Στοιχεία επταμελούς επιτροπής:
Γεωργία Καλογήρου, Καθηγήτρια Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης Πανεπιστημίου Αθηνών (Επιβλέπουσα)
Ευαγγελία Γαλανάκη, Καθηγήτρια Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης Πανεπιστημίου Αθηνών
Βασίλειος Πανταζής, Αναπληρωτής Καθηγητής Παιδαγωγικού Τμήματος Προσχολικής Εκπαίδευσης Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
Περίληψη:
Στην παρούσα διατριβή αντικείμενο μελέτης αποτελεί η ενσυναισθητική ανταπόκριση αναφορικά με την ποίηση, ένα ιδιαίτερο λογοτεχνικό είδος, που κινητοποιεί κατεξοχήν τα συναισθήματα του αναγνώστη. Με βάση την εξέταση του εννοιολογικού περιεχομένου της ενσυναίσθησης και την επαναξιολόγηση της σημασίας της σε σχέση με τη λογοτεχνική θεωρία, βασική υπόθεση εργασίας της παρούσας έρευνας αποτελεί η διερεύνηση της ενσυναισθητικής ανταπόκρισης των μαθητών του Δημοτικού Σχολείου στην ποίηση, μέσω ποιητικών κειμένων των σχολικών εγχειριδίων. Για το σκοπό αυτό, αρχικά, στο α΄ μέρος (θεωρητικό) της παρούσας μελέτης, η βιβλιογραφική ανασκόπηση στοχεύει στην αποσαφήνιση και την οριοθέτηση της έννοιας και των επιμέρους διαστάσεών της μέσα από ποικίλες θεωρητικές προσεγγίσεις ιστορικά, ενώ στο β΄ μέρος (εμπειρικό) διερευνώνται επιμέρους ζητήματα του κεντρικού θέματος, με τη χρήση της φαινομενολογικής μελέτης περίπτωσης (εδώ, μαθητές της Στ΄ τάξης του Δημοτικού Σχολείου).
Αν και τα συμπεράσματα της παρούσας έρευνας δεν επιζητούν γενικεύσεις, τα ευρήματα είναι σαφή και επιβεβαιώνουν τους τρόπους με τους οποίους ο αναγνώστης προσεγγίζει αναγνωστικά, κατανοεί και αξιολογεί αισθητικά ένα ποίημα. Στο πλαίσιο αυτό, η ενσυναισθητική ανταπόκριση καταγράφεται ως μία πολύπλοκη διαδικασία εμβίωσης (ζω εντός) του αναγνώστη στην ποιητική εμπειρία, ικανή να συμβάλει στη βαθύτερη κατανόηση του εαυτού και του άλλου. Καθώς ο αναγνώστης εμπλέκεται συναισθηματικά, αποκτά εμπειρία και επίγνωση της συγκινησιακής κατάστασης του εαυτού και του άλλου, την οποία μετασχηματίζει και επεκτείνει, με σκοπό να την κατανοήσει, να την ερμηνεύσει και να της αποδώσει νόημα και αξία. Μέσα από τη σχέση του αναγνώστη με τον εαυτό του και με τον «κόσμο» του ποιήματος, καταδεικνύεται η σημασία της ενσυναισθητικής ανταπόκρισής του, η οποία του δίνει τη δυνατότητα να κατανοήσει, να ερμηνεύσει και να αναστοχαστεί κριτικά, να «δει», εν τέλει, τον εαυτό του και τους άλλους και να επικοινωνήσει μαζί τους υπό μία νέα οπτική.
Με την ανίχνευση, αποτύπωση και περιγραφή των πολλαπλών διαστάσεων της ανταπόκρισης αυτού του είδους, ανοίγονται δρόμοι για την περαιτέρω διερεύνησή του θέματος. Τα εγγενή ποιοτικά χαρακτηριστικά της ενσυναισθητικής ανταπόκρισης επιβάλλουν την ανάγκη αξιοποίησής της και υιοθέτησής της ως διδακτικής αρχής για τους σκοπούς της λογοτεχνικής αγωγής, αλλά και για τη μεθοδολογική ανανέωση και
τον εμπλουτισμό της διδακτικής προσέγγισης της ποίησης και, γενικότερα, της λογοτεχνίας.
Λέξεις-κλειδιά:
ενσυναίσθηση, ποίηση, αναγνώστης, ενσυναισθητική ανταπόκριση, φαινομενολογική μέθοδος έρευνας.
