Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Δρ. Χαρίκλεια Σκυλοδήμου, ΕΔΙΠ, Τμήμα Γεωλογίας, Πανεπιστήμιο Πατρών
Περίληψη:
Υδρογραφικό δίκτυο είναι ένα δίκτυο μεταφοράς του επιφανειακού́ νερού́ καθώς και των ιζημάτων μιας καθορισμένης τοπογραφικής ενότητας, της υδρολογικής λεκάνης, δηλαδή την επιφάνεια της χέρσου που την αποστραγγίζει. Οι χρήσεις γης είναι ο όρος που αντιπροσωπεύει τις περιοχές που χρησιμοποιούνται για οικιστικούς, βιομηχανικούς, εμπορικούς σκοπούς, για γεωργία, δασοκομία, καθώς και για σκοπούς αναψυχής ή προστασίας.
Η περιοχή μελέτης της διπλωματικής εργασίας είναι η ευρύτερη περιοχή της Νέας Μάκρης, όπου περιλαμβάνει τους οικισμούς Νέος Βουτζάς, Μάτι, Κόκκινο Λιμανάκι, Αγία Μαρίνα, Βιθυνία, Άγιος Ανδρέας και Ζούμπερι στις οποίες θα μελετηθεί το εποχιακής ροής υδρογραφικό δίκτυο. Στόχος της πτυχιακής εργασίας είναι η χαρτογράφηση, η ανάλυση και η αποτύπωση του υδρογραφικού δικτύου και η εξαγωγή συμπερασμάτων συνυπολογίζοντας τις μεταβολές χρήσεων γης.
Έγινε χρήση των τοπογραφικών διαγραμμάτων 6447/5, 6447/6, 6447/7, 6447/8 κλίμακας 1:5.000 και τα φύλλα Νέα Μάκρη και Ραφίνα 1:25.000 της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού (Γ.Υ.Σ.) καθώς και ο γεωλογικός χάρτης 1:50.000, Φύλλο Κηφισιά του Ινστιτούτου Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΙΓΜΕ) για την χαρτογράφηση του υδρογραφικού δικτύου. Το συνολικό μήκος των κοιτών της περιοχής μελέτης που χαρτογραφήθηκαν είναι της τάξης των 53 χιλιομέτρων. Έγινε λήψη φωτογραφιών με ενσωματωμένες τις συντεταγμένες λήψης τους, με παράλληλη χρήση GPS για επαλήθευση καθώς και παρατηρήσεις στην ύπαιθρο. Πραγματοποιήθηκε ο διαχωρισμός της περιοχής μελέτης σε λεκάνες απορροής και έγινε αρίθμηση αυτών κατά αύξοντα αριθμό Βορά προς Νότο. Με τη χρήση Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών (ΓΣΠ) ψηφιοποιήθηκαν τα υδρογραφικά δίκτυα της περιοχής μελέτης καθώς έλαβε χώρα η κατηγοριοποίηση των υδρογραφικών δικτύων σε κλάδους Ι, ΙΙ, ΙΙ και IV τάξης κατά Strahler (1956.) Για το κάθε υδρογραφικό δίκτυο έγινε επίσης διαχωρισμός βάσει του είδους κάλυψης της κοίτης, σε ελεύθερη, διευθετημένη και τελείως καλυμμένη βάσει των παρατηρήσεων που έγιναν στην ύπαιθρο. Με την χρήση και επεξεργασία της βάσης δεδομένων «Αστικός Άτλαντας» της Ευρωπαϊκής υπηρεσίας Copernicus εξήχθησαν συμπεράσματα για τις μεταβολές χρήσεων γης της περιοχής μελέτης για τις χρονιές 2006, 2012 και 2018. Σε αυτή την βάση συμπεριλαμβάνεται και η μεγάλη πυρκαγιά στο Μάτι Αττικής το έτος 2018. Οι παράγοντες αυτοί αλληλοσυσχετίστηκαν και εξήχθησαν τα εξής αποτελέσματα:
Συνολικά στην περιοχή μελέτης καταγράφηκαν 12 λεκάνες απορροής με τα αντίστοιχα υδρογραφικά τους δίκτυα. Σε όλη την περιοχή μελέτης μετρήθηκαν 129 κλάδοι πρώτης τάξης, 33 κλάδοι δεύτερης τάξης, 7 κλάδοι τρίτης τάξης και ένας κλάδος τέταρτης τάξης. Στην περιοχή μελέτης το 48,5% των κοιτών του υδρογραφικού δικτύου είναι ελεύθερες, το 20,5% παρουσιάζουν κάποιας μορφής διευθέτησης και το 31% είναι τελείως καλυμμένες.
Στην πρώτη λεκάνη απορροής παρατηρείται πως η επίδραση της πυρκαγιάς ήταν η μικρότερη από όλες τις άλλες βάσει του εμβαδού καθώς κάηκαν εκτάσεις της τάξης των 347.008 τετραγωνικών μέτρων το οποίο αντιστοιχεί στο 11,6% της συνολικής έκτασης της λεκάνης απορροής. Στην δεύτερη λεκάνη απορροής οι καταγραφές του 2006 και 2012 για την χρήση γης δάση και οι φυσικές περιοχές αποτυπώνονται εμβαδά της τάξης 785.102 τετραγωνικών μέτρων, με την πυρκαγιά του 2018 να καταστρέφει εκτάσεις που αντιστοιχούν σε 274.155 τετραγωνικών μέτρων.
Στην τέταρτη και η έκτη λεκάνη απορροής παρουσιάζονται οι μεγαλύτερες μεταβολές χρήσεων γης ενώ στη πέμπτη και έκτη λεκάνη απορροής παρατηρείται η μεγαλύτερη κάλυψη του υδρογραφικού δικτύου.
Στην τρίτη λεκάνη απορροής παρατηρείται πως η επίδραση της πυρκαγιάς ήταν η αξιοσημείωτη καθώς είναι η μεγαλύτερη κατά σειρά χρήση γης το 2018. Αυτό μπορεί να παρατηρηθεί καθώς κάηκαν εκτάσεις της τάξης των 1,97 τετραγωνικών χιλιομέτρων το οποίο αντιστοιχεί στο 72,7% της συνολικής έκτασης της λεκάνης απορροής.
Στην τέταρτη λεκάνη απορροής παρατηρείται πως η επίδραση της πυρκαγιάς ήταν η καταστροφική καθώς κάηκαν εκτάσεις της τάξης των 1,59 τετραγωνικών χιλιομέτρων το οποίο αντιστοιχεί στο 92% της συνολικής έκτασης της.
Στην πέμπτη λεκάνη απορροής ο χαμηλής πυκνότητας αστικός ιστός με σφράγιση εδάφους μικρότερη του 50% κατά τις καταγραφές του 2006 και 2012 παραμένει αμετάβλητη με την πυρκαγιά του 2018 να καταστρέφει περισσότερο από τα 2/3 της έκτασης αυτής της χρήσης γης.
Στην έκτη και έβδομη λεκάνη απορροής κάηκαν εκτάσεις της τάξης των 1,2 και 0,1 τετραγωνικών χιλιομέτρων αντίστοιχα μειώνοντας σημαντικά τον αστικό ιστό.
Στην όγδοη λεκάνη απορροής καταστράφηκαν τα 3/4 του αστικού ιστού με τις καμένες εκτάσεις να αγγίζουν τα 1,2 τετραγωνικά χιλιομέτρων.
Στην ένατη, δέκατη, ενδέκατη και δωδέκατη λεκάνη απορροής η κυρίαρχη χρήση γης είναι οι καμένες εκτάσεις της πυρκαγιάς του 2018 η οποία κατέστρεψε τα 2/3 του αστικού ιστού ενώ οι εγκαταστάσεις αθλητισμού και αναψυχής καταστράφηκαν ολοσχερώς.
Το υδρογραφικό δίκτυο της έκτης λεκάνης απορροής είναι αυτό με το μεγαλύτερο ποσοστό κάλυψης από ανθρώπινη παρέμβαση, είναι το μοναδικό με κλάδο υδρογραφικού δικτύου IV τάξης καθώς και στο 86% της συνολικής επιφάνειάς του κυριαρχούν οι καμένες εκτάσεις γης. Στην περιοχή μελέτης παρατηρείται πως ο οικιστικός ιστός και οι υποδομές που έχουν ανοικοδομηθεί στο μεγαλύτερο μέρος των εκτάσεων επεμβαίνουν την φυσική ροή των υδρογραφικών δικτύων.
