Στοιχεία επταμελούς επιτροπής:
Ελευσινιώτης Ιωάννης, Αν. Καθηγητής, Νοσηλευτική, ΕΚΠΑ
Φιλντίσης Γεώργιος, Καθηγητής, Νοσηλευτική, ΕΚΠΑ
Τσουμάκας Κωνσταντίνος, Καθηγητής, Νοσηλευτική, ΕΚΠΑ
Λεμονίδου Χρυσούλα, Καθηγήτρια, Νοσηλευτική, ΕΚΠΑ
Μαυρογιάννης Χρήστος, Καθηγητής, Νοσηλευτική, ΕΚΠΑ
Κακλαμάνος Ιωάννης, Αν. Καθηγητής, Νοσηλευτική, ΕΚΠΑ
Μαριόλης Θεόδωρος, Επ. Καθηγητής, Νοσηλευτική, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Εισαγωγή: Ο επιπολασμός της HCV λοίμωξης υπολογίζεται σε >185 εκατομμύρια παγκοσμίως, ενώ οι μη διαγνωσμένες λοιμώξεις μπορεί να τον αυξήσουν κατά 20-30%.
Σκοπός: Η καταγραφή και η εκτίμηση α) των χαρακτηριστικών των ασθενών με χρόνια ηπατίτιδα C (XHC) και β) της παρατεινόμενης ιολογικής ανταπόκρισης (ΠΙΑ), τουλάχιστον 24 εβδομάδες μετά το τέλος αγωγής, σε σχήματα Peg - IFNa/RBV ασθενών με XHC, για το χρονικό διάστημα Σεπτέμβριος 2010 – Οκτώβριος 2016, σε ένα κέντρο αναφοράς για την ηπατίτιδα C ενός δημόσιου νοσοκομείου στο νομό Αττικής .
Υλικό και μέθοδος: Πρόκειται για μια μη παρεμβατική μελέτη παρατήρησης σε ασθενείς με χρόνια ηπατίτιδα C (ΧΕΝ ή μη), με ή χωρίς συν-λοίμωξη HIV, με ή χωρίς ιστορικό προηγούμενης αντιικής θεραπείας.
Το δείγμα αποτέλεσαν 660 ασθενείς (συνεχόμενοι ασθενείς) με anti-HCV θετικό/647 HCV-RNA θετικοί χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών – ΧΕΝ ή μη ΧΕΝ (μετάδοση μέσω μετάγγισης αίματος ή παραγώγων αυτού, ή μέσω κρυψιγενούς οδού διασποράς), με ή χωρίς συλλοίμωξη HIV, με ή χωρίς ιστορικό προηγούμενης αντιιικής θεραπείας και που είχαν τουλάχιστον 2 καταγεγραμμένες επισκέψεις και συμπλήρωση επιδημιολογικού δελτίου.
Η συλλογή των δεδομένων (επιδημιολογικά, σωματομετρικά, αιματολογικά - βιοχημικά, ιολογικά χαρακτηριστικά) για τους ασθενείς που είχαν ολοκλήρωσει την συνδυασμένη αγωγή πραγματοποιήθηκε αναδρομικά, για τα έτη 2000 - 2010.
Η συλλογή των δεδομένων των ασθενών που εντάχθηκαν στην μελέτη και ξεκίνησαν ή όχι αγωγή πραγματοποιήθηκε προοπτικά, για τα έτη 2010 - 2016.
Αποτελέσματα: 660 anti-HCV(+)/ 647 HCV-RNA(+) ασθενείς διαχωρίστηκαν σε δυο ομάδες με κριτήριο την χρήση ή μη τοξικών ουσιών (ομάδα Α: 346 χρήστες, 67,9% άνδρες, μέση ηλικία 37,5 ετών, μέσο ΒΜΙ 24,2, μέσο HCV-RNA 286.000 IU/ml και ομάδα Β: 301 μη-χρήστες, 46,2% άνδρες, μέση ηλικία 48,3 ετών, μέσο ΒΜΙ 25,2, μέσο HCV-RNA 403.700 IU/ml). Οι χρήστες τοξικών ουσιών υποκατηγοριοποιήθηκαν σε 2 υπο-ομάδες με βάση την αναφερόμενη χρονολογία έναρξης χρήσεως, πριν (υποομάδα Α1, 108/33,5%) ή μετά (υποομάδα Α2, 238/66,5%) το 1990. Θεραπεία Peg - IFNa/RBV έλαβαν 136 χρήστες τοξικών ουσιών (39,3% των χρηστών) και 115 (38,2%) ασθενείς της ομάδας Β.
Από το σύνολο του δείγματος, 95 ασθενείς (14,4%) είχαν κίρρωση ήπατος. Ο γονότυπος 3 ήταν ο επικρατέστερος στην ομάδα Α των χρηστών (58,3%) ακολουθούμενος από τον 1 (27,1%) και τον 4 (13,8%) ενώ ο γονότυπος 1 κυριαρχούσε στην ομάδα Β (53,2%) ακολουθούμενος από τον 4 (19,7%) και τον 3 (17%). Η συντριπτική πλειονότητα των λοιμώξεων γονοτύπου 1 μεταξύ των χρηστών (81,8%) ήταν υποτύπου 1a ενώ ο υπότυπος 1b παρατηρήθηκε στην πλειονότητα των λοιμώξεων γονοτύπου 1 (83,9%) στους λοιπούς ασθενείς (p<0,001). Σημαντική είναι η επισήμανση ότι μεταξύ των χρηστών το 80% των λοιμώξεων γονοτύπου-3 παρατηρήθηκε στην υποομαδα Α2, το 69% αυτών γονοτύπου-4 στην υποομάδα Α1 ενώ τα ποσοστά λοιμώξεων γονοτύπου-1 ήταν συγκρίσιμα και στις δυο υποομάδες (41,7% και 58,3%).
ΠΙΑ παρατηρήθηκε στο 63,4% (23/36) και 36,4% (20/55) των ασθενών γονότυπου 1 των ομάδων Α και Β αντίστοιχα (p<0,001), στο 54,3% (19/35) των ασθενών γονοτύπου 4 και στο 80,6% (79/98) του συνόλου των ασθενών γονοτύπου 3. Στην πολυμεταβλητή ανάλυση μόνο η απουσία κίρρωσης (OR=9,442, p=0,014) σχετίζονταν ισχυρά με την επίτευξη ΠΙΑ στο σύνολο των ασθενών και επιπρόσθετα ο υπότυπος 1a σε σχέση με τον 1b (OR=3,309, p=0,055) στους ασθενείς γονοτύπου 1.
Συμπεράσματα: Ο τρόπος μετάδοσης της λοίμωξης καθώς και η περίοδος έναρξης χρήσεως μεταξύ των χρηστών τοξικών ουσιών φαίνεται να καθορίζουν την γονοτυπική κατανομή του ιού της ηπατίτιδας C καθώς και τους επικρατείς υποτύπους. Ο γονότυπος 1 (ειδικά ο υπότυπος 1b) αντιπροσωπεύει τον κυρίαρχο γονότυπο ανάμεσα στους μη –ΧΕΝ και ο γονότυπος 3 τον κυρίαρχο γονότυπο ανάμεσα στους ΧΕΝ στην Ελλάδα. Οι HCV λοιμώξεις από γονότυπο 1 (κυρίως υπότυπος 1 a) και 4 παρατηρήθηκαν σχεδόν αποκλειστικά σε ΧΕΝ που ανέφεραν έναρξη χρήσης ενδοφλέβιων ναρκωτικών ουσιών μετά το 1990, ενώ ο γονότυπος 3 είναι υπεύθυνος για την πλειοψηφία των HCV λοιμώξεων μεταξύ ΧΕΝ που όμως ανέφεραν έναρξη χρήσης ενδοφλέβιων ναρκωτικών ουσιών μετά το 1990.
Παρότι θεραπεία PEG/RIBA εφαρμόζεται σε ποσοστό μικρότερο του 40% των ασθενών με XHC η αποτελεσματικότητά της είναι ικανοποιητική στους μη-κιρρωτικούς ασθενείς γονοτύπου 3 (80%) καθώς και στους μη-κιρρωτικούς ασθενείς υποτύπου 1a (63,4%).
