο ± αλβίτη + τιτανίτη + χαλαζία. Οι αμφίβολοι που εντοπίστηκαν στα δείγματα ήταν νατρούχοι (εκερμανίτης, γλαυκοφανής), ασβεστονατρούχοι (κατοφορίτης, ριχτερίτης) και ασβεστούχοι (ακτινόλιθος, εδενίτης) τύποι. Αυτοί οι διαφορετικοί τύποι αμφιβόλων αντανακλούν τόσο την σταδιακή αύξηση του βαθμού μεταμόρφωσης, όσο
και την ανάδρομη μεταμόρφωση της ενότητας, αντίστοιχα στην κυανοσχιστολιθική και πρασχιστολιθική φάση. Ένα από τα δείγματα έχει μια τυπική γεωχημεία βασαλτών ενδοπλάκας (OIB), υποδεικνύοντας τη δημιουργία μάγματος πιθανότα κατά τη διάρκεια της Περμο- Τριαδικής διάνοιξης του ωκεανού της Νεοτηθύος.
Λέξεις-κλειδιά:
Φυλλίτες- Χαλαζίτες, Άρνα, Φυλλίτες Καστανιάς, πετρογραφική έρευνα, μεταμαφικά
