Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Καρτερολιώτης Κ., Επίκουρος Καθηγητής, ΤΕΦΑΑ, ΕΚΠΑ
Γελαδάς Ν., Επίκουρος Καθηγητής, ΤΕΦΑΑ, ΕΚΠΑ
Συντώσης Λ., Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Διατροφής και Διαιτολογίας, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο
Περίληψη:
Σκοπός: Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν η αξιοπιστία και εγκυρότητα της ελληνικής έκδοσης του ερωτηματολογίου «Ανάκληση Χθεσινής Φυσικής Δραστηριότητας» (ΑΧΦΔ), η αξιολόγηση της φυσικής δραστηριότητας (ΦΔ) και των διατροφικών συνηθειών (ΔΣ) παιδιών από αστικές και αγροτικές περιοχές του Ν. Ευβοίας, η διερεύνηση των μεταβλητών αυτών και τέλος, η εξέταση των παιδιών με υψηλό και χαμηλό επίπεδο ΦΔ ως προς τις διατροφικές τους συνήθειες.
Μέθοδος: Οι δοκιμαζόμενοι ήταν 443 μαθητές (226 αγόρια και 217 κορίτσια) Δ΄, Ε΄ και ΣΤ΄ τάξης Δημοτικού Σχολείου. Η ΦΔ των παιδιών αξιολογήθηκε με (α) το ερωτηματολόγιο «Ανάκληση Χθεσινής Φυσικής Δραστηριότητας» (ΑΧΦΔ) και (β) τον δραστηριογράφο «Computer Science Applications, CSA», ενώ οι ΔΣ με το «Ερωτηματολόγιο Συχνότητας Κατανάλωσης Τροφίμων» (ΕΣΚΤ). Τα παιδιά συμπλήρωσαν το «ΑΧΦΔ» τρεις φορές, καταγράφοντας τις ΦΔ της προηγούμενης ημέρας, στις οποίες συμμετείχαν εκτός των ωρών του σχολείου. Για το ίδιο χρονικό διάστημα 30 παιδιά φόρεσαν τον CSA με στόχο τον έλεγχο της εγκυρότητας του ερωτηματολογίου «ΑΧΦΔ». Η στατιστική ανάλυση περιελάμβανε παραμετρικές και απαραμετρικές συσχετίσεις μεταξύ των μεταβλητών και μια σειρά από MANOVA΄s για τον έλεγχο διαφορών μεταξύ των ανεξάρτητων μεταβλητών (φύλο, τάξη, τόπος διαμονής) ως προς τη ΦΔ και τις ΔΣ.
Αποτελέσματα: Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι το ερωτηματολόγιο «ΑΧΦΔ» είναι ένα αξιόπιστο και έγκυρο όργανο αξιολόγησης μέτριων ΦΔ παιδιών ηλικίας 10-12 ετών. Μέσω της πολυμεταβλητής ανάλυσης διακύμανσης (ΜANOVA) βρέθηκαν στατιστικά σημαντικές διαφορές μεταξύ αγοριών και κοριτσιών στο σύνολο των METs (F=13,227, p<0,001 και στον αριθμό των έντονων ΦΔ (F=11, 595, p<0,001), με τα αγόρια να υπερέχουν από τα κορίτσια. Τα παιδιά από αστικές περιοχές συμμετείχαν σε περισσότερες μέτριες ΦΔ (F=7,431, p<0,01) απ’ ότι τα παιδιά από αγροτικές περιοχές. Επιπλέον, το επίπεδο ΦΔ των παιδιών κατά τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου ήταν υψηλότερο σε σχέση με το επίπεδο των άλλων ημερών της εβδομάδας. Το 72,45% των παιδιών χαρακτηρίστηκε ως δραστήριο με βάση τη συμμετοχή σε μέτριες και έντονες ΦΔ (3METs). Τέλος, η ΦΔ των παιδιών δεν σχετίστηκε ούτε με τον Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) των παιδιών ούτε με το μορφωτικό επίπεδο των γονέων τους.
Σχετικά με τις διατροφικές συνήθειες των παιδιών η κατανάλωση δημητριακών και λαχανικών ήταν κάτω από τις προτεινόμενες τιμές, ενώ υψηλή εμφανίστηκε η κατανάλωση ανθυγιεινών τροφών. Μέσω των ΜANOVA΄s παρατηρήθηκε ότι τα κορίτσια ακολουθούσαν υγιεινότερες ΔΣ απ’ ότι τα αγόρια, καταναλώνοντας μικρότερες ποσότητες ανθυγιεινών τροφών (F=7,077, p<0,01) και τα δραστήρια παιδιά κατανάλωναν μεγαλύτερες ποσότητες γαλακτοκομικών (F=5,572, p<0,05), πρωτεϊνούχων τροφών (F=4,723, p<0,05) και φρούτων και λαχανικών (F=3,873, p<0,05) σε σχέση με τα μη δραστήρια. Τέλος, το μορφωτικό επίπεδο των γονέων σχετίστηκε αρνητικά μόνο με την κατανάλωση ανθυγιεινών τροφών.
Συμπεράσματα: Τα παιδιά συμμετείχαν περισσότερο σε ελαφριές και μέτριες ΦΔ και κατανάλωναν υψηλές ποσότητες ανθυγιεινών τροφών. Παρατηρήθηκε ότι η θετική στάση και συμπεριφορά των παιδιών απέναντι στην άσκηση επηρεάζουν ευνοϊκά την αντίληψη για υγιεινή διατροφή. Απαιτείται λοιπόν μεγαλύτερη παρακίνηση και ενθάρρυνση στα παιδιά, ιδιαίτερα στα κορίτσια, για συμμετοχή σε ΦΔ και σωστή ενημέρωση και καθοδήγηση, ώστε τα παιδιά και ιδιαίτερα τα αγόρια να υιοθετήσουν υγιεινές ΔΣ.
