Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Μάζης Ιωάννης, Καθηγητής, Τμήμα Τουρκικών Σπουδών και Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών, ΕΚΠΑ.
Κωτούλας Ιωάννης, Διδάκτορας, Τμήμα Τουρκικών Σπουδών και Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών, ΕΚΠΑ.
Σαρλής Μιχαήλ, Διδάκτορας, Τμήμα Τουρκικών Σπουδών και Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών, ΕΚΠΑ.
Πρωτότυπος Τίτλος:
Γεωπολιτική ανάλυση του Γεωπολιτικού παράγοντα της οικονομικής υποστήριξης συγκεκριμένων ισλαμιστικών ριζοσπαστικών οργανώσεων από τη Σαουδική Αραβία και το Κατάρ, θεωρουμένων ως Υπερσυστημικών πόλων ισχύος, στο Σύμπλοκο Μαγκρέμπ - Μέσης Ανατολής (Εξαγωγή υποδείγματος τάσεων ανακατανομής ισχύος στο εν λόγω Σύστημα)
Μεταφρασμένος τίτλος:
Γεωπολιτική ανάλυση του Γεωπολιτικού παράγοντα της οικονομικής υποστήριξης συγκεκριμένων ισλαμιστικών ριζοσπαστικών οργανώσεων από τη Σαουδική Αραβία και το Κατάρ, θεωρουμένων ως Υπερσυστημικών πόλων ισχύος, στο Σύμπλοκο Μαγκρέμπ - Μέσης Ανατολής (Εξαγωγή υποδείγματος τάσεων ανακατανομής ισχύος στο εν λόγω Σύστημα)
Περίληψη:
Το παρόν πόνημα αποτελεί μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία με τίτλο: Γεωπολιτική ανάλυση του Γεωπολιτικού παράγοντα της οικονομικής υποστήριξης συγκεκριμένων ισλαμιστικών ριζοσπαστικών οργανώσεων από τη Σαουδική Αραβία και το Κατάρ, θεωρουμένων ως Υπερσυστημικών πόλων ισχύος, στο Σύμπλοκο Μαγκρέμπ - Μέσης Ανατολής (Εξαγωγή υποδείγματος τάσεων ανακατανομής ισχύος στο εν λόγω Σύστημα).
Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η γεωπολιτική ανάλυση της υποστήριξης, σε οικονομικό επίπεδο, συγκεκριμένων ισλαμιστικών ριζοσπαστικών οργανώσεων, όπως το Ισλαμικό Κράτος, η Χαμάς, η Al-Qaeda, η AQAP, η AQIM και η Al-Nusra από τη Σαουδική Αραβία και το Κατάρ, με τις ισλαμιστικές οργανώσεις να δραστηριοποιούνται στο Σύμπλοκο Μαγκρέμπ - Μέση Ανατολή και τέλος, η εξαγωγή ενός προσεγγιστικού γεωπολιτικού υποδείγματος, το οποίο θα προβλέπει τις τάσεις ανακατανομής ισχύος στο εν λόγω γεωγραφικό Σύστημα.
Το γεωγραφικό Σύμπλοκο Μαγκρέμπ - Μέση Ανατολή χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερη γεωπολιτική, γεωστρατηγική και γεωοικονομική αξία, δεδομένου ότι αποτελείται από περιοχές όπου διέρχονται σηµαντικές οδοί επικοινωνίας και μεταφορών, διαθέτει τα μεγαλύτερα γνωστά αποθέµατα πετρελαίου και φυσικού αερίου, συνταράσσεται από χρόνιες συγκρούσεις, καθώς επίσης θεωρείται πρόσφορο έδαφος για την ανάπτυξη ασύμμετρων απειλών για την περιφερειακή και διεθνή σταθερότητα και ασφάλεια. Το υπόψη Σύστημα παρουσιάζει εθνολογική και οικονομική ανομοιογένεια. Αποτελείται κυρίως από έθνη - κράτη, με χαμηλά επίπεδα ασφάλειας και μεγάλες οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες.
Κατά την εκπόνηση της εργασίας γίνεται εφαρμογή της Συστημικής Γεωπολιτικής Ανάλυσης (ΣΓΑ) και της διεπιστημονικής προσέγγισης αυτής στο Σύμπλοκο Μαγκρέμπ - Μέσης Ανατολής. Λαμβάνει χώρα εμπεριστατωμένη ανάλυση των γεωπολιτικών προεκτάσεων από την οικονομική υποστήριξη συγκεκριμένων ισλαμιστικών ριζοσπαστικών οργανώσεων από τη Σαουδική Αραβία και το Κατάρ, που δρουν ως Υπερσυστημικοί δρώντες. Στη συνέχεια προβαίνουμε στη σύνθεση ενός Γεωπολιτικού υποδείγματος τάσεων ανακατανομής ισχύος και περιγράφουμε τις γεωπολιτικές δυναμικές στις οποίες υποβάλλει η «Συνισταμένη ισχύος», την οποία προκαλεί η λειτουργία του υπό εξέταση Γεωπολιτικού παράγοντα, τη συμπεριφορά του προς μελέτη Συστήματος στο περιβάλλον του Υπερσυστήματος.
Το τελευταίο μέρος της Γεωπολιτικής αναλύσεως αποτελεί η φάση των Συμπερασμάτων. Σε αυτή τη φάση, καθώς και σε οποιαδήποτε άλλη φάση της Γεωπολιτικής ανάλυσης, δεν καταθέτουμε προτάσεις ούτε προβάλλουμε προσωπικές επιθυμίες εθνικού, ιδεολογικού ή οικονομικού περιεχομένου. Η Γεωπολιτική ανάλυση είναι απόλυτα προσανατολισμένη σε πραγματικά και διασταυρωμένα δεδομένα.
Η μεθοδολογία της Συστημικής Γεωπολιτικής Ανάλυσης, που θα χρησιμοποιήσουμε στην εργασία, έχει σκοπό τη διερεύνηση των πολιτικών γεγονότων, των διεθνών σχέσεων και των συναφών με αυτά τάσεων ανακατανομής ισχύος, λόγω της επίδρασης του Γεωπολιτικού παράγοντα στο Σύστημα Μαγκρέμπ - Μέσης Ανατολής.
Ο λόγος που επιλέχθηκε από τον ερευνητή η συγκεκριμένη μεθοδολογία για την εκπόνηση της εργασίας έγκειται στο γεγονός, ότι το επιστημολογικό υπόβαθρο της ΣΓΑ παρέχει τη δυνατότητα να επιτευχθεί ασφαλής προβλεπτική ικανότητα στη μελέτη των διεθνών φαινομένων. Επιπρόσθετα, η συγκεκριμένη μεθοδολογία απορρίπτει την υποκειμενική, ασαφή και βερμπαλιστική παρουσίαση των γεγονότων. Είναι αφαιρετική και ο ερευνητής δύναται να προβεί σε επιτυχή πρόβλεψη, ακόμη και σε γεωστρατηγική σύνθεση (εφόσον του ζητηθεί) με ασφαλή συμπεράσματα και προτάσεις.
Η οικονομική υποστήριξη των προαναφερθέντων ισλαμιστικών ριζοσπαστικών οργανώσεων από το Κατάρ και τη Σαουδική Αραβία αποτελεί σημαντικότατο γεωπολιτικό παράγοντα για την ασφάλεια και την σταθερότητα στο Σύμπλοκο Μαγκρέμπ - Μέσης Ανατολής. Οι δύο πλούσιες σε υδρογονάνθρακες χώρες του Κόλπου συνεχίζουν να παρέχουν οικονομική και λογιστική υποστήριξη σε διεθνώς αναγνωρισμένες τρομοκρατικές οργανώσεις όπως το ISIS, η Χαμάς, η Al-Nusra και η Al-Qaeda με τα παρακλάδια της.
Το Σύστημα Μαγκρέμπ - Μέση Ανατολή αποτελεί ένα από τα πιο ασταθή γεωγραφικά σημεία με μεγάλο εύρος συγκρούσεων. Οι ΗΠΑ, η Ρωσία, το Ιράν, η Σαουδική Αραβία και το Κατάρ συνθέτουν ένα γεωπολιτικό παζλ που ασκεί επιρροή στις περισσότερες περιοχές του Συστήματος. Τόσο οι μακροχρόνιες εστίες έντασης, όσο και οι αναδυόμενες αναμένεται ότι θα συνεχίσουν να διατηρούν το ήδη τεταμένο κλίμα.
Ο ισλαμικός φονταμενταλισμός, εκμεταλλευόμενος αφενός το αίσθημα καταπίεσης που βιώνει σημαντικό μέρος του μουσουλμανικού κόσμου, προερχόμενο είτε από το αποικιοκρατικό παρελθόν είτε από την καταχρηστική εξουσία εσωτερικών και εξωτερικών δρώντων και αφετέρου την αδιαφορία της Δύσης για τον τρόπο σκέψης των μουσουλμάνων και την πρωτεύουσα θέση του Ισλάμ μέσα στην κοινωνία, αποτελεί εργαλείο στη διαμάχη των εσωτερικών δρώντων του Συστήματος για επικράτηση σε πολιτικο-θρησκευτικό επίπεδο. Κύρια έκφραση του ισλαμικού ριζοσπαστισμού είναι η σύγχρονη ισλαμιστική τρομοκρατία, με κύριους εκφραστές τις τρομοκρατικές οργανώσεις ISIS και Al-Qaeda.
Εν κατακλείδι, όσο τα καθεστώτα της περιοχής, με προεξέχοντα το Κατάρ και τη Σαουδική Αραβία, συνεχίζουν να παρέχουν οικονομική υποστήριξη σε ισλαμιστικές εξτρεμιστικές οργανώσεις, ο ισλαμικός φονταμενταλισμός και κατ’ επέκταση η ισλαμιστική τρομοκρατία, σε συνδυασμό με μαζικές μετακινήσεις πληθυσμών τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό του Συστήματος, θα βρίσκει πρόσφορο έδαφος και οι προκλήσεις για τη διεθνή ασφάλεια θα βαίνουν συνεχώς αυξανόμενες.
Λέξεις-κλειδιά:
Γεωπολιτική ανάλυση, Ισλαμιστικές οργανώσεις, Σαουδική Αραβία, Κατάρ, Χρηματοδότηση, Μαγκρέμπ, Μέση Ανατολή, Οικονομική υποστήριξη.
