Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Μαρία Χατζάκη, Επίκουρη Καθηγήτρια Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Το AMOC είναι από τα κυριότερα συστήματα ωκεάνιας κυκλοφορίας στον Ατλαντικό. Μεταφέρει θερμότητα από τις ζεστές τροπικές περιοχές, στους πόλους και, αντίστροφα, ψυχρά αλμυρά νερά από τους πόλους σε νοτιότερα πλάτη. Ο μηχανισμός αυτός έχει σημαντικό ενεργό ρόλο για πολλά κλιματικά και καιρικά φαινόμενα. Ο τρόπος με τον οποίο συμβαίνει αυτό, είναι αρχικά διατηρώντας τις θερμοκρασίες σχετικά ήπιες ακόμα και σε υψηλά γεωγραφικά πλάτη, λόγω των θερμών νερών. Κατά δεύτερο, τα θερμά νερά αποτελούν πηγή θερμότητας και υγρασίας για την τροπόσφαιρα, ελέγχοντας έτσι καιρικά φαινόμενα όπως καταιγίδες. Ο μηχανισμός κυκλοφορίας είναι εκ φύσεως ασταθής και μεταβλητός στον χρόνο. Επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες που ελέγχουν την ωκεάνια κυκλοφορία, κυρίως από την παροχή γλυκού νερού πάγων, από τα συστήματα ανέμων, από την ηλιακή ακτινοβολία κ.ά.. Η ανθρωπογενής κλιματική αλλαγή και παγκόσμια θέρμανση έχει αλλάξει τις ισορροπίες στο γήινο παγκόσμιο σύστημα, μεταξύ άλλων, ενισχύοντας και επιταχύνοντας φυσικές διεργασίες. Καθώς τα κλιματικά και ωκεάνια μοντέλα βελτιώνονται και εξελίσσονται, πρόσφατες έρευνες υποδεικνύουν ότι το ρεύμα του Ατλαντικού έχει μια τάση καθυστέρησης τα τελευταία χρόνια, αρκετά πιο σημαντική συγκρινόμενη με προηγούμενες προσομοιώσεις, με αρκετά πιο έντονες επιπτώσεις σε παγκόσμια κλίμακα. Δεδομένης της κρισιμότητας των φαινομένων που αντιμετωπίζει η Μεσόγειος εν όψει της κλιματικής αλλαγής και των δυσμενών συνθηκών που θα πρέπει να αντιμετωπίσει στα επόμενα χρόνια, επικεντρωνόμαστε στη σχέση που μπορεί να έχουν τα δύο απομακρυσμένα συστήματα, το AMOC και το κλίμα της Μεσογείου. Στην έρευνά μας χρησιμοποιούμε δεδομένα από τη βάση ECMWF ERA5 reanalysis που είναι από τις πιο πρόσφατες και έμπιστες χρονοσειρές σήμερα. Συγκεκριμένα χρησιμοποιούμε μηνιαίες τιμές για την επιφανειακή θαλάσσια θερμοκρασία, την επιφανειακή θερμοκρασία του αέρα και το συνολικό ύψος κατακρημνισμάτων, για το χρονικό διάστημα από το 1959 ως και το 2021, και τις συσχετίζουμε με κατάλληλα επιλεγμένο δείκτη του AMOC. Από τα αποτελέσματά μας προκύπτει πως πράγματι υπάρχει μια σχέση μεταξύ των δύο συστημάτων, η οποία όμως δεν είναι ομοιογενής και δεν παρουσιάζει κάποια σταθερή τάση, κοινή για τις παραμέτρους. Συγκεκριμένα, προκύπτει πως υπάρχει αξιοσημείωτη σχέση μεταξύ του AMOC και των δύο θερμοκρασιών (θαλάσσια και αέρα) με χρονική καθυστέρηση ως και δύο χρόνια, ενώ βρέθηκε ισχυρή συσχέτιση με τα κατακρημνίσματα του χειμώνα με επίδραση έως και τρία χρόνια μετά. Τα αποτελέσματα είναι σίγουρα ενθαρρυντικά. Εξακρίβωση της σχέσης μεταξύ του AMOC και της Μεσογείου σε επόμενες έρευνες, μπορεί δυνητικά να βελτιώσει σημαντικά τις προγνώσεις στην περιοχή και να προειδοποιηθούν με αυτό τον τρόπο οι τοπικές κοινωνίες για ακραία καιρικά φαινόμενα, μήνες πριν συμβούν.
Λέξεις-κλειδιά:
Κλίμα, Μεσόγειος, Κλιματική Αλλαγή, Ωκεανός, Ατλαντικός, Συσχέτιση, Ωκεάνια Κυκλοφορία
