Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Ελισσάβετ Ρουσάνογλου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Αθλητικής Βιομηχανικής,
Τομέας Αθλητιατρικής και Βιολογίας της Άσκησης,
Σχολή Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού,
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Περίληψη:
Η παρούσα πτυχιακή εργασία με τίτλο «Αναπνέοντας για μια πιο υγιή ζωή» αποτελεί μια βιβλιογραφική ανασκόπηση, με σκοπό τη διερεύνηση των επιδράσεων της αναπνοής, σε βιολογικούς μηχανισμούς όπως η στασική σταθερότητα, η καρδιακή λειτουργία και η νευρική λειτουργία, στην προοπτική μιας καλύτερης ποιότητας υγείας για τους ήδη υγιείς. Οι μελέτες που επιλέχθηκαν, στοχεύουν στη σύνδεση της μηχανικής της αναπνοής, και των προτύπων που αυτή προσδιορίζει (ήρεμη φυσική, κοιλιακή, θωρακική), με παραμέτρους μιας υγιέστερης ζωής. Εστίαση γίνεται στο πρότυπο της κοιλιακής (ευρέως γνωστή ως διαφραγματική) έναντι της θωρακικής αναπνοής, με αναφορά και στο αναπνευστικό πρότυπο pranayama (ιδιαίτερο χειρισμό του κοιλιακού τύπου αναπνοής).
Με βάση τις μελέτες που εξετάσθηκαν, αυτός καθαυτός ο τύπος αναπνοής, καθώς και ιδιαίτερα επιμέρους χαρακτηριστικά αναπνευστικής μηχανικής (συχνότητα και βάθος αναπνοής) φαίνεται να συνδέονται σημαντικά τόσο με τη σταθερότητα της σωματικής στάσης όσο και με τη μεταβλητότητα της καρδιακής συχνότητας, αλλά και με τη διαφοροποίηση της λειτουργίας του αυτόνομου νευρικού συστήματος. Ειδικότερα, η βελτιστοποιημένη αναπνοή μέσω και της δράσης του αυτόνομου νευρικού συστήματος φαίνεται να συμβαίνει στο εύρος από 6 έως 10 αναπνοές ανά λεπτό (επικρατέστερη συχνότητα στις 6 αναπνοές ανά λεπτό), με επίτευξη αυξημένου αναπνευστικού όγκου μέσω της αυξημένης διαφραγματικής ενεργοποίησης. Η αυξημένη διαφραγματική ενεργοποίηση οδηγεί σε βελτίωση της στασικής σταθερότητας μέσω της αύξησης της ενδοκοιλιακής πίεσης. Η επίδραση της χαμηλής αναπνευστικής συχνότητας και του αυξημένου βάθους αναπνοής στο αυτόνομο νευρικό σύστημα φαίνεται να είναι αυτή που οδηγεί και τις θετικές επιπτώσεις στην υγεία, καθώς η υπερίσχυση της παρασυμπαθητικής λειτουργίας συνδέεται με χαμηλότερα επίπεδα διέγερσης του οργανισμού, χαμηλότερα και από αυτά της συνήθους κατάστασης ηρεμίας. Αυτά αναγνωρίζονται στη μείωση της καρδιακής συχνότητας, αύξηση της καρδιακής μεταβλητότητας και ενίσχυση της αναπνευστικής φλεβοκομβικής αρρυθμίας (συγχρονισμός καρδιακής μεταβλητότητας και αναπνευστικής συχνότητας στο χαμηλό συχνοτικό εύρος στις 0,25Hz).
Συμπερασματικά, η μηχανική της αναπνοής φαίνεται να διασυνδέεται πολλαπλώς με βιολογικούς μηχανισμούς καθοριστικής σημασίας για την ανθρώπινη υγεία, με ειδικό όφελος, την υψηλότερη ποιότητα υγείας για τους ήδη υγιείς. Ανατολικά συστήματα ολιστικής προσέγγισης του τρόπου ζωής (π.χ. η ιδιαίτερα δημοφιλής Yoga με πανάρχαιες ρίζες στην Ινδία και η οποία συγκροτήθηκε κατά τις ανάγκες του Ινδουισμού και Βουδισμού) φαίνεται να οικειοποιούνται αυθαίρετα τα θετικά οφέλη της αναπνευστικής μηχανικής για την ανθρώπινη υγεία. Εντούτοις, η σύνδεση της μηχανικής της αναπνοής με την ολική υγεία του ανθρώπου αποτελεί μια προϋπάρχουσα και επιστημονικά τεκμηριωμένη βιολογική αλήθεια, μη εξαρτώμενη από θρησκευτικές αντιλήψεις. Η επιχειρηματική προώθηση και δημοφιλία ανατολικών συστημάτων ολιστικής αντίληψης του τρόπου ζωής (με πρωτεργάτη τον Narendra Modi, πρωθυπουργό της Ινδίας από το 2014 έως και σήμερα), αποτελούν μια αφορμή υπενθύμισης της αξίας της μηχανικής της αναπνοής σε ήδη υγιή άτομα, και του συστηματικού επαναπροσδιορισμού της ως αναπόσπαστο δομικό στοιχείο των μορφών προγραμμάτων άσκησης αλλά και των καθημερινών δραστηριοτήτων. Στο σύνολό τους, τα ερευνητικά ευρήματα συγκλίνουν στην ανάδειξη χειρισμών της μηχανικής της αναπνοής, ως ένα φυσικό και άνευ οικονομικού κόστους μέσο για μια πιο υγιή ζωή.
Λέξεις-κλειδιά:
μηχανική της αναπνοής, διαφραγματική αναπνοή, σωματική σταθερότητα, καρδιακή μεταβλητότητα, αυτόνομο νευρικό σύστημα, παρασυμπαθητική κυριαρχία.
