Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Κουτελέκος Ιωάννης, Καθηγητής Εφαρμογών, Νοσηλευτική, Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής
Ευαγγέλου Ελένη, Καθηγήτρια, Νοσηλευτική, Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής
Τζουμἀκα-Μπακούλα Χρυσἀνθη, Ομότιμη Καθηγήτρια, Ιατρική, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Εισαγωγή: Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται βαθμιαία απομάκρυνση από το παραδοσιακό Μεσογειακό Πρότυπο και υιοθέτηση του Δυτικού πρότυπου διατροφής.
Σκοπός: Να διερευνηθούν οι διατροφικές συνήθειες παιδιών, ηλικίας δέκα έως δώδεκα ετών στην ευρύτερη περιοχή της Αττικής.
Μεθοδολογία: Κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους 2016-2017, μελετήθηκαν 200 παιδιά ηλικίας 10-12 ετών με τυχαία δειγματοληψία από σχολεία της Αττικής. Για τη διατροφική αξιολόγηση χρησιμοποιήθηκε ανώνυμο, ημι-ποσοτικό Ερωτηματολόγιο Συχνότητας Κατανάλωσης - 78 τροφίμων, αυτο-συμπληρούμενο από τους μαθητές. Η ανθρωπομετρική αξιολόγηση βασίστηκε σε σωματομετρήσεις από τη ερευνήτρια. Για τη στατιστική επεξεργασία των δεδομένων χρησιμοποιήθηκε το στατιστικό πακέτο SPSS 22.0. Για τη σύγκριση ποσοτικών μεταβλητών μεταξύ δυο ομάδων χρησιμοποιήθηκε το μη παραμετρικό κριτήριο Mann-Whitney. Για τον έλεγχο της σχέσης δυο ποσοτικών μεταβλητών χρησιμοποιήθηκε ο συντελεστής συσχέτισης του Spearman (r). Τα επίπεδα σημαντικότητας είναι αμφίπλευρα και η στατιστική σημαντικότητα τέθηκε στο 0,05.
Αποτελέσματα: Το δείγμα μας αποτέλεσαν 200 παιδιά ηλικίας 10-12 ετών με μέση ηλικία τα 11,2 έτη (SD=0,8 έτη). Το 54,5% των μαθητών ήταν κορίτσια. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι το 7,4% ήταν υπέρβαροι και το 1,6% παχύσαρκοι, με το 94,4% των μαθητών να είναι Ελληνικής καταγωγής. Η μέση ηλικία των πατέρων ήταν 46,3 έτη (SD=4,9 έτη) και των μητέρων 42,8 έτη (SD=4,3 έτη). Το 30,3% των πατέρων ήταν απόφοιτοι γενικού λυκείου όπως και το 35,5% των μητέρων. Το 52,7% των γονιών κάπνιζε. Ακόμα, το 71,0% των μητέρων ήταν φυσιολογικού ΒΜΙ, το 20,7% ήταν υπέρβαρες και το 8,3% ήταν παχύσαρκες. Το 67,0% των μαθητών έτρωγε καθημερινά πρωινό. Οι συχνότερες επιλογές για πρωινό ήταν το γάλα και τα δημητριακά με ποσοστά 66,3% και 62,3% αντίστοιχα. Το 60,0% των μαθητών κάνει περισσότερα από 3 γεύματα την ημέρα συνήθως. Η διατροφή των παιδιών χαρακτηρίζεται από υψηλή συχνότητα κατανάλωσης γαλακτοκομικών, επεξεργασμένων δημητριακών και των προϊόντων τους, ελαιόλαδου, κόκκινου κρέατος, πουλερικών, οσπρίων, αβγών, γλυκών, από μέτρια συχνότητα κατανάλωσης ψαριού και από χαμηλή συχνότητα κατανάλωσης φρούτων, λαχανικών και ξηρών καρπών. Το φύλο δεν επηρεάζει ιδιαίτερα τη συχνότητα κατανάλωσης των περισσότερων τροφίμων. Τα αγόρια κατανάλωναν αμυλώδεις τροφές συχνότερα από τα κορίτσια (p=0,176). Οι μαθητές που ήταν υπέρβαροι/παχύσαρκοι έτρωγαν φρούτα λαχανικά και ξηρούς καρπούς με χαμηλότερη συχνότητα σε σύγκριση με τους μαθητές με φυσιολογικό ΒΜΙ (p=0,012). Υπήρξε σημαντική αρνητική συσχέτιση της συχνότητας κατανάλωσης φρούτων (p=0,034, r=-0,15), και ξηρών καρπών (p=0,003, r=-0,22) με την ηλικία και αντίθετα σημαντική θετική συσχέτιση με την συχνότητα κατανάλωσης αναψυκτικών/χυμών (p=0,045, r=0,14). Οι μαθητές που ήταν άλλης εθνικότητας κατανάλωναν με σημαντικά μεγαλύτερη συχνότητα γαλακτοκομικά (p=0,027), αμυλώδεις τροφές (p=0,013), αναψυκτικά/χυμούς (p=0,019), γλυκά/σνακς (p=0,037), και ξηρούς καρπούς (p=0,022), σε σύγκριση με τους μαθητές που ήταν Έλληνες. Οι μαθητές των οποίων η μητέρα ήταν υπέρβαρη/παχύσαρκη έτειναν να καταναλώνουν με μεγαλύτερη συχνότητα γαλακτοκομικά (p=0,077) καθώς επίσης εάν είχαν υψηλού επιπέδου εκπαίδευσης πατέρα (p=0,023).Τα παιδιά που οι γονείς τους κάπνιζαν έτειναν να καταναλώνουν με μεγαλύτερη συχνότητα γλυκά και σνακς (p=0,076). Οι μαθητές των οποίων το οικογενειακό εισόδημα ήταν άνω των 18.000 ετησίως κατανάλωναν σε σημαντικά μεγαλύτερη συχνότητα γαλακτοκομικά (p=0,021), ψάρια (p=0,005), αμυλώδεις τροφές (p=0,015) και λαχανικά (p=0,046) σε σύγκριση με τους μαθητές των οποίων το οικογενειακό εισόδημα ήταν κάτω των 18.000 ετησίως.
Συμπεράσματα: Βάσει των αποτελεσμάτων της παρούσας μελέτης και σύμφωνα και με τα ευρήματα άλλων ερευνών παρατηρούμε ότι οι διατροφικές συνήθειες των μαθητών υιοθετούν στοιχεία του δυτικού τρόπου διατροφής. Οι επαγγελματίες υγείας έχουν χρέος σε συνεργασία με το σχολείο και την οικογένεια, μέσω του θεσμού της Αγωγής Υγείας, να διαδραματίσουν κομβικό ρόλο ώστε να διαμορφώσουν στα παιδιά υγιή διατροφικά πρότυπα βασισμένα στην παραδοσιακή μεσογειακή διατροφή.
