Περίληψη:
Σκοπός της παρούσας διπλωματικής εργασίας είναι η μελέτη της χωρικής και χρονικής
κατανομής των επιπέδων της φωτοχημικής ρύπανσης στο Λεκανοπέδιο της Αττικής, καθώς και η ερμηνεία της συμπεριφοράς των ενδοετήσιων τιμών για όλο το χρονικό διάστημα μελέτης. Τα δεδομένα προήλθαν από τις μετρήσεις των ατμοσφαιρικών ρύπων του Εθνικού Δικτύου Παρακολούθησης της Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης (ΕΔΠΑΡ), του οποίου την ευθύνη λειτουργίας έχει το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ), υπό το οποίο λειτουργούν συνολικά 14 σταθμοί μέτρησης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην Αθήνα. Στο πλαίσιο της εργασίας, έγινε η κατάλληλη επεξεργασία των δεδομένων των φωτοχημικών ρύπων του μονοξειδίου του αζώτου (NO), του διοξειδίου του αζώτου (ΝΟ2), και του όζοντος (O3) για τη χρονική περίοδο 1984–2017 και, συγκεκριμένα, για τους σταθμούς ATH, ARI, GEO, MAR, LYK, LIO, PIR, PER, SMY, και PAT, για τους οποίους υπήρχαν επαρκή δεδομένα. Συγκεκριμένα, κατασκευάστηκαν τα διαγράμματα των συγκεντρώσεων των φωτοχημικών ρύπων, όπου μελετώνται οι ενδοημερήσιες (ωριαίες) διακυμάνσεις των ρύπων για τους παραπάνω σταθμούς για κάθε μήνα του έτους. Επίσης, προσδιορίστηκαν οι μηνιαίες τάσεις των συγκεντρώσεων των τριών ρύπων, καθώς και η στατιστική σημαντικότητα αυτών για κάθε σταθμό.
Από τα αποτελέσματα προκύπτει ότι οι μέγιστες συγκεντρώσεις του NO εμφανίζονται τους χειμερινούς μήνες λόγω των κεντρικών θερμάνσεων και των καμινάδων. Επίσης, επικρατεί τους μήνες αυτούς και αυξημένη χρήση των μέσων κινητής τροχιάς για τις ανάγκες πρόσβασης στην εργασία. Σε ό,τι αφορά στις ωριαίες διακυμάνσεις βλέπουμε ότι οι μέγιστες συγκεντρώσεις επικρατούν τις πρωινές ώρες μεταξύ 8:00-10:00 και τις βραδινές ώρες μεταξύ 21:00-23:00, λόγω των έντονων αιχμών της κυκλοφορίας. Οι σταθμοί στους οποίους εντοπίζονται αυξημένες συγκεντρώσεις του NO είναι οι ARI, ATH, MAR, GEO, PAT, και PIR λόγω του ότι ανήκουν στην κατηγορία των βιομηχανικών σταθμών και σταθμών αστικής κυκλοφορίας. Με βάση τις χρονικές διακυμάνσεις του NO παρατηρούμε ότι οι υψηλότερες τιμές συγκεντρώσεων εμφανίζονται κυρίως μέχρι το 2010, ενώ στη συνέχεια οι τιμές των μέγιστων συγκεντρώσεων των ρύπων μειώνονται, γεγονός που αποδίδεται στην τεχνολογική αναβάθμιση των παλιών αυτοκινήτων με νέους κινητήρες.
Για το NO2, το μέγιστο των μηνιαίων συγκεντρώσεων εντοπίζεται στους περισσότερους
σταθμούς κατά τους θερινούς μήνες, ενώ στους σταθμούς LIO, LYK και MAR, αυξημένες
συγκεντρώσεις παρουσιάζονται και κατά τους χειμερινούς μήνες. Όσον αφορά στις ωριαίες τιμές το μέγιστο εντοπίζεται μεταξύ 10:00-12:00 και 22:00-24:00. Οι σταθμοί με τις μέγιστες ωριαίες τιμές του NO2 είναι οι ARI, ATH, PAT, και PIR, διότι είναι αστικής κυκλοφορίας. Οι μέγιστες τιμές των συγκεντρώσεων εντοπίζονται έως το 2008, λόγω των παλαιών καυσίμων.
Το O3 παρουσιάζει τις μέγιστες μηνιαίες συγκεντρώσεις τους καλοκαιρινούς μήνες λόγω
αυξημένης ηλιοφάνειας σε ένταση και διάρκεια, και τις μέγιστες ωριαίες συγκεντρώσεις
λίγο μετά το μεσημέρι. Οι σταθμοί με τις μεγαλύτερες συγκεντρώσεις Ο3 είναι αυτοί των
βορείων προαστίων, δηλαδή οι LIO, LYK, και MAR, γεγονός που αποδίδεται στο φαινόμενο της θαλάσσιας αύρας.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι και για τους τρείς ρύπους και κυρίως για τα οξείδια του αζώτου παρουσιάζεται στατιστικά σημαντική τάση μείωσης μέσα στην εξεταζόμενη χρονική περίοδο το οποίο μπορεί να αποδοθεί κυρίως στην ανανέωση του στόλου των αυτοκινήτων που κυκλοφορούν στο λεκανοπέδιο της Αττικής, αλλά και στις τεχνολογίες.
Λέξεις-κλειδιά:
Ατμοσφαιρική ρύπανση, φωτοχημικό νέφος, όζων, στιβάδα όζοντος, όξινη βροχή, φωτοχημική ρύπανση, τρύπα του όζοντος, υπεριώδεις ακτινοβολία
