Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Μήτσης Ι. Επίκ. Καθηγητής (Επιβλέπων), Ζαμπετάκη Α. Ομότ. Καθηγήτρια, Σταματάκης Μ. Καθηγητής
Περίληψη:
Στο Δήμο Ασπροπύργου, στη θέση «Κακή Ράχη» απαντάται σιδηρονικελιούχο
μετάλλευμα, υπερκείμενο ασύμφωνα Τριαδικής σειράς ασβεστολίθων και δολομιτών
και υποκείμενο επικλυσιγενούς σειρας Κρητιδικών ασβεστολίθων της πλατφόρμας
Ανατολικής Ελλάδος. Πρόκειται για λατεριτικό ιζηματογενές μετάλλευμα το οποίο
προέρχεται από εξαλλοίωση οφιολίθων και πληρεί καρστικά έγκοιλα των
τριαδικοϊουρασικών ασβεστολίθων. Μικροπαλαιοντολογικά δεδομένα προσδίδουν στην
επικλυσιγενή ακολουθία ηλικία Ανώτερου Κενομανίου.
Ο προσδιορισμός της ηλικίας των επικλυσιγενών ασβεστολίθων σε Άνω Κενομάνιο
στηρίχθηκε στην παρουσία χαρακτηριστικών βενθονικών τρηματοφόρων σε λεπτές
τομές επί δειγμάτων προερχόμενα από πυρήνες δειγματοληπτικής γεώτρησης που
έχουν ανορυχθεί στην εν λόγω θέση. Μελέτη των φάσεων αποδεικνύει νηριτική
ιζηματογένεση με το περιβάλλον απόθεσης τους να είναι αβαθής εσωτερική
πλατφόρμα.
Για τη μικροπαλαιοντολογική μελέτη και τη φωτογράφιση των λεπτοτομών
χρησιμοποιήθηκε οπτικό μικροσκόπιο και ψηφιακή φωτογραφική μηχανή του Τομέα
Ιστορικής Γεωλογίας και Παλαιοντολογίας του ΕΚΠΑ.
Για τη μελέτη της ορυκτολογικής σύστασης του μεταλλεύματος καθώς και των
ορυκτών αυτού χρησιμοποιήθηκε πολωτικό μικροσκόπιο καθώς και μέθοδοι όπως
χημικές αναλύσεις με XRF, PXRD ορυκτολογικές αναλύσεις, παρατηρήσεις και
μικροαναλύσεις με χρήση SEM και SEM-EDS. Για την εκτίμηση της ορυκτολογικής
ημιποσοτικής σύστασης των δειγμάτων ελήφθησαν υπόψη τα αποτελέσματα του
λογισμικού TOPAS, v. 3.0.
Τα μελετηθέντα υλικά περιέλαβαν δείγματα τόσο από ερευνητικά σκάμματα όσο και
από πέντε δειγματοληπτικές γεωτρήσεις που είχαν ανορυχθεί στην περιοχή μελέτης
από την εταιρεία Α.Ε. ΤΣΙΜΕΝΤΩΝ ΤΙΤΑΝ.
Η μελετηθείσα μεταλλοφορία μπορεί να χαρακτηρισθεί ως ιζηματογενές
Fe-Ni-ούχο μετάλλευμα πισσολιθικού και συμπαγούς τύπου. Το μετάλλευμα
συνίσταται κυρίως από χαλαζία, με ενδεικτική μέση τιμή στα εξεταζόμενα δείγματα
της τάξεως του 55% και από ορυκτά του σιδήρου τα οποία έχουν αντίστοιχα μια
ενδεικτική μέση συμμετοχή 30% περίπου. Εξ’ αυτών των ορυκτών, στα κύρια ορυκτά
συστατικά κατατάσσεται ο αιματίτης που συναντάται είτε με τη μορφή πισσολίθου
είτε με τη μορφή συνδετικής ύλης και ο γκαιτίτης που συγκεντρώνεται κατά βάση
στην κύρια μάζα. Ο μαγνητίτης αντίθετα εμφανίζει μικρότερα ποσοστά συμμετοχής
όπως και τα φυλλοπυριτικά ορυκτά κυρίως του χλωρίτη, ιλλίτη, καολινίτη,
σερπεντίνη και μοντμοριλλονίτη τα οποία συγκεντρώνονται κυρίως στη συνδετική
ύλη του μεταλλεύματος. Εμφανής και η παρουσία χρωμίτη ή χρωμιούχου σπινέλιου
κυρίως με τη μορφή κλαστικών κόκκων.
Χημικές αναλύσεις του μεταλλεύματος έδωσαν μέση περιεκτικότητα σε Ni 0,71%
κυμαινόμενη από 0,28% έως 1,45%. Ο κύριος φορέας του Ni είναι ο νικελιούχος
χλωρίτης και δευτερευόντως ο αιματίτης και ο γκαιτίτης, όπως προκύπτει από τις
μικροαναλύσεις με τη χρήση του SEM-EDS. Παρόλο που τα ορυκτά του σιδήρου δεν
εμφανίζουν μεγάλη περιεκτικότητα σε Ni, λόγω της μεγάλης τους συμμετοχής στο
μετάλλευμα όπως προέκυψε από το λογισμικό TOPAS, η συμβολή τους στη συνολική
περιεκτικότητα του Ni στο μετάλλευμα δεν είναι αμελητέα.
Για την τρισδιάστατη απεικόνιση των σχηματισμών που σχετίζονται με τη
μεταλλοφορία και τον προσδιορισμό των αποθεμάτων του λατερίτη στην περιοχή
μελέτης έγινε χρήση των ακόλουθων προγραμμάτων: Cad Microstation Descartes
V8.2.1, Autocad Map ver 13.25.1, ArcGIS 10.1 και GIS ArcInfo Esri 13.51. Το
ψηφιακό μοντέλο εδάφους έγινε με τη φωτογραμμετρική μέθοδο σε ψηφιακό
φωτογραμμετρικό σταθμό.
Ορίστηκαν ζώνες επιρροής των γεωτρήσεων, καθορίστηκε ο κανόνας της
κατηγοριοποίησης του μεταλλεύματος σε ποιότητες σε σχέση με την περιεκτικότητα
του στοιχείου που μελετάται και καθορίστηκαν ορίζοντες μεταλλοφορίας με βάση
τις χημικές αναλύσεις των δειγμάτων που συλλέχθηκαν από τους πυρήνες πέντε
δειγματοληπτικών γεωτρήσεων. Με οδηγό την περιεκτικότητα σε Ni καταρχήν και του
Fe κατά δεύτερον υπολογίστηκαν τα ενδεικτικά αποθέματα του σιδηρονικελιούχου
μεταλλεύματος σε περιοχή έκτασης 100 στρεμμάτων. Η περιοχή αυτή περιλαμβάνει
τις εν λόγω δειγματοληπτικές γεωτρήσεις και ένα ερευνητικό σκάμμα. Με τη χρήση
των προαναφερθέντων λογισμικών και σύμφωνα με τα παραπάνω κατασκευάστηκαν
στερεομετρικές όψεις των μεταλλοφόρων και μη οριζόντων και υπολογίστηκαν τα
ενδεικτικά αποθέματα που ανέρχονται σε 1.425.060m3. Από αυτά τα 66.887m3
αφορούν αποθέματα μεταλλεύματος με περιεκτικότητα σε Ni0.9% κ.β. και τα
υπόλοιπα 1.358.173m3 αφορούν κυμαινόμενης περιεκτικότητας σε Ni μετάλλευμα με
κάτω όριο το 0.5% και άνω όριο το 0,9% κ.β. σε Ni.
Τέλος δόθηκε έμφαση στον προσδιορισμό της περιεκτικότητας του μεταλλεύματος σε
σπάνιες γαίες, χωρίς ωστόσο να διαπιστωθούν αξιόλογες συγκεντρώσεις στις θέσεις
δειγματοληψίας που επιλέχθηκαν και για τα συγκεκριμένα δείγματα που αναλύθηκαν.
Λέξεις-κλειδιά:
Ασπρόπυργος, Λατερίτης, Παλαιοπεριβάλλον, Αποθέματα
