Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
ονοματεπώνυμο: Νικολαϊδου Μαρία Ελισσάβετ
βαθμίδα: ΕΕΠ
τμήμα: Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού
ίδρυμα: Σχολή Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού
Περίληψη:
Η μυϊκή λειτουργία συνδέεται στενά με την αρχιτεκτονική, τη μορφολογία και τις ιδιότητες της μυοτενόντιας μονάδας (ΜΤΜ). Είναι επαρκώς τεκμηριωμένο ότι η ελαστική συμπεριφορά και η αυξημένη μηχανική αντοχή των τενόντων τους επιτρέπει να μεταφέρουν και να μεταδίδουν αποτελεσματικά την παραγόμενη μυϊκή δύναμη. Πρόσφατα, η μελέτη των προσαρμογών της ΜΤΜ λόγω συστηματικής φόρτισης ή καταπόνησης μέσω της άσκησης/προπόνησης εστιάζεται στις αποκρίσεις καθώς και στη χρονική πορεία αυτών σε νεαρά άτομα. Σκοπός της μελέτης υπήρξε η διερεύνηση των προσαρμογών μυών και τενόντων λόγω συστηματικής φόρτισης και η σχέση τους με την μυϊκή λειτουργία. Δευτερεύων σκοπός αποτέλεσε η εξέταση της επίδρασης βιολογικών (ηλικία) και εξωγενών παραγόντων (άσκηση) στις φυσιολογικές (μορφολογία, δομή) και μηχανικές ιδιότητες της ΜΤΜ. Πραγματοποιήθηκε βιβλιογραφική αναζήτηση μελετών δημοσιευμένων στην Αγγλική γλώσσα στην ηλεκτρονική βάση δεδομένων PubMed μεταξύ Ιουνίου 2021 και Ιανουαρίου 2022 με τις ακόλουθες λέξεις κλειδιά: muscle, tendon, maturity, adaptation, adolescence, youth, athletes, mechanical loading, training. Από το σύνολο των σχετικών επιλεγμένων μελετών, διεξάχθηκε ποιοτική ανάλυση σε 16 μελέτες παρέμβασης που εξέτασαν την επίδραση του μεγέθους παραμόρφωσης σε συνάρτηση των χαρακτηριστικών του ερεθίσματος καταπόνησης (δηλ., όγκος, ρυθμός, διάρκεια και κύκλος καταπόνησης) στα μηχανικά χαρακτηριστικά και στις υλικές ιδιότητες της ΜΤΜ. Το συνολικό δείγμα περιλάμβανε 430 συμμετέχοντες (279 άτομα ≤18 ετών - 112 άτομα >18 ετών) και εξετάστηκαν 510 επιγονατιδικοί και 419 αχίλλειοι τένοντες. Εξ’αυτών, 43 ανθρώπινοι τένοντες είχαν απομονωθεί από τη ΜΤΜ τους ενώ 24 τένοντες προέρχονταν από τα κάτω άκρα λαγών. Τα αποτελέσματα της ποιοτικής ανάλυσης έδειξαν ότι προκειμένου να υπάρξουν θετικές προσαρμοστικές αποκρίσεις της ΜΤΜ απαιτείται μηχανικό ερέθισμα με: α) υψηλό μέγεθος καταπόνησης/παραμόρφωσης (4.5-6.5%), αντίστοιχο έντασης ≥85% μιας μέγιστης εκούσιας ισομετρικής συστολής ανεξαρτήτως του είδους μυϊκής συστολής (έκκεντρη, ισομετρική, σύγκεντρη), β) ο όγκος καταπόνησης να είναι 3 δευτερόλεπτα επιμήκυνσης-φόρτισης με 3 δευτερόλεπτα χαλάρωσης για 5 σειρές των 4 επαναλήψεων για τουλάχιστον 3 μήνες, γ) επαναλαμβανόμενα φορτία μεγαλύτερης διάρκειας καταπόνησης συγκριτικά με συνεχώς διατηρούμενα φορτία. Σε αυτό το προτεινόμενο παρεμβατικό σχήμα συνίσταται περίοδο εξοικείωσης των 2 συνεδριών/εβδομάδα και στη συνέχεια η συχνότητα προπόνησης να ανέρχεται στις 4 φορές/εβδομάδα. Φάνηκε επίσης ότι οι θετικές προσαρμογές στη λειτουργία της ΜΤΜ λόγω συστηματικής μηχανικής φόρτισης διαφέρουν μεταξύ νεαρών και ενήλικων ατόμων. Συγκεκριμένα, κατά την παιδική ηλικία, η προπόνηση των τενόντων χρειάζεται μεταβλητό όγκο και ρυθμό καταπόνησης για να υπάρξουν προσαρμογές στη τενόντια σκληρότητα ενώ κατά το τέλος της εφηβείας παρατηρείται σαφή υπερτροφία του τένοντα, η οποία οδηγεί σε αύξηση της σκληρότητας, μείωση της παραμόρφωσης και σε μηχανική ενδυνάμωση αυτού. Σημαντικές διαφορές αναδείχθηκαν επίσης σχετικά με την χρονική πορεία των προσαρμογών της ΜΤΜ στη μηχανική φόρτιση σε άτομα κατά την περίοδο της ωρίμανσής τους συγκριτικά με ενήλικα άτομα λόγω της συστηματικής προπόνησης, και οι οποίες προτείνουν ανισορροπίες μεταξύ της μυϊκής δύναμης και της μηχανικής αντοχής του τένοντα ικανές να θέσουν τα νεαρά αναπτυσσόμενα άτομα σε κίνδυνο τραυματισμού υπέρχρησης. Οι παρατηρούμενες διαφορετικές προσαρμοστικές αποκρίσεις της ΜΤΜ βρέθηκαν ανεξάρτητα από το φύλο και τις ανθρωπομετρικές διαφορές. Συμπερασματικά, η παρούσα μελέτη παρέχει πρόσφατες ερευνητικές ενδείξεις σχετικά με τους μηχανισμούς προσαρμογής της ΜΤΜ καθώς και την χρονική πορεία αυτών σε συστηματικά μηχανικά ερεθίσματα ή φορτία σε νεαρά κυρίως άτομα. Τα αποτελέσματα της μελέτης δύνανται να συνεισφέρουν στην καλύτερη σχεδίαση και εφαρμογή προγραμμάτων προπόνησης της ΜΤΜ σε άτομα νεαρών ηλικιών από προπονητές και καθηγητές Φ.Α. προκειμένου να προκληθούν οι βέλτιστες ισορροπημένες προσαρμογές μεταξύ μυός και τένοντα και να προληφθούν τραυματισμοί.
Λέξεις-κλειδιά:
Μυϊκή λειτουργία, μυο-τενόντια μονάδα, προπόνηση, άσκηση, σκληρότητα, υπερτροφία, νεαρή ηλικία, έφηβοι, αθλητές
