Περίληψη:
Η παρούσα διπλωματική διατριβή εντάσσεται στα πλαίσια του μεταπτυχιακού
προγράμματος ειδίκευσης με τίτλο «Εφαρμοσμένη Περιβαλλοντική Γεωλογία» του
Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Το σελήνιο ανήκει στα μεταλλοειδή
με χαρακτηριστικές φυσικές και χημικές ιδιότητες, οι οποίες είναι ενδιάμεσες
μετάλλων και αμετάλλων, το οποίο συναντάται σε 4 οξειδωτικές καταστάσεις με
σθένη 6+, 4+, 2- και 0 (στοιχειακή μορφή). Το σελήνιο διαθέτει μεγάλο εύρος
εφαρμογών στη βιομηχανία, κυρίως στη στοιχειακή του μορφή. Βρίσκει εφαρμογή στη
βελτίωση της μηχανικής επεξεργασίας και πορώδους στο χάλυβα, στον αποχρωματισμό
και χρώση γυαλιού, καταλύτης, χημικά αντιδραστήρια, λιπαντικά και φάρμακα.
Λόγω των μοναδικών ημιαγωγικών ιδιοτήτων του, το σελήνιο υψηλής καθαρότητας
χρησιμοποιείται στη ξηρογραφία, σε φωτοηλεκτρικά κύτταρα, ανορθωτές και ηλιακά
κύτταρα.
Η αντιοξειδωτική ικανότητα του σεληνίου το καθιστά απαραίτητο για την ανθρώπινη
υγεία. Ποσότητες ίχνους σεληνικού (selenate) ή σεληνιώδους (selenite) νατρίου,
προστίθενται σε ζωοτροφές πουλερικών, χοίρων, βοοειδών και γαλακτοπαραγωγικών
βοοειδών, προς κάλυψη των ημερήσιων διατροφικών απαιτήσεων σε σελήνιο.
Δεδομένου ότι η κινητικότητα και πρόσληψη του σεληνίου από τα φυτά και τους
ζωικούς οργανισμούς καθορίζεται σημαντικά από εδαφικούς παράγοντες, οι οποίοι
συμβάλλουν στη βιοδιαθεσιμότητά του, η καλλιέργεια δύο φυτικών ειδών (τριφύλλι
και μαρούλι) σε όξινο και αλκαλικό περιβάλλον, ώστε να μελετηθεί η εδαφική
οξύτητα ως ένας από τους κρισιμότερους δείκτες αλληλεπίδρασης μεταξύ εδαφικού
διαλύματος και φυτικού είδους, απετέλεσε αντικείμενο της παρούσας έρευνας. Η
καλλιέργεια έγινε σε θερμοκήπιο υπό ελεγχόμενες συνθήκες περιβάλλοντος, του
Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών. Στις καλλιέργειες αυτές έγινε προσθήκη
σεληνίου (sodium selenate Na2SeO4 1 M) σε δύο στάδια δόσεων, συγκέντρωσης 5
ppm η καθεμία, με χρονική διαφορά δύο μηνών περίπου, ώστε να διερευνηθεί η
απορρόφηση σεληνίου μέσω φυτικών ιστών καλλιεργειών, κατάλληλες προς ανθρώπινη
και ζωική χρήση. Τα δείγματα καλλιεργειών διαχωρίσθηκαν ανάλογα με το εδαφικό
υπόστρωμα ανάπτυξής τους, σε όξινο και αλκαλικό περιβάλλον. Για την καλύτερη
σύγκριση τιμών σεληνίου σε έδαφος και φυτικούς ιστούς, όπως επίσης την επίτευξη
αξιόπιστων αποτελεσμάτων, το σύνολο των δειγμάτων κάθε καλλιέργειας περιείχε
δείγματα ως μάρτυρες και ως επαναλήψεις. Οι μετρήσεις οι οποίες προήλθαν από
εδάφη και φυτικούς ιστούς, έδειξαν αξιοσημείωτη διαφορά απορρόφησης σεληνίου
ανάλογα την καλλιέργεια. Συγκεκριμένα η καλλιέργεια τριφυλλιού (βλαστοί και
ρίζες) σημείωσε τα υψηλότερα ποσοστά σεληνίου, σε όξινες εδαφικές συνθήκες,
αντίθετα προς τα φυτάρια μαρουλιού, τα οποία απορρόφησαν το βιοδιαθέσιμο
σελήνιο σε αλκαλικές συνθήκες. Από τον συνδυασμό της πειραματικής διαδικασίας
και των τιμών του σεληνίου που προσδιορίστηκαν στο σύνολο των δειγμάτων φυτών
συνάγεται ότι το όξινο εδαφικό υπόστρωμα είναι καταλληλότερο για την απορρόφηση
του σεληνίου κατά την καλλιέργεια του τριφυλλιού, Αντίθετα, από την καλλιέργεια
του μαρουλιού, συνάγεται ότι βέλτιστο φάσμα πεδίου τιμών pH είναι η αλκαλική
περιοχή, ώστε να επιτευχθεί υψηλότερη απόδοση συσσώρευσης σεληνίου.
Λέξεις-κλειδιά:
Σελήνιο, Τριφύλλι , Μαρούλι, Βιοσυσσώρευση, Εδαφική οξύτητα
