Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Θεοδωράκου Κ., Καθηγήτρια, ΤΕΦΑΑ, ΕΚΠΑ
Κουτσούκη Δ., Καθηγήτρια, ΤΕΦΑΑ, ΕΚΠΑ
Σκορδίλης Ε., Επίκουρος Καθηγητής, ΤΕΦΑΑ, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Η νοητική αναπηρία φαίνεται να υπάρχει ήδη από τα πρώτα βήματα του ανθρώπου πάνω στη γη. Από την ως τώρα έρευνα στον τομέα της νοητικής αναπηρίας έχει καταδειχθεί ότι η συμμετοχή των ατόμων με νοητική αναπηρία στη φυσική δραστηριότητα είναι ελάχιστη, λόγω συγκεκριμένων χαρακτηριστικών τους, όπως για παράδειγμα η παχυσαρκία, η έλλειψη συντονισμού και αυτονομίας στην μετακίνηση και το χαμηλό επίπεδο φυσικών ικανοτήτων. Ειδικότερα, τα παιδιά με νοητική αναπηρία επιδεικνύουν πολύ συχνά αρνητική στάση ως προς την άσκηση και γενικά ως προς την φυσική δραστηριότητα. Ως αποτέλεσμα, η κινητική τους ανάπτυξη είναι περιορισμένη σε σχέση με την τυπική κινητική ανάπτυξη. Όμως, έχει ερευνητικά καταδειχθεί, ότι η συμμετοχή στην άσκηση συνιστά σημαντικό παράγοντα για τη βελτίωση της φυσικής καθώς και της ψυχικής κατάστασης των ατόμων με νοητική αναπηρία, ενώ αντίθετα, η μη συμμετοχή τους είναι ιδιαίτερα επιζήμια. Οι μαθητές και μαθήτριες με νοητική αναπηρία θα πρέπει να συμμετέχουν σε οργανωμένα σχολικά προγράμματα Φυσικής Αγωγής. Όμως, η επίδραση προγραμμάτων Φυσικής Αγωγής στην κινητική επάρκεια μαθητών/ τριών με ήπια νοητική αναπηρία δεν έχει εξεταστεί εκτεταμένα στη χώρα μας και διεθνώς. Η παρούσα έρευνα σχεδιάσθηκε για να καλύψει το παραπάνω ερευνητικό κενό σε παιδιά με ήπια νοητική αναπηρία στην ευρύτερη περιοχή της Αθήνας.
Σκοπός της συγκεκριμένης έρευνας ήταν η εφαρμογή και αποτίμηση ενός παρεμβατικού προγράμματος Φυσικής Αγωγής στην κινητική επάρκεια παιδιών δημοτικού σχολείου, ηλικίας 6 - 14 χρονών, με ήπια νοητική αναπηρία τα οποία φοιτούσαν σε δημόσια ειδικά σχολεία του νομού Αττικής. Η παρούσα έρευνα διεξήχθη σε δύο ειδικά δημοτικά σχολεία παιδιών με ήπια νοητική αναπηρία, μέσης ηλικίας 129,26 μηνών, από τα οποία το ένα αποτέλεσε την πειραματική ομάδα (Π.Ο.) (Ν = 22) και το δεύτερο, αποτέλεσε την ομάδα ελέγχου (Ο.Ε.) (Ν = 17). Το πρόγραμμα παρέμβασης είχε διάρκεια 8 εβδομάδες, ενώ χρειάστηκαν και 3 ακόμη εβδομάδες για να ολοκληρωθούν οι μετρήσεις. Η συχνότητα ήταν 2 φορές την εβδομάδα, με 16 συνολικά 45λεπτα μαθήματα και βασίστηκε στο Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών του Σχολείου, στη θεωρία προσαρμογών της Sherrill (2004) και στις αρχές αναπτυξιακής προσέγγισης της Φυσικής Αγωγής (Gallahue & Ozmun, 2002). Για την αξιολόγηση της κινητικής επάρκειας χρησιμοποιήθηκε το Bruininks-Oseretsky Test of Motor Proficiency (BOTMP-SF) (Short Form) (Bruininks, 1978) και οι μέτρησεις έλαβαν χώρα στην αρχή, στην μέση και στο τέλος του προγράμματος. Η στατιστική επεξεργασία και ανάλυση έγινε με το SPSS 17. Συγκεκριμένα, εξετάσθηκε με πολυμεταβλητική 2x3 ανάλυση διασποράς, η αλληλεπίδραση μεταξύ πειραματικής συνθήκης (Π.Ο. & Ο.Ε.) και χρόνου (αρχή, μέση και τέλος) ως προς τις επιδόσεις στις εξαρτημένες μεταβλητές (ΒΟΤΜΡ-SF).
Τα ευρήματα της έρευνας έδειξαν ότι: (α) το παρεμβατικό πρόγραμμα είχε στατιστικά σημαντική επίδραση στην κινητική επάρκεια συνολικά των παιδιών με ήπια νοητική αναπηρία, (β) τα αποτελέσματα ήταν στατιστιικά σημαντικά σε 3 από τις 8 μεταβλητές του ΒΟΤΜΡ-SF (ταχύτητα και ευκινησία, ισορροπία και οριζόντιο άλμα χωρίς φόρα), ενώ τη στατιστική σημαντικότητα πλησίασε και ο αμφίπλευρος συντονισμός. Τη μεγαλύτερη επίδραση από τις 3 παραπάνω μεταβλητές εμφάνισε η ταχύτητα και η ευκινησία (F = 5.799, p = .007, η2 = .244), ενώ τη μικρότερη παρουσίασε το οριζόντιο άλμα χωρίς φόρα (F = 3.423, p = .038, η2 = .085). Αντίθετα, το πρόγραμμα παρέμβασης δεν φάνηκε να έχει στατιστική σημαντικότητα σε 4 από τις 8 μεταβλητές του ΒΟΤΜΡ-SF, στο συντονισμό άνω άκρων, την ταχύτητα αντίδρασης, τον οπτικοακουστικό συντονισμό και την ταχύτητα και ευκινησία των άνω άκρων.
Συνολικά, το παρεμβατικό πρόγραμμα είχε θετική επίδραση στην κινητική επάρκεια με μεγαλύτερη βελτίωση στις δεξιότητες αδρής κίνησης. Προτείνεται λοιπόν, η χρήση τέτοιων προγραμμάτων στο μάθημα της Φυσικής Αγωγής καθώς και επανάληψη αντίστοιχων ερευνών και σε άλλα δείγματα, σε τάξεις ένταξης κ.α.
Λέξεις-κλειδιά:
πρόγραμμα παρέμβασης, πρόγραμμα Φυσικής Αγωγής, ήπια νοητική αναπηρία, BOTMP-SF, θεωρία προσαρμογών
