Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Νικολαΐς Πουλή Αναπλ. Καθηγ.(Επιβλέπουσα), Γ. Φώσκολος Καθηγ., Π. Μαράκος Καθηγ.
Περίληψη:
Η συγκεκριμένη διπλωματική εργασία είχε σκοπό το σχεδιασμό και τη σύνθεση νέων
τρικυκλικών νουκλεοζιτών με πιθανή κυτταροστατική δράση. Τα νουκλεοτίδια είναι
οι δομικές μονάδες των νουκλεϊνικών οξέων και διαδραματίζουν ενεργό ρόλο σε
πολλές μεταβολικές διεργασίες. Η μελέτη των συνθετικών παραγώγων τους αποτελεί
σημαντικό πεδίο έρευνας για τις βιολογικές επιστήμες, και πολλά από αυτά
βρίσκουν ευρεία εφαρμογή στη θεραπευτική, κυρίως ως αντι-ιϊκά και αντικαρκινικά
φάρμακα.
Τα καρκινικά κύτταρα έχουν την τάση να διαφοροποιούνται αδιάκοπα και άτακτα και
γι’ αυτό το λόγο, τα φάρμακα στοχεύουν στην ενεργοποίηση της απόπτωσής τους. Οι
κυτοκινίνες αποτελούν φυτορμόνες που επάγουν την κυτταρική διαίρεση και
διαφοροποίηση. Η λειτουργία τους αυτή προκάλεσε το επιστημονικό ενδιαφέρον, με
σκοπό την ανάπτυξη ενώσεων, που πιθανώς να επιδιορθώνουν τις δυσλειτουργίες της
κυτταρικής διαίρεσης και διαφοροποίησης στα ζωικά κύτταρα, όπως συμβαίνει στην
περίπτωση του καρκίνου. Είναι γνωστό ότι τα ριβονουκλεοτιδικά παράγωγά τους,
φυσικά και συνθετικά, αναστέλλουν τον πολλαπλασιασμό των καρκινικών κυττάρων,
μέσω της εκλεκτικής ενεργοποίησης της απόπτωσης και της ταυτόχρονης αναστολής
της μετάβασης G1/S του κυτταρικού κύκλου.
Με βάση τα παραπάνω, παρασκευάσθηκαν ορισμένα μη κλασσικά παράγωγα αδενοσίνης,
με σκοπό να μελετηθεί η πιθανή κυτταροστατική δράση τους. Τα νέα μόρια φέρουν
τρικυκλικό σκελετό με δομική συνάφεια προς το σύστημα της πουρίνης και
υποκατεστημένη αμινομάδα σε αντιστοιχία με δραστικές κυτοκινίνες. Τα παράγωγα
αυτά συντέθηκαν χρησιμοποιώντας ως πρώτη ύλη την 2,6-διαμινοπυριδίνη από την
οποία με διαδοχική ακετυλίωση, νίτρωση, εκλεκτική απακετυλίωση, αναγωγή της
νιτρομάδας, προέκυψε ενδιάμεση ο-διαμίνη. Από την τελευταία σχηματίστηκε
αρχικά η αντίστοιχη ιμιδαζολοπυριδίνη, η οποία με νίτρωση, αναγωγή και επίδραση
γλυοξάλης έδωσε την ιμιδαζο[4’,5’:5,6]πυριδο[2,3-b]πυραζίνη. Το μόριο αυτό
γλυκοζυλιώθηκε προς τα δύο δυνατά ισομερή θέσης. Ακολούθησε χλωρίωση στη θέση 9
και πυρηνόφιλη προσβολή του χλωρίου από κατάλληλες αμίνες, για να παραληφθούν
τα τελικά προϊόντα.
Λέξεις-κλειδιά:
Ιμιδαζο[4’, 5’:5, 6]πυριδο[2, 3-b]πυρα-ζιν, Ανάλογα αδενοσίνης, Κυτοκινίνες, Νουκλεοζίτες
