Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος
Βιβλιοθήκη Σχολής Θετικών Επιστημών

2023-03-16

2023

ΒΛΑΣΤΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ

Κελεπερτζής Ευστράτιος Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος ΕΚΠΑ

Συμβολή στην υλοποίηση του πιλοτικού έργου σύνταξης του εδαφογεωχημικού Άτλαντα της Ελληνικής επικράτειας

Ελληνικά

Συμβολή στην υλοποίηση του πιλοτικού έργου σύνταξης του εδαφογεωχημικού Άτλαντα της Ελληνικής επικράτειας

Η σκοπιμότητα της εδαφογεωχημικής χαρτογράφησης υπαγορεύεται από την ανάγκη εκτίμησης των φυσιολογικών τιμών συγκέντρωσης των χημικών στοιχείων στο έδαφος. Σε αυτό το πλαίσιο, η σύνταξη του πρώτου Άτλαντα εδαφογεωχημικών δεδομένων για το σύνολο της Ελληνικής Επικράτειας από την Ελληνική Αρχή Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (Ε.Α.Γ.Μ.Ε) είναι ένα μεγαλόπνοο έργο, σημαντικό και κρίσιμο. Το έργο αυτό θα επιτρέπει τη σύγκριση των επιπέδων συγκέντρωσης στοιχείων οποιασδήποτε μελλοντικής εστιασμένης εδαφογεωχημικής έρευνας με «γεωχημικές τιμές συγκέντρωσης βάσης» ή «τιμές γεωχημικού υποβάθρου», διευκολύνοντας τη λήψη αποφάσεων σε επιχειρησιακό και αναπτυξιακό επίπεδο.
Το πρώτο στάδιο της εκτέλεσης του έργου της Ε.Α.Γ.Μ.Ε. περιλαμβάνει τη σύνταξη ενός εγχειριδίου μεθόδων για τη δειγματοληψία εδάφους με τη μορφή Πιλοτικού Οδηγού (ΠΟ) καθώς και την εφαρμογή τους σε μία πιλοτική περιοχή. Η παρούσα διπλωματική εργασία πραγματοποιήθηκε κατά την υλοποίηση της πιλοτικής δειγματοληψίας στο πλαίσιο έργου συνεργασίας μεταξύ ΕΚΠΑ και Ε.Α.Γ.Μ.Ε. με στόχους: α) την εφαρμογή του πρωτοκόλλου δειγματοληψίας του ΠΟ στην ύπαιθρο και αποτύπωση εμπειρικών παρατηρήσεων επί της εφαρμογής του, β) τη διαχείριση της παραγόμενης πληροφορίας που αφορά στις παρατηρήσεις υπαίθρου, και γ) τη σύνταξη χαρτών θέσεων δειγματοληψίας και εναρμόνιση των γεωχωρικών δεδομένων με διαθέσιμες ψηφιακές πληροφορίες υποβάθρου σε περιβάλλον Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών (ΓΣΠ).
Η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε περιλάμβανε αρχικά εκπαίδευση για την εφαρμογή του ΠΟ, δειγματοληψία σε 16 από τις 117 θέσεις του δικτύου του πιλοτικού έργου σε περιοχές της Αττικής και της Βοιωτίας σύμφωνα με το πρωτόκολλο δειγματοληψίας με λήψη επιφανειακού εδάφους και κατά τόπους δείγματος βάθους, συλλογή δειγμάτων ποιοτικού ελέγχου (διπλά και κενά δείγματα), συγκέντρωση και ταξινόμηση του φωτογραφικού υλικού του συνόλου του πιλοτικού έργου δειγματοληψίας και τέλος προετοιμασία της γεωχωρικής βάσης δεδομένων του πιλοτικού έργου με λογισμικό ΓΣΠ ArcGIS Pro.
Το πρωτόκολλο δειγματοληψίας του ΠΟ εφαρμόστηκε επιτυχώς στην ύπαιθρο. Καλύφθηκε συνολικά εμβαδό επιφάνειας 2600 km2 η οποία εντάσσεται διοικητικά εντός των ορίων 121 Δήμων και Δημοτικών Κοινοτήτων. Η χωρική κατανομή των δειγμάτων επιφανειακού εδάφους (δείγματα Α) ήταν ομοιογενής γενικά, ενώ δυσκολία λήψης δευτέρου δείγματος βάθους λόγω ρηχών εδαφών και βραχώδους υποβάθρου σημειώθηκε σε αρκετές θέσεις με αποτέλεσμα η κατανομή των δειγμάτων C να μην είναι ομοιογενής. Η λήψη των δειγμάτων έγινε με διάνοιξη ορύγματος με σκαπτικά εργαλεία (αξίνα και φτυάρι απαλλαγμένα επικάλυψης χρώματος ή οξειδώσεων) με τέτοιες διαστάσεις που να επιτρέπουν αφενός την περιγραφή της εδαφικής κατατομής έως και του ορίζοντα C ή σε βαθιά εδάφη έως βάθους 50 cm από την επιφάνεια, και αφετέρου τη συλλογή ικανής ποσότητας δείγματος (> 2 kg) επιφάνειας ή βάθους. Η εμπειρική εφαρμογή του στην ύπαιθρο ήταν χρήσιμη για τον καθορισμό της απόστασης μεταξύ των διπλών δειγμάτων υπαίθρου καθώς και του τρόπου λήψης των κενών δειγμάτων, ενώ επέτρεψε να εντοπιστούν κάποια μικροπροβλήματα λόγω του τρόπου κωδικοποίησης των διπλών δειγμάτων. Μετά τον έλεγχο και τη διόρθωση σφαλμάτων που αφορούν στην καταχώρηση της γεωχωρικής πληροφορίας με βάση πέντε σημεία ελέγχου της διαδικασίας, δημιουργήθηκε σε περιβάλλον ΓΣΠ μία σειρά από επίπεδα πληροφορίας με τρία σημειακά αρχεία και δώδεκα πολυγωνικά αρχεία. Με αυτό τον τρόπο, η γεωχωρική πληροφορία οργανώθηκε έτσι ώστε η βάση δεδομένων του πιλοτικού έργου είναι έτοιμη να δεχτεί τα αποτελέσματα των εργαστηριακών προσδιορισμών και των χημικών αναλύσεων.

Θετικές Επιστήμες

γεωχημεία, χαρτογράφηση, πρωτόκολλο δειγματοληψίας, ποιότητα εδάφους, βάσεις δεδομένων

Ναι

2

Ναι

48

70

Δεν επιτρέπεται η πρόσβαση στο αρχείο έως 2026-03-28.

https://pergamos.lib.uoa.gr/uoa/dl/object/3301145