Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Βασίλης Τσάφος, Αναπληρωτής καθηγητής, Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Περίληψη:
Σκοπός της παρούσας έρευνας αποτελεί η διερεύνηση των στόχων και του ρόλου της αξιολόγησης στην προσχολική εκπαίδευση και αγωγή, έτσι όπως γίνονται αντιληπτοί στο πιλοτικό πρόγραμμα για την περιγραφική αξιολόγηση στο νηπιαγωγείο σε μια προσπάθεια αναζήτησης της ενταξιακής διάστασής της. Όλα τα παραπάνω εξετάζονται σε συνάρτηση με την διερεύνηση των μορφών αξιολόγησης που αξιοποιούνται από τις εκπαιδευτικούς προσχολικής αγωγής που συμμετείχαν στο προαναφερθέν πρόγραμμα, προκειμένου να εξετασθεί ο τρόπος ανάπτυξης των μορφών που προτείνονται στην πράξη, καθώς και να διαπιστωθεί ο βαθμός ανταπόκρισής τους στα διαμορφούμενα κάθε φορά δεδομένα που συνθέτουν το εκπαιδευτικό πλαίσιο.
Πρόκειται, επίσης, για μια ποιοτική μελέτη για τις ανάγκες της οποίας κρίθηκε κατάλληλο να χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο συλλογής δεδομένων η μέθοδος της συνέντευξης και πιο συγκεκριμένα ένας προκατασκευασμένος οδηγός ημιδομημένης συνέντευξης, ο οποίος είναι οργανωμένος σε έξι θεματικές ενότητες. Επιπλέον, για τις ανάγκες της παρούσας εργασίας ως μέθοδος ανάλυσης των δεδομένων, επιλέχθηκε η μέθοδος της θεματικής ανάλυσης. Όσον αφορά το δείγμα, πραγματοποιήθηκε θεματική ανάλυση στον πιλοτικό Οδηγό Εκπαιδευτικού για την Περιγραφική Αξιολόγηση στο Νηπιαγωγείο (Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής, Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, 2017), ενώ στις συνεντεύξεις συμμετείχαν οχτώ νηπιαγωγοί που εργάζονται σε διάφορα μέρη Ελλάδας. Η επιλογή του δείγματος έγινε με την μέθοδο της στοχευμένης δειγματοληψίας.
Μέσα από τα ευρήματα της δεδομένης έρευνας, διαπιστώνεται πως οι προτεινόμενες διδακτικές προσεγγίσεις για την περιγραφική αξιολόγηση προάγουν την ενεργητική μάθηση, ενθαρρύνουν τη συνεργασία εκπαιδευτικού και μαθητή/τριας, ενισχύουν την αυτονομία του τελευταίου και συνεπώς συμβάλλουν στην σταδιακή κατάκτηση δεξιοτήτων αυτό-αξιολόγησης. Παράλληλα, η αξιολόγηση αναδεικνύεται ως μια μαθησιακή και αναστοχαστική διαδικασία, όπου παιδί και εκπαιδευτικός έχουν συμμετοχικό ρόλο, γεγονός που συνυφαίνεται με την άρση του δασκαλοκεντρικού προτύπου, το σεβασμό της «φωνής των μαθητών», καθώς και την αναγνώριση της σημασίας της ενεργούς εμπλοκής των παιδιών στην εκπαιδευτική διαδικασία. Από την ποιοτική ανάλυση περιεχομένου του δεδομένου οδηγού, γίνεται ακόμη σαφής η μετατόπιση της σκέψης και της εκπαιδευτικής πράξης από τη διδασκαλία στο μέσο όρο, στην προσπάθεια για ανταπόκριση στην πολυμορφία και την ετερογένεια του μαθητικού πληθυσμού, η οποία δεν αφορά μόνο τα ανάπηρα παιδιά αλλά και όλους τους μαθητές με διαφορετικές αφετηρίες, γλωσσικές, θρησκευτικές, εθνικές, πολιτισμικές κ.ά. Η προσέγγιση, επομένως που υιοθετείται, οι εναλλακτικές μέθοδοι και τα εργαλεία που προτείνονται και γενικά το θεωρητικό υπόβαθρο που πλαισιώνει το παρόν εγχείρημα ανταποκρίνεται στα νέα δεδομένα της παιδαγωγικής θεωρίας και επιστήμης σχετικά με την ενταξιακή αξιολόγηση και την ισότιμη εκπαίδευση όλων των μαθητών. Η ύπαρξη, όμως ξεχωριστού κεφαλαίου για την αξιολόγηση μαθητών/τριών με αναπηρία έρχεται σε αντίφαση με τις παραπάνω διαπιστώσεις.
Από την ανάλυση των ευρημάτων των συνεντεύξεων προέκυψε πως οι εκπαιδευτικοί εφάρμοσαν έναν συνδυασμό πολλών και διαφορετικών μεθόδων και τεχνικών για την αξιολόγηση της μάθησης και της ανάπτυξης των μαθητών/τριών τους, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να διαμορφώσουν μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα για την ανάπτυξή τους. Ως κύριοι στόχοι των πρακτικών τους αναδείχθηκαν η εκτίμηση των επιτευγμάτων και της εξέλιξης που σημειώνουν τα παιδιά με έμφαση στη διαδικασία που ακολουθούσαν κάθε φορά, καθώς και η αναστοχαστική αξιολόγηση του ρόλου και του έργου των εκπαιδευτικών. Σημαντικό εύρημα της παρούσας έρευνας αποτελεί, ακόμη η παραδοχή τους πως μετά την εφαρμογή του πιλοτικού προγράμματος άρχισαν να παρακολουθούν συστηματικά την εξέλιξη των παιδιών και να εστιάζουν και σε στοιχεία, που προηγουμένως δεν τα παρατηρούσαν. Ωστόσο, οι απόψεις τους για την ενταξιακή εκπαίδευση εμφανίζονται συγκεχυμένες και αντιφατικές.
Λέξεις-κλειδιά:
εναλλακτικές μορφές αξιολόγησης, περιγραφική αξιολόγηση, ενταξιακή εκπαίδευση, ενταξιακή αξιολόγηση, προσχολική εκπαίδευση
