Κατεύθυνση Βυζαντινή Μουσικολογία
Βιβλιοθήκη Φιλοσοφικής Σχολής

2017-04-24

2017

Κουτράκος Παναγιώτης

Αχιλλέας Χαλδαιάκης, Καθηγητής, Τμήμα Μουσικών Σπουδών, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Θωμάς Αποστολόπουλος, Αναπληρωτής καθηγητής, Τμήμα Μουσικών Σπουδών, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Δημήτριος Μπαλαγεώργος, Αναπληρωτής καθηγητής, Τμήμα Μουσικών Σπουδών, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Εξηγητική σπουδή στο Αναστασιματάριο των κωδίκων Μεταμορφώσεως 206 και Ξηροποτάμου 374: Οι ενότητες των χρωματικών ήχων

Ελληνικά

Εξηγητική σπουδή στο Αναστασιματάριο των κωδίκων Μεταμορφώσεως 206 και Ξηροποτάμου 374: Οι ενότητες των χρωματικών ήχων

Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ύλη του γνωστού μουσικού βιβλίου του Αναστασιματαρίου ανθολογείται στους κώδικες Μεταμορφώσεως 206 & Ξηροποτάμου 374. Η παρούσα έρευνα ουδόλως αναλώνεται στα περί της πατρότητας του εν λόγω μουσικού υλικού οίκοθεν αναδυόμενα ερωτήματα. Στον πρώτο κώδικα καταγράφεται μελοποιημένη πληρεστάτη η κατ’ ήχον εσπερινή και ορθρινή, αλλ’ ακόμη και εκείνη του μεσονυκτικού, αναστάσιμη υμνολογία της Κυριακής, ενώ στον δεύτερο θησαυρίζεται μικρό μόνον μέρος του ίδιου υμνογραφικο-μουσικού υλικού. Η εξηγητική ενασχόληση, αποκλειστικά με το μελικό υλικό των χρωματικών ήχων (δευτέρου & πλαγίου του δευτέρου), συγκριτικά εξεταζομένου εν προκειμένω βάσει των ανάλογων καταγραφών του στα επισημανθέντα δύο χειρόγραφα, επιτρέπει την εξαγωγή χρησιμοτάτων παρατηρήσεων και επωφελεστάτων συμπερασμάτων, σχετικών με τα ακόλουθα ζητήματα:
 Μετρική και μελική δομή των επιμέρους υμνογραφικών και μουσικών κειμένων: το ζήτημα προσεγγίζεται μέσα από σχετικούς αναλυτικούς πίνακες, όπου σαφώς εμφαίνεται η σε (ποιητικές και μουσικές) φράσεις κατάτμηση του πηγαίου υλικού• παρόμοια, κριτική, προσέγγιση επιτρέπει την επισήμανση αρχικά και τον σχολιασμό στη συνέχεια των πιθανώς υφιστάμενων (μετρικών και μελικών) ομοιοτήτων ή διαφορών, άρα και την αναζήτηση των ουσιαστικών αιτίων εμφάνισης στο δεδομένο πηγαίο υλικό ανάλογων «διττογραφιών»
 Συγκριτική μορφολογική ανάλυση εκατέρων των πηγών, με εύλογη έμβαση στο ανθολογούμενο στον κώδικα Μεταμορφώσεως 206 επιπλέον μουσικό υλικό. Η παραδιδόμενη μουσική πληροφορία αποδομείται (μικροδομικά και μακροδομικά, αντίστοιχα) στους επιμέρους σχηματισμούς και γραμμές της και αναλύεται μορφολογικά. Δεν παραμένει, παρενθετικά, ασχολίαστο εδώ και το ερώτημα της συνθετικής ταυτότητας: πρόκειται για ομοειδείς μουσικές ιδέες και ποιά η αναλογία της ομοιότητάς τους; Ή, αντιθέτως: υφίστανται διαφοροποιήσεις και κατά πόσον αυτές παραμένουν στο επιφανειακό επίπεδο της σημειογραφικής διατύπωσης ή εκτείνονται βαθύτερα σ’ εκείνο της συνθετικής δομής;
Βάσει των παραπάνω επιχειρείται, τέλος, μια καινοφανής εξηγητική προσέγγιση εφ’ όλου του εξεταζόμενου μουσικού υλικού. Το τελευταίο επαναδιατυπώνεται κατά τη σημειογραφία της νέας μεθόδου, ιδιαίτερα δε κατά μεταγραφή που ερείδεται σε πρωτογενή εξηγητική σπουδή των συνολικά καταγεγραμμένων επιμέρους μουσικών σχηματισμών και γραμμών του. Η εν λόγω εξηγητική προσέγγιση διέπεται, εξ ορισμού, από χαρακτήρα πυκνό και συντηρητικό, κατά το δυνατόν πλησιέστερο σ’ εκείνον την πρωτότυπης σημειογραφικής διατύπωσης. Η όλη προσπάθεια κατακλείεται, υπαινικτικά και δειγματικά, με σύγκριση της νέας αυτής εξηγητικής πρότασης προς χειρόγραφο και έντυπο μουσικό υλικό του ιδίου γένους και ύφους, προκειμένου όχι μόνον να διευκολυνθούν περαιτέρω αναστοχασμοί πάνω στο φαινόμενο της λεγομένης εξήγησης, αλλά και να ανιχνευθούν συσχετισμοί ανάμεσα στο εξετασθέν μελωδικό υλικό και άλλες ομόλογες καταγεγραμμένες (αναλυτικότερες ή πάντως διαφορότροπες) ιστορικές σημειογραφικές και μελικές προτάσεις.

Καλές Τέχνες - Ψυχαγωγία

εξηγητική προσέγγιση, εξήγηση, Αναστασιματάριο

Όχι

0

Ναι

23

308

Δεν επιτρέπεται η πρόσβαση στο αρχείο. H πρόσβαση επιτρέπεται μόνο εντός του δικτύου του ΕΚΠΑ.

https://pergamos.lib.uoa.gr/uoa/dl/object/1450091