Στοιχεία επταμελούς επιτροπής:
Αμαλία Δ. Καραγκούνη Καθηγήτρια (Επιβλέπουσα), Γιώργος Διαλλινάς Καθηγητής, Δημήτρης Χατζηνικολάου Αναπληρωτής Καθηγητής
Περίληψη:
Σκοπός της παρούσας εργασίας ήταν η διερεύνηση της δυνατότητας βιοελέγχου των
φυτοπαθογόνων μυκήτων Rhizoctonia solani και Fusarium oxysporum f.sp.
lycopersici από ενδημικά στελέχη στρεπτομυκήτων του Ελλαδικού χώρου.
Συνολικά εξετάστηκαν 606 στελέχη στρεπτομυκήτων, απομονωμένων από διαφορετικά
ενδιαιτήματα της Ελλάδας, που ανήκουν στη συλλογή του Εργαστηρίου
Μικροβιολογίας, του Τμήματος Βιολογίας, του Πανεπιστημίου Αθηνών, ως προς την
ικανότητά τους να ανταγωνίζονται in vitro τους φυτοπαθογόνους μύκητες
Rhizoctonia solani και Fusarium oxysporum f.sp. lycopersici σε στερεές
καλλιέργειες και επιλέχθηκαν δώδεκα στελέχη με κριτήριο την έκταση της
αναστολής της αύξησης των φυτοπαθογόνων μυκήτων. Διερευνώντας το μηχανισμό με
τον οποίο τα επιλεγμένα στελέχη στρεπτομυκήτων ανταγωνίζονται τους
εξεταζόμενους παράγοντες βιοελέγχου, εκχυλίσματα καλλιεργειών τους
συμπυκνώθηκαν και διαχωρίστηκαν τόσο με βάση το μοριακό τους βάρος όσο και με
την πολικότητά τους. Τα κλάσματα που προέκυψαν εξετάστηκαν ως προς την
αντιμυκητιακή τους δράση και δείχθηκε ότι οι βιοενεργοί μεταβολίτες είναι
πολικές ενώσεις. Δείχθηκε, επίσης, ότι οι ίδιοι στρεπτομύκητες αναστέλλουν την
ανάπτυξη καθενός από τους δύο φυτοπαθογόνους μύκητες με διαφορετικό τρόπο.
Έτσι, η αντιμυκητιακή δράση τους εξειδικεύεται, αφού αφενός η ανάπτυξη του
Rhizoctonia solani αναστέλλεται από τους μικρομοριακούς μεταβολίτες των
επιλεγμένων στρεπτομυκήτων, αφετέρου η ανάπτυξη του Fusarium oxysporum από τον
συνδυασμό μικρομοριακών και μεγαλομοριακών μεταβολιτών των ίδιων στρεπτομυκήτων.
Σε πειράματα ανταγωνισμού in vivo, διερευνήθηκε η αποτελεσματικότητα των
επιλεγμένων στρεπτομυκήτων στον έλεγχο συμπτωμάτων παθογένειας που προκάλεσε ο
μύκητας Rhizoctonia solani σε φυτά φασολιού και επεισοδίων μαρασμού που
προκάλεσε ο μύκητας Fusarium oxysporum f.sp. lycopersici σε φυτά τομάτας.
Ελέγχθηκαν διάφοροι τρόποι εφαρμογής των εξεταζόμενων παραγόντων βιοελέγχου στο
εκάστοτε προσβεβλημένο φυτό, με σκοπό να προταθεί η πλέον εύκολη αλλά και
αποτελεσματική χρήση τους στο πεδίο. Με δοκιμασίες in vivο, επίσης, μελετήθηκε
η ικανότητα των επιλεγμένων στρεπτομυκήτων να προστατεύουν τα εξεταζόμενα φυτά-
στόχους από τους αντίστοιχους φυτοπαθογόνους μύκητες μέσω της προώθησης της
αύξησης των φυτών. Από τη συνολική θεώρηση των αποτελεσμάτων των in vivo
δοκιμασιών βιοελέγχου αποδείχθηκε ότι αποτελεσματικότερος παράγοντας βιοελέγχου
του φυτοπαθογόνου μύκητα Rhizoctonia solani DSM843 ήταν το στέλεχος
στρεπτομύκητα GRE 25, που ανήκει στο είδος Streptomyces rochei, ενώ του
φυτοπαθογόνου μύκητα Fusarium oxysporum DSM62059 ήταν τα στελέχη GRE 25
(Streptomyces rochei) και OL 7 (Streptomyces sp.). Αποδοτικότερος τρόπος χρήσης
των παραγόντων βιοελέγχου in vivo δείχθηκε ότι ήταν η εκ των προτέρων κάλυψη
των φυτικών σπόρων με σπόρια των Στρεπτομυκήτων. Επιπλέον, προέκυψε ότι οι
στρεπτομύκητες GRE 25 (Streptomyces rochei) και OL 7 (Streptomyces sp.)
προωθούν τόσο τη φύτρωση όσο και τις υπόλοιπες παραμέτρους ανάπτυξης των φυτών
τομάτας και μπορούν να χαρακτηριστούν ως αυξητικοί παράγοντες για το φυτό αυτό.
Ο στρεπτομύκητας GRE 25 (Streptomyces rochei), ήταν ο ιδανικότερος παράγοντας
βιοελέγχου του Rhizoctonia solani σε όλες τις δοκιμασίες, χωρίς όμως να έχει τη
δυνατότητα προώθησης της αύξησης των φυτών φασολιάς.
Λέξεις-κλειδιά:
Βιοέλεγχος, Στρεπτομύκητες, Ακτινοβακτήρια , Rhizoctonia solani, Fusarium oxysporum
