Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Τσιχλάκης Κωνσταντίνος, Καθηγητής, Δοντά Αικατερίνη, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Γκριτζάλης Παναγιώτης, Επίκουρος Καθηγητής
Περίληψη:
ΣΚΟΠΟΣ
Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν η εκτίμηση των διαστάσεων και των ανατομικών
χαρακτηριστικών του ρινοϋπερωίου πόρου και του σύστοιχου παρειακού οστικού
πετάλου της φατνιακής ακρολοφίας με τη χρήση της Οδοντιατρικής Υπολογιστικής
Τομογραφίας (CBCT).
ΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ
Για την παρούσα αναδρομική μελέτη χρησιμοποιήθηκαν με τυχαία επιλογή 124
Οδοντιατρικές Υπολογιστικές Τομογραφίες (CBCT) ενοδόντων, μερικώς και ολικώς
νωδών ασθενών με ελεύθερο ιατρικό ιστορικό, στους οποίους επρόκειτο να
τοποθετηθεί τουλάχιστον ένα οστεοενσωματούμενο εμφύτευμα στην πρόσθια αισθητική
ζώνη. Οι ασθενείς με εμφανή παθολογία στην πρόσθια περιοχή της άνω γνάθου (όπως
η κύστη του ρινοϋπερωίου πόρου) δε συμπεριελήφθησαν στην παρούσα μελέτη. Για τη
δημιουργία των εικόνων CBCT χρησιμοποιήθηκε Οδοντιατρικός Υπολογιστικός
Τομογράφος New Tom VGi CBCT imaging unit (QR Systems, Verona, Italy), με
παραμέτρους λειτουργίας 3.66mA, 110kV και χρόνο έκθεσης 3.6sec. Τα ανατομικά
χαρακτηριστικά και οι διαστάσεις του ρινοϋπερωίου πόρου και του σύστοιχου
παρειακού οστικού πετάλου της φατνιακής ακρολοφίας της άνω γνάθου εκτιμήθηκαν
με βάση τις ανασυντεθειμένες οβελιαίες και μετωπιαίες CBCT εικόνες. Για τη
δημιουργία της εικόνας οβελιαίας τομής έγινε επιλογή της εγκάρσιας τομής στην
οποία απεικονίζονταν με σαφήνεια και ευκρίνεια όλα τα τοιχώματα του τομικού
τρήματος, παράλληλα με το επίπεδο που σχηματίζεται από την πρόσθια ρινική
άκανθα και τη σκληρή υπερώα. Οι μετρήσεις πραγματοποιήθηκαν από τρεις
παρατηρητές ειδικά εκπαιδευμένους στη Διαγνωστική και Ακτινολογία Στόματος. Οι
παράμετροι οι οποίες εκτιμούν τις διαστάσεις και τα ανατομικά χαρακτηριστικά
του ρινοϋπερωίου πόρου ήταν: Η διάμετρος του τομικού τρήματος, η διάμετρος του
ρινοϋπερωίου τρήματος, η διάμετρος της μεσότητας του πόρου, το μήκος του
ρινοϋπερωίου πόρου. Οι παράμετροι οι οποίες εκτιμούν τις διαστάσεις του
παρειακού οστικού πετάλου σε σχέση με το ρινοϋπερώιο πόρο μετρήθηκαν σε τρεις
διαφορετικές περιοχές σύμφωνα με: Το προστομιακό όριο του τομικού τρήματος, το
υπερώιο όριο του τομικού τρήματος, το όριο της μεσότητας του ρινοϋπερώιου
πόρου. Η μορφολογία του ρινοϋπερωίου πόρου εκτιμήθηκε και αξιολογήθηκε ως εξής:
Τύπου Α με ένα μόνο κανάλι, Τύπου Β με δύο παράλληλα κανάλια, Τύπου C με
παραλλαγές σχήματος «Υ» με ένα υπερώιο άνοιγμα (τομικό τρήμα) και δύο ή
περισσότερα ρινικά ανοίγματα (τρήματα του Stensen). Για την επεξεργασία των
δεδομένων χρησιμοποιήθηκε το IBM-SPSS 22 και το Minitab 16.1, ενώ ως προς τα
σχήματα χρησιμοποιήθηκε το MS Excel 2013 και το Statistica 10 Enterprise. Ως
προς την αξιοπιστία της παρ
ατήρησης (έλεγχος ποιότητας παρατήρησης) χρησιμοποιήθηκε ο στατιστικός έλεγχος
Cohen’s Kappa, Fleiss’ Kappa και Intra Class Correlation (I.C.C). Τα δεδομένα
υποβλήθηκαν σε Ανάλυση Διακύμανσης (ANOVA one-way), t-test και X2. Το γενικό
ελάχιστο επιθυμητό επίπεδο στατιστικής σημαντικότητας καθορίστηκε σε P0.05.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
Το δείγμα αποτελείτο από 57 άνδρες και 67 γυναίκες, με μέση ηλικία 48.73 ετών.
Η αξιοπιστία μεταξύ δύο παρατηρήσεων του ίδιου παρατηρητή (Intraobserver)
υπολογίστηκε μόνο για τον πρώτο παρατηρητή, παρουσιάζοντας εξαιρετική ποιότητα
συμφωνίας. Διαπιστώθηκε, επίσης, πολύ καλή έως εξαιρετική ποιότητα συμφωνίας
μεταξύ των παρατηρητών (Interobserver agreement). Όσον αφορά στη μορφολογία του
ρινοϋπερωίου πόρου παρουσιάστηκαν τα ακόλουθα ευρήματα: Το 56.5% των ασθενών
παρουσίαζε ένα μόνο κανάλι (μορφολογία Τύπου Α), το 25% των ασθενών παρουσίαζε
δύο παράλληλα κανάλια (μορφολογία Τύπου Β) και το 18.5% των ασθενών παρουσίαζε
πόρο σχήματος «Υ» (μορφολογία Τύπου C). Δύο ανεξάρτητοι πόροι εντοπίστηκαν στο
4% των ασθενών. Όσον αφορά στις διαστάσεις του ρινοϋπερωίου πόρου και του
σύστοιχου παρειακού οστικού πετάλου βρέθηκαν τα εξής: Η μέση τιμή τις διαμέτρου
του τομικού τρήματος ήταν 6.00mm, η μέση τιμή της διαμέτρου του ρινοϋπερωίου
τρήματος ήταν 3.10mm, η μέση τιμή της διαμέτρου στη μεσότητα του πόρου ήταν
2.04mm και η μέση τιμή του μήκους του πόρου ήταν 12.16mm, ενώ η κάτω, η μέση
και η άνω μέτρηση του σύστοιχου παρειακού οστικού πετάλου ήταν 6.86mm, 6.86mm
και 7.61mm αντίστοιχα. Διαπιστώθηκε στατιστικά σημαντική διαφορά όσον αφορά
στις διαστάσεις του ρινοϋπερωίου πόρου και του σύστοιχου παρειακού οστικού
πετάλου μεταξύ ανδρών και γυναικών, με τους άνδρες να εμφανίζουν κατά κανόνα
υψηλότερες τιμές σε όλες τις μετρημένες διαστάσεις. Η ύπαρξη ολικής νωδότητας
στην άνω γνάθο σχετίστηκε σε στατιστικά σημαντικό βαθμό με ελαττωμένο πάχος του
παρειακού οστικού πετάλου. Παρατηρήθηκε, επίσης, ότι η διάμετρος του τομικού
τρήματος παρουσίαζε συγκριτικά μεγαλύτερες τιμές όσον αφορά στον τύπο
ανατομικής μορφολογίας C του ρινοϋπερωίου πόρου, ακολουθούμενη από τους τύπους
Α και Β. Επιπλέον, ο τύπος Α εμφάνιζε το μεγαλύτερο μέσο όρο μήκους
ρινοϋπερωίου πόρου. Παρατηρήθηκε, επίσης, σε στατιστικά σημαντικό βαθμό ότι το
πάχος του παρειακού οστικού πετάλου ήταν υψηλότερο στις περιπτώσεις όπου και οι
2 κεντρικοί τομείς ήταν παρόντες, ενώ μειωνόταν σταδιακά στις περιπτώσεις
εκείνες όπου απουσίαζε ο ένας ή και οι δύο κεντρικοί τομείς.
ΣΥΖΗΤΗΣΗ-ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Η απεικόνιση του ρινοϋπερωίου πόρου με τη χρήση της Οδοντιατρικής Υπολογιστικής
Τομογραφίας (CBCT) παρέχει σημαντικές πληροφορίες σε σχέση με την ανατομία της
πρόσθιας περιοχής της άνω γνάθου. Το γεγονός αυτό επιτρέπει τη διενέργεια ενός
ακριβέστερου προεγχειρητικού απεικονιστικού ελέγχου, πριν την τοποθέτηση
οστεοενσωματούμενων εμφυτευμάτων στην πρόσθια αισθητική ζώνη. Διαπιστώθηκε
στατιστικά σημαντική συσχέτιση μεταξύ του φύλου και των διαστάσεων του
ρινοϋπερωίου πόρου και του σύστοιχου παρειακού οστικού πετάλου, με τις μέσες
τιμές να είναι κατά κανόνα υψηλότερες στους άνδρες. Διαπιστώθηκε, επίσης, ότι η
ύπαρξη ολικής νωδότητας στην άνω γνάθο σχετίστηκε σε στατιστικά σημαντικό βαθμό
με ελαττωμένο πάχος του παρειακού οστικού πετάλου. Η ανατομική μορφολογία του
ρινοϋπερωίου πόρου είχε μία στατιστικά σημαντική επίδραση στο μήκος του πόρου
και στη διάμετρο του τομικού τρήματος. Το πάχος του παρειακού οστικού πετάλου
βρέθηκε σε στατιστικά σημαντικό βαθμό μεγαλύτερο στις περιπτώσεις εκείνες όπου
και οι δύο κεντρικοί τομείς της άνω γνάθου ήταν παρόντες, ενώ μειωνόταν
σταδιακά όταν απουσίαζαν ο ένας ή και οι δύο κεντρικοί τομείς. Συμπερασματικά,
η ακριβής ερμηνεία όλων των δεδομένων απεικόνισης CBCT στην πρόσθια περιοχή της
άνω γνάθου παρέχει πολύτιμες πληροφορίες κατά την προεγχειρητική αξιολόγηση της
πρόσθιας αισθητικής ζώνης.
Λέξεις-κλειδιά:
πρόσθια άνω γνάθος, κωνικής δέσμης υπολογιστική τομογραφία, οδοντιατρική υπολογιστική τομογραφία, εμφυτεύματα, ρινοϋπερώιος πόρος
