Περίληψη:
Το 2000 ο Lerman κάνει λόγο για την κοινωνική στροφή στη Διδακτική των
Μαθηματικών, την οποία προσδιορίζει ως «την εμφάνιση, εντός του πλαισίου της
Διδακτικής των Μαθηματικών, θεωριών, που αντιμετωπίζουν το [μαθηματικό] νόημα,
τη σκέψη και την αιτιολόγηση ως προϊόντα της κοινωνικής δραστηριότητας». Έκτοτε
το νόημα του «κοινωνικού» παύει να γίνεται αντιληπτό ως απλώς η διάδραση
ανάμεσα στα γνωστικά υποκείμενα ή η ανάπτυξη «κοινωνικών» προσανατολισμών στην
έρευνα, στο πλαίσιο ουμανιστικών και δημοκρατικών θεωρήσεων. Νέες θεωρήσεις
εμφανίζονται, με ιδιαίτερα σημαντικές τις μεταδομιστικές και τις ψυχαναλυτικές
-κυρίως λακανικές-, και συνομιλούν με το κριτικό ρεύμα που από καιρό έχει θέσει
το ζήτημα της ισότητας και του αντιρατσισμού στη μαθηματική εκπαίδευση. Η
έρευνα πλέον προσδιορίζεται ως εγγενώς πολιτική, δεδομένου ότι καλείται να
διερευνήσει και να αποδομήσει τις φυσικοποιημένες αλήθειες που διασχίζουν τη
μαθηματική εκπαίδευση, να αναλύσει τις κυρίαρχες πρακτικές που κατασκευάζουν
μύθους και συλλογικά φαντασιακά, να επεξεργαστεί νέες ερμηνείες και να
επιχειρήσει την επανοηματοδότηση των πραγμάτων. Επιπλέον ο πολιτικός χαρακτήρας
της έρευνας συνδέεται με την επιτελεστική της λειτουργία: τα αποτελέσματά της
καθορίζουν τις κοινωνικές πρακτικές που σχετίζονται με τη μαθηματική εκπαίδευση
την ίδια στιγμή που αποκλείουν άλλες δυνατότητες. Η παρούσα εργασία εστιάζει
στα ζητήματα τα οποία συγκροτούν τη φυσιογνωμία του κοινωνικοπολιτικού
ρεύματος, που πλέον είναι διακριτό στο πλαίσιο της Διδακτικής των Μαθηματικών.
Η κρίσιμη εναλλακτική ιδέα για τη μαθηματική εκπαίδευση εδράζεται στη
γενικότερη σύλληψη του χώρου της εκπαίδευσης όχι απλώς ως πεδίου μεταβίβασης
της γνώσης αλλά, κυρίως, ως πεδίου διακυβέρνησης του παιδιού, του έφηβου, του
ενήλικου. Ο μαθητής δεν «ακούει» απλώς, ούτε συμμετέχει απλώς σε μαθησιακές
δραστηριότητες κυρίως επιτελεί. Γεγονός που σημαίνει ότι επαναλαμβάνει, και
διαρκώς επαναλαμβάνει κανόνες και τελετουργικά, τα οποία τον μαθαίνουν -μαζί με
τα μαθηματικά- τρόπους να σκέφτεται και να συμπεριφέρεται, να ερμηνεύει τα
πράγματα και να κατανοεί τον κόσμο. Στο πλαίσιο αυτό ταξινομήσεις και
κατηγορίες που αφορούν διδάσκοντες και διδασκόμενους καθώς και αδιαμφισβήτητες
«αλήθειες» σχετικά με την ικανότητα, τη νοημοσύνη, την αριστεία, τη σχολική
«επιτυχία» και «αποτυχία» τίθενται εκ νέου υπό διερεύνηση. Ούτε καν η
«σημαντικότητα» των μαθηματικών και η θέση που αυτά κατέχουν στο σχολικό
πρόγραμμα δεν παραμένουν εκτός συζήτησης. Συγχρόνως ιδιαίτερο βάρος αποδίδεται
στη μελέτη των επιπτώσεων των νεοφιλελεύθερων εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων που
υπάγουν τη γνώση στην επιχειρησιακή λογική και μετατρέπουν την εκπαίδευση σε
εμπόρευμα. Τα μαθηματικά, σε μια περίοδο που η μέτρηση και η σύγκριση γίνονται
σημαντικά πολιτικά εργαλεία διακυβέρνησης, καλούνται να παίξουν έναν ιδιαίτερο
ρόλο. Το κοινωνικοπολιτικό ρεύμα στη Διδακτική των Μαθηματικών αξιοποιεί τις
σύγχρονες θεωρήσεις για να κατασκευάσει νέες ερευνητικές μεθοδολογίες και να
προβάλλει εναλλακτικές ερμηνείες και νοηματοδοτήσεις.
Λέξεις-κλειδιά:
Μεταδομισμός, Κυβερνησιμότητα, Επιτελεστικότητα, Διδακτική Μαθηματικών, Κοινωνικοπολιτική στροφή
